EUROJOS

The Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours Vol. 1 The Concept of Home. English Version, Abridged pod redakcją prof. dr. hab. Jerzego Bartmińskiego

Zapraszamy do lektury The Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours Vol. 1 The Concept of Home. English Version, Abridged pod redakcją prof. dr. hab. Jerzego Bartmińskiego. Jest to skrócona, jednojęzyczna wersja pierwszego tomu DOMULeksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów, który ukazał się w roku 2015 w Lublinie nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej pod redakcją Jerzego Bartmińskiego, Iwony Bielińskiej-Gardziel i Beaty Żywickiej. Pełny tom liczył 504 strony, był wielojęzyczny, skrócony tom monolingwalny liczy stron 161. Wersje skrócone tekstów przygotował Jerzy Bartmiński, przekładu na angielski dokonała Klaudia Wengorek-Dolecka z udziałem Agnieszki Gicali.

Na tom składa się 18 opisów tytułowego konceptu w różnych językach, w tym w 8 słowiańskich: polskim, czeskim, rosyjskim, białoruskim, łemkowskim, bułgarskim, serbskim i chorwackim, 4 zachodnich: niemieckim, angielskim, francuskim i portugalskim; uzupełniają je opracowania poświęcone językom greckiemu i litewskiemu oraz językom afrykańskim (suahili, hausa, tamaszek), dopełnia całości językowo-kulturowy obraz domu japońskiego. Artykuły zostały opracowane przez językoznawców z 10 krajów, uczestników afiliowanego przy Instytucie Slawistyki PAN międzynarodowego Konwersatorium EUROJOS, działającego pod kierunkiem prof. Jerzego Bartmińskiego, którzy w latach 2009–2015 dokonali szeregu uzgodnień teoretycznych i metodologicznych, stanowiących podstawę prezentowanego opracowania.

Z założeniami Leksykonu zapoznaje szkic wstępny Jerzego Bartmińskiego Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?, który omawia zasady doboru materiału, sposoby analizy i metodę definiowania pojęć (konceptów). Rekonstrukcję tytułowego konceptu przeprowadzono zgodnie z teorią językowego obrazu świata odwołując się w każdym języku (jeśli tylko było to możliwe) do tej samej podstawy materiałowej, na którą złożyły się trzy typy danych: systemowe, ankietowe i tekstowe. Dzięki przyjęciu podobnej bazy materiałowej oraz wspólnej podstawy teoretycznej i metodycznej otwarta została droga do wielokierunkowej komparacji, pozwalającej na wskazanie podobieństw i różnic w obrazie domu w opisywanych językach.

Dom jest pierwszym z pięciu dotychczas wydanych tomów Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów. W kolejnych latach ukazywały się tomy: PRACA, red. Jerzy Bartmiński, Małgorzata Brzozowska, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2016 (jako t. 3); HONOR, red. Petar Sotirov, Dejan Ajdačić, Lublin 2017 (jako t. 5);  EUROPA, red. Wojciech Chlebda, Lublin–Opole 2018 (jako t. 2); WOLNOŚĆ, red. Maciej Abramowicz, Jerzy Bartmiński, Lublin–Warszawa 2019 (jako t. 4). Powstały międzynarodowy zespół skupiony w Konwersatorium EUROJOS zamierza prace nad LASiS-em kontynuować.

Wszystkie tomy Leksykonu dostępne są na stronie: http://ethnolinguistica-slavica.org/ w oryginalnych wersjach językowych (np. tom WOLNOŚĆ zawiera artykuły po polsku, czesku, rosyjsku, ukraińsku, bułgarsku, serbsku i chorwacku).

