Jubileusz siedemdziesięciolecia Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Jubileusz siedemdziesięciolecia Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
W 2024 r. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk świętuje swój jubileusz. Od 70 lat wnosimy wkład w rozwój nauki, zrzeszając wybitnych naukowców i naukowczynie, dbając o standardy i jakość prowadzonych badań oraz zabierając głos w ważnych dla społeczeństwa sprawach.

Krótka historia

Dzięki staraniom prof. dr. hab. Tadeusza Lehra-Spławińskiego i prof. dr. hab. Zdzisława Stiebera Polska Akademia Nauk powołała w 1954 r. Zakład Słowianoznawstwa PAN. W 1977 r. jednostka uzyskała status instytutu. Na jego czele stanął prof. Janusz Siatkowski, kierujący nim do roku 1981. W latach 1981–1990 Instytutem kierował prof. Mieczysław Basaj, a po przełomie roku 1989 dyrektorem Instytutu została prof. Ewa Rzetelska-Feleszko. Przeprowadzono wówczas restrukturyzację Instytutu oraz weryfikację dotychczasowego programu badawczego. Stworzono m.in. nowy program literaturoznawczych badań rusycystycznych pod kierunkiem doc. dr. hab. Andrzeja Drawicza. Wtedy też nastąpił rozwój literaturoznawstwa i kulturoznawstwa południowosłowiańskiego, które do dziś są wizytówką IS PAN. W roku 1992 Instytut Słowianoznawstwa zmienił nazwę na Instytut Slawistyki, nawiązując w ten sposób do przedwojennej tradycji, a także dostosowując się do wymogów terminologii europejskiej. Dziś Instytut Slawistyki PAN prowadzi badania w dwóch dyscyplinach naukowych: językoznawstwie (kategoria A) oraz naukach o kulturze i religii (kategoria A+). Działalność i program badawczy Instytutu koncentrują się na obszarach mających kluczowe znaczenie dla rozwoju świadomości społecznej, a także dla ochrony kultury narodowej, zarówno materialnej, jak i duchowej.

Osiągnięcia

W IS PAN prowadzone są interdyscyplinarne badania naukowe w ramach 13 tematów statutowych oraz 65 projektów grantowych, finansowanych zarówno ze środków krajowych, jak i unijnych. Od 2022 r. realizowany jest projekt ERC „Recycling the German Ghosts. Resettlement Cultures in Poland, Czechia and Slovakia after 1945”, w którym biorą udział badacze i badaczki z Polski i z zagranicy. Naukowcy z IS PAN pracują w ramach międzynarodowych konsorcjów CLARIN (Common Language Resources and Technology Infrastructure) oraz PLLuM (Polish Large Language Model), w których powstają elektroniczne zasoby językowe i narzędzia do pracy z dużymi zbiorami tekstów. Instytut zaangażowany jest również we współpracę z badaczami z zagranicy, którzy realizują swoje projekty w IS PAN. W 2023 r. naukowcy i naukowczynie opublikowali 160 tekstów, w tym ponad 90 artykułów w czasopismach recenzowanych. Instytut wydaje też 8 czasopism, indeksowanych w różnych bazach naukowych, w tym prestiżowej bazie SCOPUS.

4 maja 2017 r. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk dołączył do elitarnego grona polskich instytutów naukowych posiadających prawo do posługiwania się znakiem HR Excellence in Research. Przyznane wyróżnienie jest nie tylko nagrodą za dotychczas prowadzoną politykę kadrową i instytucjonalną, ale przede wszystkim zobowiązaniem do ciągłego doskonalenia polityki w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi zgodnie z „Europejską Kartą Naukowca” i „Kodeksem postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych”.

Nowe wyzwania

Instytut Slawistyki PAN udowadnia, że nauka reaguje na takie wyzwania społeczno-kulturowe jak działania wojenne, konflikty polityczne, kryzys migracyjny. Po otwartej inwazji rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego 2024 r. Instytut kontynuował i wciąż kontynuuje podtrzymywanie kontaktów naukowych z badaczami i badaczkami z Ukrainy, którzy realizują w IS PAN projekty w ramach prestiżowych grantów badawczych. Dotychczas zorganizowano także trzy edycje bezpłatnych kursów języka polskiego i ukraińskiego, które poprowadzili pracownicy i pracowniczki Instytutu w ramach wolontariatu. Od października 2023 r. uruchomiono w Instytucie Slawistyki PAN nowe seminarium pod nazwą „Ukraińskie wtorki”, na którym badacze i badaczki z różnych ośrodków akademickich Ukrainy, Polski, a także zagranicy przedstawiają swoje badania nad językiem, literaturą i kulturą ukraińską.

Obchody

Jubileuszowy rok 2024 upływa pod znakiem różnorodnych działań promujących badania slawistyczne i Instytut. To m.in. Międzynarodowe Targi Książki (maj), Festiwal Nauki (wrzesień), konferencje i debaty (październik). Kulminacją obchodów będzie dyskusja i uroczyste spotkanie Pracowników, Pracowniczek i Przyjaciół Instytutu w siedzibie PAN w Pałacu Staszica w październiku 2024 r.

W działalności Instytutu Slawistyki PAN znaczącą rolę odgrywają badania nad pograniczami języków, kultur i narodów, a także postaw i mentalności. Z tej okazji na tegorocznych Międzynarodowych Targach Książki zorganizowana zostanie jubileuszowa debata zatytułowana: „Na pograniczach czasów i przestrzeni, terytoriów i kultur…”, w której wezmą udział badaczki z IS PAN: dr Gabriela Augustyniak-Żmuda, prof. dr hab. Dorota Krystyna Rembiszewska, oraz dr Anna Zawadzka. Moderatorką będzie dr hab. Agnieszka Ayşen Kaim, prof. IS PAN.

Jubileusz to także dobra okazja do wzbogacenia szaty wizualnej Instytutu. Przez cały rok na oficjalnej stronie Instytutu oraz w mediach społecznościowych będzie widniał jubileuszowy logotyp; pojawią się dodatkowe zakładki, w których znajdą się archiwalne materiały i wspomnienia zespołu IS PAN; zostaną przygotowane jubileuszowe materiały promocyjne i wydawnicze.

Podziękowania i plany na przyszłość

Serdeczne podziękowania kierujemy do wszystkich osób, które na przestrzeni lat wniosły wkład w rozwój naszej instytucji oraz dyscyplin, które reprezentujemy, a także umacnianie więzi społeczności badawczej i pracowniczej.

W kolejnych latach nie zamierzamy się zatrzymywać. W dynamicznie przeobrażającym się świecie czekają na nas kolejne wyzwania i nowe kierunki badawcze!