Tytuł projektu: „Nowa wielojęzyczna rzeczywistość w polskim szkolnictwie wyższym: Negocjacje praktyk językowych, tożsamości i ideologii w czasach bezprecedensowej migracji i odradzającego się nacjonalizmu”
Kierownik projektu: dr Anna Becker
Okres realizacji: 2023–2025
Numer projektu: 555957
Konkurs: POLONEZ BIS-2
https://multilingualrealities.ispan.edu.pl/
Jak sytuacja kryzysowa na Ukrainie spowodowana inwazją Rosji w lutym 2022 r. wpływa na to, jakimi językami mówi się w Polsce? Jaką rolę odgrywa język w napadzie na trzech Niemców w Łodzi lub profesora w warszawskim tramwaju za mówienie po niemiecku? Dlaczego organizowane są skrajnie prawicowe protesty Młodzieży Wszechpolskiej domagającej się „UAM dla Polaków”, a więc zmniejszenia liczby studentów zagranicznych i prowadzenia zajęć w języku angielskim? Wydarzenia te pokazują, że istnieje potrzeba lepszego zrozumienia relacji między językiem, migracjami i (neo)nacjonalizmem oraz poznania sposobu jej przeżywania i doświadczania w polskim systemie szkolnictwa wyższego, zwłaszcza na Uniwersytecie Warszawskim jako największej uczelni w Polsce goszczącej wielu międzynarodowych studentów. W niedawnej imigracji Ukraińców do Polski miejscowa ludność odegrała wiodącą rolę, zapewniając nie tylko schronienie i żywność, ale także moralne i emocjonalne wsparcie jako bezpośredni sąsiedzi. Podobieństwa między językami i kulturami słowiańskimi są często wykorzystywane jako argument, dlaczego imigracja do Polski wydaje się Ukraińcom łatwiejsza, ale na tym etapie nie jest jasne, czy doprowadzi to do udanej integracji na dłuższą metę. Niektóre media podniosły też kontrowersyjne pytanie, dlaczego w przeciwieństwie do solidarności z Ukrainą, migranci i uchodźcy z innych grup etnicznych lub narodowych są traktowani mniej korzystnie, a nawet odmawia im się wjazdu do kraju. Celem tego projektu jest właśnie udzielenie odpowiedzi na te pytania w oparciu o badania prowadzone wspólnie z osobami bezpośrednio dotkniętymi tymi zmianami w społeczeństwie. Zostanie to zrobione poprzez analizę procesów migracyjnych i nowych form wielojęzyczności na poziomie indywidualnym i społecznym, które wynikają z przemieszczania się i interakcji ludzi z różnych środowisk społecznych, językowych i etnicznych. Zdecydowana większość mieszkańców Polski mówi po polsku i w ten sposób realizuje to, co jest opisane w Ustawie o języku polskim, której celem jest ochrona języka narodowego. W akcie prawnym mowa o języku polskim jako o konstytutywnym elemencie tożsamości narodowej i narodowym dobru kulturowym, które zostało stłumione przez obce reżimy i zaborców pragnących wynarodowić naród polski. Dlatego obowiązkiem wszystkich polskich instytucji publicznych i obywateli polskich jest ochrona języka narodowego. Jednak sytuacja językowa Polski jest bardziej złożona ze względu na wiele różnych mniejszości narodowych, takich jak Karaimi czy Litwini, oraz zewnętrzne wpływy wynikające z globalizacji i migracji. Te nowe wielojęzyczne realia wymagają lepszego zrozumienia i zasługują na dokładniejsze przedstawienie w politykach językowych, które wydają się opierać wyłącznie na języku polskim.
Aby dowiedzieć się, jak takie prawa i inne polityki językowe są interpretowane, stosowane i doświadczane przez wykładowców i studentów zagranicznych na Uniwersytecie Warszawskim, w niniejszym badaniu przeanalizowane będą następujące pytania:
- Jakie są nowe codzienne realia wielojęzyczności na UW?
- Jakie są (wielojęzyczne) interakcje uczniów i wykładowców w różnych kontekstach, z różnymi osobami?
- Jak polityka językowa wpływa na:
- studentów i wykładowców z różnych środowisk społecznych, językowych i etnicznych?
- ich integrację społeczną i poczucie przynależności?
- nauczanie i uczenie się na Uniwersytecie Warszawskim?
- stosunki władzy już istniejące w społeczeństwie?
- Jakie są perspektywy i doświadczenia studentów i wykładowców w zakresie wielojęzyczności, migracji i (neo)nacjonalizmu?
Aby odpowiedzieć na te pytania, obserwowane będą rozmowy między samymi studentami zagranicznymi oraz ich interakcje z wykładowcami w salach uniwersyteckich, na terenie kampusu i podczas innych wydarzeń towarzyskich i społecznych. Studenci i wykładowcy wezmą również udział w wywiadach, aby podzielić się swoimi osobistymi doświadczeniami i perspektywami. Wyniki badań zostaną następnie udostępnione na stronie internetowej projektu, podczas warsztatów w warszawskich liceach oraz w artykułach w lokalnych gazetach. W ten sposób projekt przyczyni się do lepszego zrozumienia, w jaki sposób pewne przepisy i praktyki dyskryminują określone grupy ludzi w społeczeństwie, a nawet powodują przemoc fizyczną ze względu na język, oraz jak zamiast tego przekształcić tę mentalność nienawiści i strachu w demokrację i różnorodność.