The Axiological Lexicon of Slavs and Their Neighbours Vol. 1 The Concept of Home. English Version, Abridged

„Językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym” (EUROJOS-2)

Projekt badawczy EUROJOS-2 ‒ „Językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym” ‒ kontynuuje prace konwersatorium EUROJOS, które utworzone w roku 2001, w roku 2009 zostało afiliowane w IS PAN (zob. informacje w artykule J. Bartmińskiego i I. Bielińskiej-Gardziel „15 lat konwersatorium EUROJOS” w „Etnolingwistyce” t. 28 (2016), s. 317‒322). Prace są prowadzone ‒ niezmiennie od chwili powołania konwersatorium ‒ pod kierunkiem prof. dr. hab. Jerzego Bartmińskiego.

W roku 2015 zakończono prace finansowane z grantu NPRH 12H 12 0182 81 „Metody analizy językowego obrazu świata (JOS) w kontekście badań porównawczych” i przygotowano do publikacji pierwsze tomy Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów. Tom 1, pt. DOM, ukazał się w Wydawnictwie UMCS w roku 2015 pod red. Jerzego Bartmińskiego, Iwony Bielińskiej-Gardziel i Beaty Żywickiej. Kolejne tomy Leksykonu ukażą się w najbliższych latach, w roku 2016 ‒ PRACA i HONOR, w roku 2017 ‒ EUROPA i WOLNOŚĆ.

Celem projektu EUROJOS-2 jest kontynuowanie i rozwijanie prowadzonych dotychczas paralelnych analiz semantycznych na materiale języków słowiańskich (a także wybranych innych), z intencją dokonywania porównań międzyjęzykowych i międzykulturowych (o założeniach merytorycznych ‒ patrz: szczegółowy opis projektu EUROJOS). W centrum zainteresowania znajduje się analiza semantyki nazw wartości, szczególnie zaś badanie sposobu rozumienia pojęć aksjologicznych, które odgrywają istotną rolę we współczesnym świecie. Prace prowadzone są w oparciu o spójną metodologię. Podstawę materiałową stanowią dane systemowe, tekstowe oraz ankietowe. Program opiera się na założeniu, że człowiek postrzega świat w perspektywie określonej w dużej mierze przez jego wspólnotę językową i kulturową, a rekonstrukcja językowego obrazu świata prowadzi do poznania człowieka jako podmiotu postrzegającego, konceptualizującego i mówiącego (homo loquens).

Od roku 2016 konwersatorium EUROJOS-2 działa pod wspólnym patronatem Komisji Etnolingwistycznej Międzynarodowego Komitetu Slawistów oraz Instytutu Slawistyki PAN z udziałem Instytutu Filologii Polskiej UMCS, który reprezentuje prof. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska. Formuła konwersatorium w porównaniu do swojego poprzednika EUROJOS-1 została alternatywnie poszerzona o dane dialektalne (ETNO-EUROJOS).

Gotowość podjęcia prac w ramach projektu EUROJOS-2 zgłosiło 58 osób z 14 krajów (m.in. z Rosji, Ukrainy, Białorusi, Czech i Słowacji, Bułgarii, Chorwacji, Serbii, Niemiec, Danii, Litwy, Francji). Deklaracje dotyczą 21 języków, oprócz języków słowiańskich, także angielskiego, niemieckiego, francuskiego, duńskiego, nowogreckiego, węgierskiego, litewskiego i in.
Obecnie ‒ po wstępnym rozeznaniu sytuacji ‒ postanowiono podjąć zespołowo opracowanie 5‒10 konceptów, które były najczęściej typowane przez realizatorów projektu (RODZINA, ZDROWIE), są doniosłe społecznie (SPRAWIEDLIWOŚĆ, DEMOKRACJA, TOLERANCJA) i ważne ze względów kulturowych (OJCZYZNA, SOLIDARNOŚĆ, DUSZA). Przewidziane jest rozszerzenie tej listy o jeszcze 2‒3 koncepty. Konwersatorium jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych przedstawioną tematyką i badaniem konceptów aksjologicznych w różnych językach.

