Blog projektu - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Dlaczego ten projekt jest ważny (kontekst)

Proponowane badania przyjmują szerszą perspektywę by zrozumieć Białoruś od wewnątrz, poprzez badanie codziennych działań i interakcji. W ten sposób projekt bada, w jaki sposób Białorusini_ki tworzą i komunikują znaczenia dotyczące ich tożsamości, relacji, działań, uczuć i osadzenia w kulturze, którą dzielą. Badając znaczenia generowane przez działania i wydarzenia polityczne, zespół badawczy chce uzyskać wgląd w złożoność kulturową, która nie jest widoczna w odgórnych podejściach do kultury i społeczeństwa.

Dostrzegając przeciwstawne kultury i dyskursy w białoruskim społeczeństwie, można również znaleźć punkty wspólne. Dlatego celem tego projektu badawczego jest ustalenie, w jaki sposób ludzie z różnych grup kulturowych białoruskiego społeczeństwa dyskursywnie konstruują pojęcia społeczne, kulturowe i polityczne, takie jak „wolność”, „państwo”, „rząd”, „prezydent”, „polityka”, „przywództwo”, „przemoc”, „prawo”, „porządek”, „pokój”, „stabilność” i „zmiana”.

Wiedza o tym, jak mieszkańcy i mieszkanki Białorusi opisują doświadczane przez siebie realia społeczne, kulturowe i polityczne, pozwala na potencjalne budowanie strategii dialogu inkluzywnego, który może być sposobem na połączenie białoruskiego społeczeństwa i, być może, innych postsowieckich przestrzeni kulturowych, w których występują podobne różnice, opozycje społeczne i kulturowe.

Metodologia: Dlaczego analiza dyskursu kulturowego (CuDA)

Niniejszy projekt badawczy wykorzystuje połączenie metod etnograficznych i analizy dyskursu w celu wydobycia lokalnego znaczenia kulturowego polityki i procesu politycznego z dyskursu publicznego i codziennej komunikacji. Opiera się na narzędziu analitycznym Cultural Discourse Analysis (CuDA), dzięki któremu bada białoruski dyskurs polityczny i codzienne interakcje dotyczące polityki. CuDA to forma analizy opracowana przez Carbaugha (2005, 2007, 2017), która wywodzi się z prac z zakresu socjolingwistyki (np. Hymes, 1972), komunikacji kulturowej (np. Philipsen, 2002) i teorii kodów mowy (Philipsen, 1997).

Te kierunki zapewniają ramy do badania komunikacji w kontekstach społeczno-kulturowych, z uwzględnieniem kształtowania tożsamości na poziomie grupowym i indywidualnym. CuDA wychodzi z założenia, że „komunikacja zakłada i tworzy bogaty meta-kulturowy komentarz poprzez społecznie usytuowane, kulturowo nazwane praktyki” (Carbaugh, 2017, s. 19). Oznacza to, że komunikację można badać nie tylko pod kątem tego, w jaki sposób mówiący przekazują wiadomości, ale także pod kątem „mówienia rzeczy kulturowo o tym, kim są, jak są powiązani, co robią razem” (Carbaugh, 2007, s. 174).

To narzędzie analityczne jest przydatne do zbadania, w jaki sposób polityka jest konstruowana i odtwarzana w białoruskim dyskursie publicznym i codziennej komunikacji.

W szczególności skupia się na dyskursywnym źródle tożsamości, wyrażanym poprzez działanie i relacje odbywające się w obrębie komentarza politycznego zarówno białoruskich urzędników, jak i zwykłych obywateli, gdy poruszają tematy polityczne. CuDA skupia się na wyjaśnieniu, w jaki sposób przekonania lub wartości (jawne i ukryte) są wyrażane w formie samych ofert kulturalnych, jak i przesłanek w komentarzach meta-kulturowych padających zarówno podczas danej aktywności, jak i w rozmowach odbywających się wokół niej. (Carbaugh, 2007).

