Polityka otwartego dostępu

W dniu 2 października 2017 roku Dyrektor IS PAN prof. dr hab. Anna Zielińska wprowadziła w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk tzw. politykę otwartego dostępu. Jej założenia przedstawia dokument, który został jednogłośnie zatwierdzony przez Radę Naukową IS PAN na posiedzeniu w dn. 2 października 2017 roku (uchwała nr 47/2017).

Polityka otwartego dostępu w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk od kilku lat prowadzi systematyczne działania na rzecz jak najszerszego upowszechniania wiedzy. Zespół Centrum Slawistycznej Informacji Naukowej IS PAN tworzy bibliograficzną bazę danych światowego językoznawstwa slawistycznego iSybislaw, do której zasobów dostęp jest otwarty. Od 2014 roku IS PAN wydaje wszystkie swoje czasopisma na Platformie czasopism IS PAN wyłącznie w formie elektronicznej w otwartym dostępie, a od 2016 roku – również w otwartym dostępie – publikuje monografie i prace zbiorowe w repozytorium dziedzinowym iReteslaw. Ponadto IS PAN sukcesywnie otwiera zasoby zgromadzone w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych (RCIN). Instytut jest członkiem organizacji Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA), zrzeszającej wydawców publikujących prace naukowe w tzw. otwartym dostępie. Przystąpił także do Koalicji Otwartej Edukacji, której zadaniem jest wspieranie tworzenia i rozbudowywania otwartych zasobów edukacyjnych oraz promowanie związanych z nimi dobrych praktyk i narzędzi.

Pogłębiając dotychczasową działalność na rzecz otwartej nauki, Dyrektor IS PAN, po zasięgnięciu opinii Rady Naukowej IS PAN, wprowadza z dniem 2 października 2017 roku  tzw. instytucjonalną politykę otwartego dostępu do publikacji i danych badawczych w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Obejmuje ona wszystkie publikacje (w tym materiały multimedialne) afiliowane przy IS PAN i w nim wydawane, jak też dane badawcze afiliowane przy IS PAN. Dyrektor IS PAN powołuje pełnomocnika, odpowiedzialnego za wdrażanie polityki otwartego dostępu w Instytucie.

W ramach prowadzonej polityki otwartego dostępu IS PAN zobowiązuje się do propagowania idei otwartej nauki wśród swoich pracowników, doktorantów i innych badaczy współpracujących z Instytutem. Instytut umożliwia publikowanie prac naukowych w otwartym dostępie, na wolnej licencji CC BY 3.0 PL, w znajdującym się w strukturze Instytutu Slawistycznym Ośrodku Wydawniczym, który dysponuje odpowiednią infrastrukturą. IS PAN utrzymuje Platformę czasopism IS PAN, na której dostępne jest osiem periodyków wydawanych w IS PAN: „Acta Baltico-Slavica”, „Adeptus”, „Cognitive Studies/Études cognitives”, „Colloquia Humanistica”, „Slavia Meridionalis”, „Sprawy Narodowościowe”, „Studia Litteraria et Historica”, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”. Ponadto IS PAN stale rozbudowuje dziedzinowe repozytorium iReteslaw, które po części – chodzi o zbiór „Wydawnictwa Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk” – stało się miejscem publikowania aktualnie wydawanych w IS PAN monografii i prac zbiorowych. W celu zwiększenia kręgu czytelników wydawnictwo IS PAN dąży do tego, aby publikowane przezeń czasopisma, a także monografie i prace zbiorowe, były odnotowywane w jak największej liczbie renomowanych baz danych. Obecnie czasopisma IS PAN są indeksowane w  następujących bazach danych: Scopus, ProQuest, European Reference Index for the Humanities Plus (ERIH PLUS), Central and Eastern European Online Library (CEEOL), Central European Journal of Social Sciences and Humanities (CEJSH), Directory of Open Access Journals (DOAJ), EBSCO, WorldCat.