Sekretariat projektu EUROJOS-2 prowadzą:

Międzynarodowa konferencja naukowa „Jedność w różnorodności. Wokół słowiańskiej aksjosfery. EUROJOS XIV”

Od 11 do 13 września odbyła się w Nałęczowie międzynarodowa konferencja naukowa „Jedność w różnorodności. Wokół słowiańskiej aksjosfery. EUROJOS XIV” współorganizowana przez Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej oraz Fundację Slawistyczną. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele 18 zagranicznych ośrodków naukowych (m.in. Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M. Łomonosowa, Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego, Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. I. Franki, Uniwersytetu w Gandawie, Instytutu Języka Chorwackiego i Lingwistyki, Instytutu Języka Bułgarskiego Bułgarskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu Wiedeńskiego, Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, Uniwersytetu w Helsinkach, Instytutu Języka Serbskiego Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk, Uniwersytetu Wileńskiego, Uniwersytetu w Nowym Sadzie) oraz 10 ośrodków krajowych (m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Wrocławskiego, KUL) reprezentujący łącznie 12 krajów – Polskę, Rosję, Ukrainę, Białoruś, Finlandię, Meksyk, Austrię, Belgię, Litwę, Bułgarię, Serbię i Chorwację.

Wysłuchano ponad 40 referatów w językach polskim, rosyjskim, serbskim, bułgarskim i czeskim. Ich autorzy dążyli do zdiagnozowania specyficznego rozumienia określonych wartości ‒ traktowanych jako koncepty kulturowe ‒ przez użytkowników poszczególnych języków. Uczestnicy omawiali takie pojęcia, jak ZDROWIE, RODZINA, TOLERANCJA, DEMOKRACJA, PRZYJAŹŃ, NARÓD, SPRAWIEDLIWOŚĆ, WOLNOŚĆ, PATRIOTYZM, DOM. Zgodnie z założeniami projektu EUROJOS analizowano wartości podzielane nie tylko przez poszczególne narody słowiańskie, ale też przez ich bliższych i dalszych sąsiadów. Dlatego też na spotkaniu prezentowano opracowania dotyczące konceptów w języku duńskim, fińskim, hiszpańskim, niemieckim i litewskim. Prezentowano wyniki ankiet przeprowadzonych wśród respondentów w Finlandii, Danii, Polsce, Serbii, na Białorusi i Ukrainie. Uwagę poświęcono również zagadnieniom metodologicznym badań aksjolingwistycznych. Prof. dr hab. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska przedstawiła referat O sposobach eksplikowania konceptów aksjologicznych. 13 września odbyło się otwarte posiedzenie redakcji Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów prowadzone przez redaktora serii prof. dr. hab. Jerzego Bartmińskiego. Na spotkaniu omówiono plan pracy nad kolejnymi tomami Leksykonu, przede wszystkim nad tomami ZDROWIE i RODZINA, które są już znacząco zaawansowane. W konferencji oraz w spotkaniu redakcyjnym obok doświadczonych badaczy uczestniczyli doktoranci z Litwy, Białorusi i Polski, rozpoczynający pracę naukową w obszarze aksjolingwistyki.

Materiały konferencji są dostępne na stronie http://www.eurojos.wordpress.com

Międzynarodowa konferencja naukowa: „Jedność w różnorodności. Wokół słowiańskiej aksjosfery. EUROJOS XIV” (11−13 września 2018) ‒ zadanie finansowane w ramach umowy 800/P-DUN/2018 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.

Oprac. DP.
Fot. KSG.

Międzynarodowa konferencja naukowa EUROJOS XIII w Moskwie

Od 30 do 31 maja br. w Moskwie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa EUROJOS XIII, „Język i wartości. Aktualne problemy „Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów”. Spotkanie było współorganizowane przez Instytut Slawistyki i Polską Akademię Nauk ‒ Stację Naukową w Moskwie, Komisję Etnolingwistyczną przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, Instytut Filologii Polskiej UMCS w Lublinie oraz Instytut Polski w Moskwie.

