Instytut Slawistyki PAN działa od 1954 roku i jest jednostką naukową, w której prowadzone są badania z zakresu językoznawstwa, literaturoznawstwa, kulturoznawstwa, historii, etnologii i socjologii. W ramach Studiów Doktoranckich Instytut prowadzi również działalność dydaktyczną. Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopnia doktora oraz doktora habilitowanego w zakresie językoznawstwa oraz w zakresie nauk o kulturze i religii.
W Instytucie działa Biblioteka im. Zdzisława Stiebera (udostępniająca najbogatsze zbiory slawistyczne w Polsce, obejmujące ogółem 112872 woluminów, w tym 91596 druków zwartych i 21276 czasopism), Centrum Slawistycznej Informacji Naukowej, a także Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy (założony w 1990 roku), który wydaje 8 wysoko punktowanych czasopism naukowych, znajdujących się na liście ERIH+ (wszystkie w otwartym dostępie), a także monografie autorskie i wieloautorskie.
Działalność i program badawczy Instytutu koncentrują się na obszarach stanowiących wyzwania dla współczesnej humanistyki, mających kluczowe znaczenie dla rozwoju świadomości społecznej, a także dla ochrony kultury narodowej, zarówno materialnej, jak i duchowej. Całokształt działalności Instytutu został oceniony w przeprowadzanym przez MEiN rankingu jednostek naukowych bardzo wysoko – tzw. kategoria A+ (nauki o kulturze i religii) oraz kategoria A (językoznawstwo).
Struktura organizacyjna Instytutu obejmuje cztery Zakłady: Zakład Językoznawstwa, Zakład Literaturoznawstwa i Kulturoznawstwa, Zakład Historii i Zakład Studiów Narodowościowych), w ramach których prowadzone są badania w następujących obszarach:
- Kulturowe dziedzictwo Słowiańszczyzny. Badania diachroniczne
- Tożsamości narodowe i regionalne Słowian (mity, idee, pamięć zbiorowa)
- Wielokulturowość, kontakty i pogranicza językowo-kulturowe. Mniejszości (językowe, etniczne, religijne)
- Językowy obraz świata
- Slawistyczne językoznawstwo synchroniczne: badania konfrontatywne, semantyka, kognitywizm, lingwistyka korpusowa
- Badania slawistyczne na świecie. Slawistyczna informacja naukowa.