Wydawnictwo Instytutu przyjmuje tzw. drogę złotą publikacji artykułów i monografii, a zatem upowszechnia teksty zrecenzowane i zredagowane, z zarejestrowanym numerem DOI lub ISBN. Informację na temat polityki wydawniczej Instytutu w tym zakresie zawiera baza Sherpa/Romeo. Jednocześnie wydawnictwo przestrzega zasad dotyczących etyki publikowania, ujętych w wytycznych organizacji Committee on Publication Ethics (COPE), której jest członkiem.

Biorąc pod uwagę potrzeby swoich pracowników, IS PAN stwarza warunki autorom prac slawistycznych – zwłaszcza afiliowanych przy IS PAN, a opublikowanych poza wydawnictwem Instytutu – aby mogli je deponować w repozytorium iReteslaw o ponadinstytytucjonalnym zasięgu – w zbiorze „Dokumenty slawistyczne”, na wolnej licencji CC BY 3.0 PL. W odpowiednich kolekcjach tego repozytorium, ja również w repozytorium RCIN oraz na podstronach witryny internetowej Instytutu slawiści mają możliwość upowszechniać w otwartym dostępie swoje dane badawcze, w pierwszej kolejności pozyskane w wyniku prac prowadzonych w IS PAN. We współprowadzonym przez Instytut repozytorium RCIN mieszczą się starsze wydawnictwa oraz materiały audio IS PAN. Sukcesywnie są one przenoszone do domeny publicznej.

Wdrażając tzw. politykę otwartego dostępu, IS PAN spełnia zalecenia dotyczące otwartej nauki zawarte w dokumentach międzynarodowych (m.in. w Deklaracji Budapeszteńskiej z 14 lutego 2002 roku i w programie ramowym Horizon 2020) oraz krajowych (pt. Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników naukowych w Polsce Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2015 roku).

Powołanie Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN

Z dniem 18 października 2017 roku dyrektor ISPAN prof. dr hab. Anna Zielińska powołała dr Dorotę Leśniewską na Pełnomocniczkę ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Zakres kompetencji:

  • monitorowanie realizacji przyjętych założeń polityki otwartego dostępu w IS PAN;
  • koordynowanie działań związanych z prowadzeniem polityki otwartego dostępu w IS PAN (platforma czasopism ISS PAS Journals; repozytorium iReteslaw; repozytorium RCIN; baza danych iSybislaw; otwarte dane zamieszczane przez pracowników IS PAN);
  • popularyzacja polityki otwartego dostępu w Instytucie;
  • pomoc pracownikom Instytutu w uzyskiwaniu zgody na upowszechnienie utworów publikowanych poza IS PAN w otwartym dostępie;
  • przygotowywanie rocznych raportów na temat realizacji polityki otwartego dostępu i publikowanie ich na stronie internetowej Instytutu;
  • zharmonizowanie prac związanych z tworzeniem i rozbudowywaniem infrastruktury cyfrowej w IS PAN;
  • wypracowanie strategii i wprowadzanie działań służących jak najlepszemu wykorzystaniu cyfrowych zasobów Instytutu.

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN, dotycząca publikacji w 2017 roku

W 2017 roku pracownicy i doktoranci IS PAN opublikowali łącznie 265 prac (monografii, artykułów w czasopismach i pracach zbiorowych), w tym 213 prac w wydawnictwach poza Instytutem. W otwartym dostępie ukazały się wszystkie (52) publikacje, które wydał IS PAN, oraz 32 publikacje (15%), które ukazały się w innych wydawnictwach (jako artykuły bądź monografie).

Łącznie 32% prac autorstwa pracowników bądź doktorantów IS PAN ukazało się w 2017 roku w otwartym dostępie.