Źródła:

Carbaugh, D. (2005). Cultures in conversation. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Carbaugh, D. (2007). Cultural discourse analysis: Communication practices and intercultural encounters. Journal of Intercultural Communication Research, 36(3), 167–182.
Carbaugh, D. (2017). „Terms for Talk, Take 2: Theorizing Communication through its Cultural Terms and Practices”. In D. Carbaugh (Ed.), The handbook of communication in cross-cultural perspective (pp. 15–28). New York: Routledge.
Hymes, D. (1972). Models of the interaction of language and social life. In J. Gumperz & D. Hymes (Eds.), Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication (pp. 35–71). New York: Holt, Rinehart & Winston.
Philipsen, G. (1997). A theory of speech codes. In G. Philipsen & T. Albrecht (Eds.), Developing communication theories (pp. 119–156). Albany, NY: SUNY Press.
Philipsen, G. (2002). Cultural communication. In W. Gudykunst & B. Mody (Eds.), Handbook of international and intercultural communication (pp. 51–67). London: Sage.

Zbieranie danych

Aby ustalić kluczowe pojęcia kulturowe dotyczące tożsamości i form relacji w lokalnym dyskursie politycznym, wykorzystano dane z obserwacji uczestniczącej, dyskusji publicznych i relacji medialnych na tematy polityczne.

Wstępne obserwacje terenowe miały miejsce między majem 2020 r. (kiedy rozpoczęły się działania przedwyborcze na Białorusi) a lutym 2022 r. (kiedy odbyło się referendum proponujące zmiany w obecnej białoruskiej konstytucji). Obecny zbiór danych wyodrębniony z obserwacji etnograficznych składa się z kolekcji materiałów wideo i zdjęć (łącznie około 500 pozycji) oraz szeregu dokumentów terenowych (łącznie około 20 000 słów).

Dodatkowo, badacz śledził lokalne wiadomości na temat bieżącej sytuacji politycznej, które były publikowane zarówno przez niezależne, jak i państwowe media, aby wybrać najbardziej charakterystyczne przykłady dyskursu politycznego do wstępnej analizy terminów politycznych. Badacz śledził również publiczne dyskusje na temat tych wiadomości na Facebooku i Telegramie, aby zobaczyć, jak zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy obecnych władz politycznych rozmawiają o polityce w kontekście tych wiadomości. Ta wstępna analiza pozwoliła dostrzec najbardziej znaczące terminy polityczne, które były używane przez dziennikarzy, polityków, aktywistów, protestujących i inne grupy Białorusinów podczas dyskusji o polityce.

W następnym kroku badacz przeprowadzi bardziej ukierunkowaną analizę wiadomości i kont w mediach społecznościowych, aby wyodrębnić najważniejsze tematy dotyczące polityki, które można znaleźć w publicznych komentarzach urzędników państwowych i zwykłych obywateli, gdy omawiają oni tematy polityczne. Ideą tej analizy nie jest policzenie istniejących tematów i wątków politycznych, ale sprawdzenie, czy i w jakim stopniu argumentacja polityczna, prowadzona przy użyciu tego samego słownictwa politycznego, jest spójna w odniesieniu do różnych tematów i wątków politycznych oraz różnych podmiotów, które ogólnie dyskutują o polityce.

Teoria dyskursu kulturowego (CDT) i analiza dyskursu kulturowego (CuDA)

Teoria CDT traktuje komunikację zarówno jako podstawowe dane, jak i zagadnienie teoretyczne i są sposobem na wdrożenie analizy opartej na teorii kodów komunikacyjnych (Carbaugh, 2007, s. 167). Teoria ta w szczególności proponuje oparcie procedury badawczej na teoretycznych, opisowych, interpretacyjnych, porównawczych i krytycznych modelach analitycznych (s. 167).

CDT i CuDA twierdzą, że kultura jest dynamicznym, kreatywnym i transformacyjnym procesem. Za każdym razem, gdy ludzie angażują się w komunikację, tworzą meta-kulturowy komentarz na temat swoich tożsamości, relacji, uczuć, działania i warunków życia (Carbaugh, 2007, s. 168), który może zapewnić cenny wgląd w sposoby, w jakie kultura jest praktykowana i staje się znacząca dla członków danej społeczności mówiącej.

Jako metoda, CuDA analizuje dwa elementy praktyki komunikacyjnej: centrum dyskursywne i promieniowanie znaczenia. Pierwszy z nich jest analizowany poprzez przyjrzenie się wyraźnym elementom (np. słowom, gestom, frazowaniu), które wskazują na działanie komunikacyjne. Te drugie to ukryte znaczenia, które jednostki i/lub współuczestnicy społeczności kulturowej rozumieją podczas wypowiadania takich elementów. Na przykład Blackfeet (plemię rdzennych Amerykanów) twierdzi, że ważne jest, aby „słuchać”, aby usłyszeć komunikację „duchów”. Wyraźna instrukcja „słuchania” (centrum dyskursywne) jest następnie praktykowana społecznie (ukryte, promieniujące znaczenie) poprzez spędzanie dłuższych okresów czasu na współobecności z innymi, minimalne mówienie i interakcje niewerbalne (Carbaugh, 2007). Razem te promieniowania wskazują na sposób interakcji, bycia i komunikowania się, który jest rozpoznawalny dla Blackfeet i ma wpływ na to, jak dyskursywnie konstruują tożsamość kulturową.

