Głuchy – językowe podstawy stereotypu

Abstract

Artykuł omawia jeden z aspektów asymetrii znaczeń konstruujących dyskursywny obraz osoby głuchej – znaczenia przymiotnika „głuchy” w języku polskim. Odwołując się do ustaleń analizy dyskursu i lingwistyki kulturowej, omawiamy rozwój semantyki tego wyrazu oraz istotnych form od niego wywodzonych. Ostatecznym celem jest dotarcie do tych elementów, które decydują (lub mogły decydować) o stereotypowym postrzeganiu osób głuchych. Interesują nas przy tym nie tyle poszczególne znaczenia, ile motywacje decydujące o kolejnych neosemantyzacjach. Przeprowadzona analiza ukazuje, że negatywny odbiór głuchych współgra z główną tendencją utrwaloną w polszczyźnie – w 33 wyodrębnionych znaczeniach wyrazu niemal wszystkie motywacje uwypuklają ujemną waloryzację danego zjawiska. Świadomość tej asymetrii musi towarzyszyć wszystkim działaniom mającym na celu, wydawałoby się proste, odejście od krzywdzącego stereotypu osoby głuchej.