W konferencji wzięło udział 22 referentów z 13 ośrodków naukowych, reprezentujących pięć krajów – Polskę, Rosję, Ukrainę, Białoruś i Meksyk. Referaty wygłosili m.in. badacze z Instytutu Słowianoznawstwa RAN, Instytutu Językoznawstwa RAN, Instytutu Języka Rosyjskiego im. W.W. Winogradowa RAN, Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego, Rosyjskiego Państwowego Uniwersytetu Humanistycznego, Kazańskiego Uniwersytetu Federalnego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego. Dzięki telemostowi uruchomionemu między Moskwą i Kijowem w konferencji uczestniczyli także przedstawiciele Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki. W czasie spotkania podsumowano dotychczasowe prace nad Leksykonem aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów. Omówiono tomy DOM, PRACA i HONOR, przedstawiono także opracowania, które wejdą w skład kolejnych tomów: RODZINA, ZDROWIE, DEMOKRACJA, SPRAWIEDLIWOŚĆ, WOLNOŚĆ, DUSZA i NARÓD. Przedyskutowano również wybrane zagadnienia metodologiczne, m.in. kwestię rozumienia definicji otwartej.

„Językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym” (EUROJOS)

Projekt badawczy „Językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów na tle porównawczym” (w skrócie EUROJOS) jest rozwijany pod kierunkiem prof. Jerzego Bartmińskiego w ramach międzynarodowego konwersatorium utworzonego w roku 2008 na XIV MKS w Ochrydzie. Na mocy decyzji Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN z 26 stycznia 2009 roku projekt został wpisany do programu badań Instytutu.

Założenia merytoryczne programu EUROJOS odpowiadają koncepcji etnolingwistyki kognitywnej prezentowanej w pracach Jerzego Bartmińskiego (m.in. Jazykovoj obraz mira. Očerki po etnolingvistike, Moskwa 2005; Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006, wyd. V 2012; Stereotypy mieszkają w języku, Lublin 2007, wyd. II w 2009; Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, Londyn 2009, paperback 2012; Jezik – slika – svet, Beograd 2011), także pisanych wspólnie z prof. Wojciechem Chlebdą („Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów?”, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 20, 2008).

Zamierzeniem projektu EUROJOS jest kontynuowanie i rozwijanie badań porównawczych nad językowym obrazem świata w skali ponadnarodowej, ogólnosłowiańskiej i szerzej – europejskiej. Program opiera się na założeniu, że człowiek postrzega świat w perspektywie określonej w dużej mierze przez jego wspólnotę językową i kulturową, a rekonstrukcja językowego obrazu świata prowadzi do poznania człowieka jako podmiotu postrzegającego, konceptualizującego i mówiącego (homo loquens).

Celem konwersatorium jest dokonanie paralelnych analiz semantycznych na materiale wszystkich języków słowiańskich (a także niektórych innych), z intencją dokonywania porównań międzyjęzykowych i międzykulturowych. Wyróżnionym przedmiotem badań jest rozumienie pojęć aksjologicznych (konceptów), które odgrywają istotną rolę we współczesnym świecie, jak WOLNOŚĆ, GODNOŚĆ, PRACA, DOM itp. Podstawę materiałową analiz stanowią dane systemowe, tekstowe oraz ankietowe. Część tych badań, nastawiona na wypracowanie wspólnej metodologii, jest wspierana z grantu NPRH.

Konwersatorium jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych przedstawioną tematyką i badaniem konceptów aksjologicznych w różnych językach.

Sekretariat konwersatorium prowadzą: (eurojos@ispan.waw.pl) i Dr hab. Dorota Pazio-Wlazłowska, prof. IS PAN (d.pazio@ispan.waw.pl).

Zob. też szczegółowe informacje o konferencjach organizowanych w ramach Konwersatorium EUROJOS w latach 2008−2013.

DPW

Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close