Istnieje pięć głównych centrów i promieni znaczeniowych, które CuDA pozwala przeanalizować: bycie/tożsamość, relacja, uczucie, działanie i miejsce życia (s. 168). Niniejsze badanie koncentruje się na centrum tożsamości/bycia, które jest wyrażane i charakteryzowane w dyskursie politycznym poprzez promieniowanie działania i relacji. W połączeniu z obserwacją uczestniczącą, CuDA wyjaśnia rutynowe praktyki komunikacyjne w ich miejscu pochodzenia, rodzimych terminach i znaczeniach dla ich uczestników (D. A. Carbaugh, 2017, s. 15–17).

Źródła:

Carbaugh, D. (2007). Cultural discourse analysis: Communication practices and intercultural encounters. Journal of Intercultural Communication Research, 36(3), 167–182.
Carbaugh, D. (2017). „Terms for Talk, Take 2: Theorizing Communication through its Cultural Terms and Practices”. In D. Carbaugh (Ed.), The handbook of communication in cross-cultural perspective (pp. 15–28). New York: Routledge.

Socjolingwistyka i etnografia komunikacji (EOC)

EOC koncentruje się na sposobach konstruowania i negocjowania kultury poprzez różne środki i znaczenia (Fitch, 2005, s. 323). Aby zrozumieć kulturę, nie wystarczy dokumentowanie zachowań, należy także zrozumieć, jakie znaczenia przypisują im ludzie (Leeds-Hurwitz, 2005, s. 337).

W idealnym przypadku, takie podejście powinno łączyć badanie języka i badanie kultury; socjolingwistyczne podejście do etnografii, jak sugerował Hymes (1962, 1972). Aby zinterpretować działanie, nadać mu „głębokie” znaczenie, należy znać społecznie ustalony kod stojący za sytuacją (Geertz, 1973, s. 6). Oznacza to analizowanie treści wiadomości w odniesieniu do struktur społecznych, w których te wiadomości i uczestnicy tworzą sens swoich środowisk i działań (Hymes, 1964, s. 11).

Źródła:

Geertz, C. (1973). Thick description: Toward an interpretive theory of culture. In The interpretation of cultures (pp. 3–16). New York: Basic Books.
Fitch, K. L. (2005). Preface to Section V: Ethnography of communication. In K. L. Fitch & R. E. Sanders (Eds.), Handbook of language and social interaction (pp. 253–255). Lawrence Erlbaum.
Hymes, D. (1962). The ethnography of speaking. In T. Gladwin & W. Sturtevant (Eds.), Anthropology and human behavior (pp. 13–53). Washington, DC: Anthropological Society of Washington.
Hymes, D. (1964). Introduction: Toward ethnographies of communication. American Anthropologist, 66(6), 1–34.
Hymes, D. (1972). Models of the interaction of language and social life. In J. Gumperz & D. Hymes (Eds.), Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication (pp. 35–71). New York: Holt, Rhinehart & Winston.
Leeds-Hurwitz, W. (2005). Ethnography. In K. L. Fitch & R. E. Sanders (Eds.), Handbook of language and social interaction (pp. 327–353). Lawrence Erlbaum.

Etnografia komunikacji i teoria komunikacji kulturowej

Etnografia komunikacji (EOC) jako podejście do badania komunikacji i kultury rozwijała się dalej w oparciu o hymesiańskie ramy teoretyczne (1972). Jako jedne z głównych opracowań teoretycznych należałoby wymienić teorię komunikacji kulturowej (Philipsen, 1987; 2002), teorię kodów mowy (Philipsen, Coutu & Covarrubias, 2005) oraz teorię dyskursu kulturowego (CDT) i analizę dyskursu kulturowego (CuDA) (Carbaugh, 2007).

