Przymiotniki pochodne od leksemu dusza w świetle współczesnych wyrazów bliskoznacznych

Abstract

Adjectives derived from the lexeme dusza (soul) in the light of contemporary synonyms The subject of the analysis are compound adjectives: wielkoduszny, małoduszny, prostoduszny, dobroduszny (magnanimous, mean, ingenuous, kind-hearted) and the adjective derived from the prepositional expression bez duszy, bezduszny (without soul – soulless) and their derivatives (wielkoduszność, wielkodusznie, małoduszność, małodusznie, dobroduszność, dobrodusznie, prostoduszność, prostodusznie, bezduszność, bezdusznie – magnanimity, magnanimously, mean-spirited, mean-spiritedly, ingenuousness, ingenuously, kind-hearted, kind-heartedly, callousness, callously), their dictionary meanings, collocation and closeness of meaning, provided in dictionaries of contemporary Polish (in dictionaries of the Polish language and thesauruses). The aim of the analysis of the excerpted material, which refers to human qualities and human behaviours, is to reach those characteristics which, in the derivatives, are contemporarily connected with the soul (among other things kindliness, frankness, gentleness, nobleness, the capability of forgiveness, magnanimity).

Przymiotniki pochodne od leksemu dusza w świetle współczesnych wyrazów bliskoznacznych Przedmiotem oglądu są przymiotniki złożone: wielkoduszny, małoduszny, prostoduszny, dobroduszny i przymiotnik pochodny od wyrażenia przyimkowego bez duszy – bezduszny oraz utworzone od nich derywaty (wielkoduszność, wielkodusznie, małoduszność, małodusznie, dobroduszność, dobrodusznie, prostoduszność, prostodusznie, bezduszność, bezdusznie), ich słownikowe znaczenia, łączliwość oraz wyrazy im bliskoznaczne, podawane w słownikach współczesnej polszczyzny (w słownikach języka polskiego i słownikach synonimów). Celem analizy wyekscerpowanego materiału, odnoszącego się do cech człowieka i jego zachowań, jest dotarcie do właściwości, które w tych derywatach są współcześnie wiązane z duszą (m.in. życzliwość, szczerość, łagodność, szlachetność, zdolność do wybaczania, współcześnie wiązane z duszą (m.in. życzliwość, szczerość, łagodność, szlachetność, zdolność do wybaczania, wspaniałomyślność.