(Błędny) przekład jako sukces literacki

Abstract

Oba pojęcia — błędny przekład i sukces literacki — dalekie są od klarowności i jednoznaczności, co z jednej strony prowadzi do rozmaitych ograniczeń, ale i do potencjalnie odkrywczych nowych odczytań z drugiej. Co więcej, różnica między przekładem a błędnym przekładem nie jest łatwa do ustalenia (zwłaszcza w przypadku poezji), podobnie jak trudne jest wymierzenie sukcesu literackiego. Oprócz świadectw recepcji pozostają nam przede wszystkim kryteria estetyczne w cenie zarówno sukcesu literackiego, jak i — do pewnego stopnia — udatności przekładu. Aby przedyskutować te nieostre, ale połączone z sobą pojęcia, sięgam do trzech przypadków. Najpierw skupiam się na dwóch niewątpliwych przykładach błędnego przekładu i sukcesu literackiego, aby wskazać możliwe (i niemożliwe) kryteria oceny obu zjawisk. Następnie przechodzę do konkretnego przypadku (błędnego) tłumaczenia i sukcesu literackiego (Romantyczność Mickiewicza w wersji Audena), aby nieco inaczej naświetlić omawiane zagadnienia. Wreszcie konfrontuję szczegółowo analizowany przekład z innym, pozornie podobnym (Dzieci epoki Szymborskiej w przekładzie Bassnett i Kuhiwczaka), ale dającym odmienny efekt końcowy. W zakończeniu wskazuję, na czym może polegać różnica w ocenie błędności lub poprawności przekładu i jego sukcesu czytelniczego.