Philipsen (1987) sugeruje trzy perspektywy opisywania kultury: 1) kultura jako kod – badanie systemu przekonań, wartości i wyobrażeń ideałów, gdzie kod jest źródłem porządku społecznego i utrwalenia; 2) kultura jako rozmowa – badanie wzorców reprezentacji żywych doświadczeń ludzi w pracy, zabawie i wierze , gdzie rozmowa jest źródłem dynamizmu i kreatywności kulturowej; 3) kultura jako wspólnota – badanie grup opartych na wspólnej tożsamości, która wywodzi się ze społecznego usystemowania wspomnień lub śladów pamięciowych przeszłości grupy, gdzie społeczności są postrzegane jako okoliczności i sceny, w których odbywa się wspólna rozmowa oparta na wyuczonych kodach (s. 249).

Ogólne teoretyczne sformułowanie komunikacji kulturowej można podsumować w trzech częściach: 1) komunikacja kulturowa pełni funkcję kulturową; 2) komunikacja jest zasobem performatywnym w wykonywaniu pracy kulturowej w społeczeństwie; 3) funkcja kulturowa jest wykonywana w różny sposób w różnych rozmowach społecznych (Philipsen, 2002, s. 60).

Główną funkcją komunikacji kulturowej jest utrzymanie równowagi między siłami indywidualizmu i wspólnotowości, co można osiągnąć poprzez równoważenie podprocesów 1) tworzenia i 2) afirmacji wspólnej tożsamości (Philipsen, 1987, s. 249).

Źródła:

Carbaugh, D. (2007). Cultural discourse analysis: Communication practices and intercultural encounters. Journal of Intercultural Communication Research, 36(3), 167–182.
Hymes, D. (1972). Models of the interaction of language and social life. In J. Gumperz & D. Hymes (Eds.), Directions in sociolinguistics: The ethnography of communication (pp. 35–71). New York: Holt, Rhinehart & Winston.
Philipsen, G. (1987). The prospect for cultural communication. Communication Theory: Eastern and Western Perspectives, 245–254.
Philipsen, G. (2002). Cultural communication. In W. Gudykunst, & B. Mody, (Eds.), Handbook of international and intercultural communication (pp. 51–67). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Philipsen, G., Coutu, L., & Covarrubias, P. (2005). Speech codes theory: Restatement, revisions, and response to criticisms. In W. Gudykunst, (Ed.), Theorizing about intercultural communication (pp. 55–68). Thousand Oaks, London, New Delhi: SAGE Publications.

Tożsamość i kultura

Podejście do kultury z punktu widzenia komunikacji oznacza podejście do kultury jako dynamicznego, kreatywnego i transformacyjnego procesu, w którym pojęcia dotyczące przynależności, tożsamości i relacji są stale i nieustannie negocjowane za pomocą różnych środków.
Każda kultura obejmuje uczestników o wspólnej i odrębnej tożsamości. Pojęcie tożsamości jest jednak złożone. Tożsamość odnosi się do czegoś, co leży u podstaw osobowości każdego człowieka, a jednocześnie może być postrzegana jako dynamiczny i fragmentaryczny proces, jako osiągnięcie, które jest wykonywane lub realizowane przez jednostkę lub grupę w każdej konkretnej scenie i otoczeniu (Tracy, 2002, s. 17). Tożsamości są również tworzone i utrzymywane poprzez kontekst lokalnych dyskursów o interakcji ; są to konstrukty dyskursywne, które wyłaniają się z tych interakcji (Bucholtz & Hall, 2005, s. 585–586).

Tożsamości społeczne i kulturowe są usytuowanymi praktykami komunikacyjnymi (Carbaugh, 1996, s. 24). Według Carbaugha (1996) tożsamości społeczne i kulturowe, a także ich miejsce w strukturze społecznej, można znaleźć w dyskursie i metakomentarzach kulturowych, które członkowie grupy wytwarzają na temat swoich codziennych praktyk jako podmioty społeczne i kulturowe (s. 29–30). Takie metakomentarze kulturowe noszą ślady znaczeń dotyczących sposobów, w jakie ludzie w danej grupie lub społeczności odnoszą się do siebie nawzajem i do całego społeczeństwa poprzez ich działanie, odczuwanie i zamieszkiwanie w tej społeczności. (Carbaugh, 1996, s. 28–29).

Takie dyskursy kulturowe pokazują, co to znaczy należeć do określonej grupy i co to znaczy mieć określoną tożsamość społeczną i kulturową w danej kulturze – jest to sposób, w jaki członkowie grupy przekazują sobie nawzajem i osobom z zewnątrz zasady utrzymywania i odgrywania tożsamości za pomocą różnych form komunikacji (Carbaugh, 1996, s. 33–34).

Źródła:

Bucholtz, M., & Hall, K. (2005). Identity and interaction: A sociocultural linguistic approach. Discourse Studies, 7(4–5), 585–614.
Carbaugh, D. (1996). Situating selves: The communication of social identities in American scenes. Albany, NY: State University of New York Press.
Tracy, K. (2002). Everyday talk: Building and reflecting identities. New York: Guilford Press.

Białoruś i tożsamość kulturowa

Niewiele badań próbowało podejść do współczesnej Białorusi i białoruskiej tożsamości oddolnie. Niemniej jednak takie próby zostały podjęte przez Rohava (2017), gdzie Białorusini zastanawiają się nad znaczeniem tożsamości narodowej, oraz w Rohava (2020), gdzie współcześni Białorusini mówią o znaczeniu uroczystości państwowych i związanych z nimi form życia publicznego organizowanego przez państwo. Podobnie badanie Vasilyeva (2019) koncentruje się na sposobach, w jakie białoruska tożsamość jest odgrywana w codziennych interakcjach, w których wybór języka rosyjskiego lub białoruskiego staje się ważnym wyznacznikiem tożsamości dla niektórych grup Białorusinów.

Wśród wielu istniejących raportów niewiele jest szczegółowych relacji na temat Białorusi postrzeganej i doświadczanej przez samych Białorusinów. Białoruś jest często przedstawiana przez osoby z zewnątrz jako „ostatnia dyktatura w Europie”, gdzie ludzie są uciskani, gdzie zgromadzenia publiczne są ograniczane, a wolności są naruszane każdego dnia.

Jednak w ostatnich latach – w tym przed wyborami w 2020 r. – w Białorusi rozprzestrzenił się szeroki wachlarz oddolnych, publicznych praktyk twórczych i zgromadzeń, zwłaszcza na obszarach miejskich; dzięki tym działaniom Białorusini_ki nauczyli się, jak wspólnie organizować się i radzić sobie z wyzwaniami życia codziennego bez polegania na władzach. Podczas gdy niektórzy Białorusini_ki byli zadowoleni ze status quo, inni zdecydowali się dążyć do zmian społecznych, kulturowych i politycznych: dążenia te ujawniły następnie w masowych ogólnokrajowych protestach, które miały miejsce po wyborach prezydenckich w 2020 r. i którym towarzyszyło łamanie prawa i rosnące represje wobec ludności cywilnej.

Wydarzenia te zapowiadają, że obecny ruch protestacyjny nie jest po prostu odpowiedzią na oszustwa wyborcze, łamanie prawa i represje, ale jest wynikiem różnic kulturowych, które przenikają białoruskie społeczeństwo, lub tego, co można nazwać zderzeniem „dwóch równoległych Białorusi”, reprezentujących kultury „oddolne” i „państwowe”. To właśnie odkrył autor niniejszego projektu na podstawie wcześniejszych badań, kiedy uczestnicy w Białorusi rozmawiali o swoim rozumieniu tożsamości lokalnej (Dinerstein, 2020; Dinerstein, 2021; Dinerstein & Sandel, 2023).

Ta dynamika kulturowa sugeruje, że znaczenie procesu politycznego w Białorusi i, przypuszczalnie, w innych postsowieckich przestrzeniach kulturowych, w których używany jest ten sam dyskurs polityczny, musi zostać omówione bardziej szczegółowo, aby zrozumieć, w jaki sposób ludzie żyjący w tych przestrzeniach kulturowych postrzegają proces polityczny i co robią w ramach dyskursu, gdy omawiają tematy polityczne w tych przestrzeniach kulturowych.

Proponowane badania przyjmują szerszą perspektywę, aby zrozumieć Białoruś od wewnątrz, poprzez badanie codziennych czynności i interakcji. Dzięki temu projekt badawczy bada, w jaki sposób Białorusini_ki tworzą i komunikują znaczenia dotyczące ich tożsamości, relacji, działań, uczuć i zamieszkiwania w kulturze, którą dzielą. Badając znaczenia generowane przez działania i wydarzenia polityczne, zespół badawczy ma nadzieję uzyskać wgląd w złożoność kulturową, która nie jest widoczna w makro, odgórnych podejściach do kultury i społeczeństwa.

Źródła:

Dinerstein, A. (2020). The people who „burn”: „Communication,” unity, and change in Belarusian discourse on public creativity [Doctoral Dissertation]. https://doi.org/10.7275/xvb4-th95
Dinerstein, A. (2021). Cultural identity in modern-day Belarusian discourse on public creativity. Journal of International and Intercultural Communication, 14(1), 41–59. https://doi.org/10.1080/17513057.2019.1677934
Dinerstein, A., & Sandel, T. L. (2023). „We have a point on the map”: Discursive constructions of Belarusian identity during CreativeMornings Minsk. Journal of Intercultural Communication Research, 52(4), 440–460. https://doi.org/10.1080/17475759.2023.2223568
Rohava, T. (2017). Identity in a autocratic state or what Belarusians talk about when they talk about national identity. East European Politics and Societies: and Cultures, 32(3), 639–668.
Rohava, T. (2020). The politics of state celebrations in Belarus. Nations and Nationalism, 26(4), 883–901. https://doi.org/10.1111/nana.12653
Vasilyeva, A. L. (2019). Language ideology and identity construction in public educational meetings. Journal of International and Intercultural Communication, 12(2), 146–166.

Kreatywność kulturowa i Białoruś

Według Turnera (1980) i Philipsena (2002), kultura posiada potencjał do zmiany i transformacji. Turner (1980) twierdzi, że transformacja ta wynika z rytuałów i procesów społeczno-dramatycznych, zachodzących poprzez liminalność. Philipsen (2002) sugeruje, że wspólna rozmowa może być postrzegana jako źródło dynamizmu i kreatywności kulturowej. Ponieważ praktyka kulturowa jest publiczna i służy zarówno jako źródło wiedzy o kulturze, jak i środek do tworzenia wiedzy kulturowej, kreatywność i pojawianie się nowych form kulturowych jest naturalnym procesem komunikacji kulturowej. Tak więc spojrzenie na punkt, w którym stare formy kulturowe zaczynają być uzupełniane lub wypierane przez nowe, pozwala prześledzić proces kreatywności kulturowej i transformacji społecznej, która zachodzi w danej społeczności.

Niedawne badania nad publicznymi działaniami twórczymi w Białorusi, przeprowadzone przez głównego badacza tego projektu (Dinerstein, 2020; Dinerstein, 2021; Dinerstein & Sandel, 2023), pokazały, w jaki sposób takie transformacyjne procesy kulturowe wywodzą się z oddolnych działań i stają się podstawą do wprowadzania nowych zbiorowych praktyk w całej Białorusi. Jednocześnie ciągła komunikacja, która odbywa się na takich oddolnych poziomach, staje się niezbywalną częścią tego kulturowego procesu twórczego, który jest pełen konfliktów, walk i sprzeciwów, stających się ostatecznie siłą napędową kreatywności publicznej.

Właśnie dlatego warto badać lokalny dyskurs polityczny, ponieważ jest to miejsce, w którym te walki, konflikty i opozycje występują w skoncentrowanej formie. Badając ów przypadki, można lepiej zrozumieć kulturowe korzenie toczących się walk, konfliktów i opozycji oraz, miejmy nadzieję, zaproponować sposoby radzenia sobie z obecnymi podziałami społecznymi i kulturowymi.

Źródła:

Dinerstein, A. (2020). The people who „burn”: „Communication,” unity, and change in Belarusian discourse on public creativity [Doctoral Dissertation]. https://doi.org/10.7275/xvb4-th95
Dinerstein, A. (2021). Cultural identity in modern-day Belarusian discourse on public creativity. Journal of International and Intercultural Communication, 14(1), 41–59. https://doi.org/10.1080/17513057.2019.1677934
Dinerstein, A., & Sandel, T. L. (2023). „We have a point on the map”: Discursive constructions of Belarusian identity during CreativeMornings Minsk. Journal of Intercultural Communication Research, 52(4), 440–460. https://doi.org/10.1080/17475759.2023.2223568
Philipsen, G. (2002). Cultural communication. In W. Gudykunst & B. Mody (Eds.), Handbook of international and intercultural communication (pp. 51–67). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Turner, V. (1980). Social dramas and stories about them. Critical Inquiry, 7(1), 141–168. https://doi.org/10.1086/448092

Wpływ i cel projektu

Ten projekt ma kilka celów badawczych:

Wyjaśnienie, w jaki sposób polityka jest dyskursywnie konstruowana w białoruskim dyskursie politycznym i codziennych interakcjach dotyczących polityki.
Wyjaśnienie, w jaki sposób rozumienie polityki może być kształtowane przez użycie rosyjskojęzycznych terminów politycznych, które są używane do argumentacji politycznej zarówno przez urzędników, jak i ogół obywateli Białorusi.
Pokazanie, w jaki sposób obecne rozumienie polityki wyodrębnione z dyskursu politycznego i codziennych interakcji na temat polityki jest związane z lokalnym kontekstem historycznym i kulturowym.
Zaproponowanie zmian w sposobie, w jaki proces polityczny w społeczeństwie białoruskim i postsowieckim jest obecnie postrzegany zarówno przez osoby z wewnątrz, jak i z zewnątrz.
Przyczynienie się do krajowego i międzynarodowego dialogu związanego z Białorusią i, być może, z innymi postsowieckimi przestrzeniami.

W tym celu projekt analizuje działania polityczne, które miały miejsce w Białorusi między majem 2020 r., kiedy rozpoczęła się prezydencka kampania wyborcza, a lutym 2022 r., kiedy odbyło się referendum, w którym zaproponowano nowe zmiany konstytucyjne. Głównym celem tego badania jest przedstawienie szczegółowego opisu współczesnej białoruskiej kultury politycznej, postrzeganej i odzwierciedlanej w komunikacji zarówno przez urzędników, jak i zwykłych Białorusinów_nki.

Badanie to ma na celu wyprodukowanie wiedzy na temat współczesnej Białorusi i może może przynieść korzyści takim dziedzinom, jak komunikacja międzykulturowa, antropologia kulturowa oraz slawistyka i studia wschodnioeuropejskie, które są przedmiotem zainteresowania Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Co więcej, badania te stanowią próbę przyczynienia się do zrozumienia i rozwiązania istniejących podziałów kulturowych, społecznych i politycznych w regionie. W rezultacie jest to również interwencja naukowa o potencjalnym wpływie na politykę regionalną i podejmowanie decyzji. Niniejszy projekt ma dostarczyć regionalnym aktywistom, przedsiębiorcom społecznym, decydentom i ustawodawcom ważnych informacji i zaleceń dotyczących dialogu międzykulturowego i współpracy interkulturowej w regionie.

Kluczowe terminy kulturowe i ich znaczenie w białoruskim dyskursie politycznym

Wstępne badania pozwoliły zespołowi badawczemu opracować zestaw kluczowych terminów kulturowych występujących w rosyjskojęzycznym dyskursie publicznym na temat polityki w Białorusi.

Te terminy to:

Власть (Vlast’) / „Władza” (rządzący, właściciele)
Государство (Gosudarstvo) / „Państwo” (rządzenie, suweren)
Страна (Strana) / „Kraj” (ziemia, terytorium)
Народ (Narod) / „Lud” (populacja, podmiot generujący)
Люди (Liudi) / „Ludzie” (ludzie jako aktywny podmiot, aktorzy społeczni)
Суверенитет (Suverenitet) / „Suwerenność” (domena „państwa”)
Запад (Zapad) / „Zachód” (Liberalne państwa kapitalistyczne i powiązane z nimi instytucje: UE, Wielka Brytania, USA, NATO itp.)

Co jest takiego wyjątkowego w tych terminach?

Jest to sposób, w jaki terminy te są używane do konstruowania znaczeń dotyczących polityki. Mówiąc dokładniej, gdy terminy te pojawiają się w dyskursie publicznym, stają się kluczowe dla tworzenia i utrzymywania określonych tożsamości, które zakładają pewne formy relacji, działania, odczuwania i zamieszkiwania we wspólnej przestrzeni kulturowej (w tym przypadku w Białorusi).

Na przykład termin „władza”, występujący w dyskursie publicznym i codziennych interakcjach, zakłada następującą kombinację znaczeń:

Odnosi się do zdolności do rządzenia
Odnosi się do własności terytorium
Odnosi się do konkretnej jednostki

Analiza współczesnego rosyjskojęzycznego dyskursu politycznego w Białorusi powinna dostarczyć więcej szczegółów i spostrzeżeń w oparciu o dalsze badanie tych terminów używanych w publicznych dyskusjach politycznych, które są przedmiotem tego projektu badawczego.