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN z działalności w 2018 roku

W 2018 roku przy IS PAN afiliowano łącznie 263 prace (monografie, artykuły w czasopismach i monografiach wieloautorskich), z których 185 opublikowano w wydawnictwach poza Instytutem. W otwartym dostępie zostały upowszechnione niemal wszystkie prace wydane przez IS PAN – 99%. Tylko jedna książka ukazała się wyłącznie drukiem z powodu niemożności uzyskania praw do opublikowania w otwartym dostępie wszystkich artykułów w niej zamieszczonych. 69 prac opublikowano w pozainstytutowych wydawnictwach na zasadzie otwartego dostępu, co stanowi 37% wszystkich publikacji pracowników i doktorantów IS PAN, które ukazały się w zewnętrznych wydawnictwach. Łącznie 55% prac afiliowanych przy IS PAN w 2018 roku została upowszechniona w otwartym dostępie.

W 2018 roku w IS PAN został zakończony pierwszy etap prac zmierzających do upowszechnienia w otwartym dostępie danych badawczych. Obecnie znajdują się one bądź na głównym serwerze Instytutu, bądź na serwerach i komputerach bezpośrednio zarządzanych przez IS PAN.

(za pomoc w zebraniu danych bardzo dziękuję p. dr Dorocie Dobrzyńskiej)

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN z działalności w 2019 roku

W 2019 roku przy Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk afiliowano łącznie 246 monografii naukowych oraz artykułów w czasopismach i w monografiach wieloautorskich, z czego 181 prac opublikowano w czasopismach i wydawnictwach zewnętrznych.

W otwartym dostępie są upowszechnione niemal wszystkie prace wydane przez Instytut – 99%. Tylko jedna książka ukazała się wyłącznie drukiem z powodu niemożności uzyskania zgody na opublikowanie w otwartym dostępie wszystkich artykułów w niej zamieszczonych. 61 prac opublikowano w pozainstytutowych wydawnictwach na zasadzie otwartego dostępu, co stanowi 33,7% wszystkich prac opublikowanych poza IS PAN. Łącznie 51% prac afiliowanych przy IS PAN w 2019 roku upowszechnione jest w otwartym dostępie.

W 2019 roku repozytorium dziedzinowe iReteslaw zostało włączone do bazy  Registry of Open Access Repositories (http://roar.eprints.org/14274/). Jest to druga – po globalnym katalogu otwartych repozytoriów Directory of Open Access Repositories (OpenDOAR) – baza o międzynarodowym zasięgu skupiająca otwarte repozytoria, w której odnotowano iReteslawa.

Bardzo dziękuję dr Dorocie Dobrzyńskiej za pomoc w zebraniu danych.

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN z działalności w 2020 roku

W 2020 roku przy Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk afiliowano łącznie 307 monografii naukowych oraz artykułów w czasopismach i w monografiach wieloautorskich, z których 189 prac opublikowano w czasopismach i wydawnictwach zewnętrznych.

W otwartym dostępie są upowszechnione wszystkie prace wydane przez Instytut – 100%. Trzy monografie mają dodatkową wersję drukowaną. 88 prac opublikowano w pozainstytutowych wydawnictwach na zasadzie otwartego dostępu, co stanowi 46,5% wszystkich prac opublikowanych poza IS PAN. Łącznie 67% prac afiliowanych przy IS PAN w 2020 roku upowszechnione jest w otwartym dostępie.

W sierpniu ubiegłego roku IS PAN wziął udział w ankiecie będącej częścią zakrojonego na szeroką skalę badania Diamond Open Access Study, zleconego przez cOAlition S. Ankieta była poświęcona czasopismom publikowanym w otwartym dostępie, zwłaszcza funkcjonującym w tzw. modelu diamentowym, tj. niepobierających opłat ani od czytelników, ani od autorów. Miała na celu ocenę skali i zasięgu diamentowej drogi na całym świecie. Ponadto w listopadzie 2020 r. IS PAN wypełnił ankietę Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczącą polityk otwartego dostępu, w tym otwierania danych badawczych.

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN z działalności w 2021 roku

W 2021 roku przy Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk afiliowano łącznie 202 monografie naukowe oraz artykuły w czasopismach i monografiach wieloautorskich, z których 150 opublikowano w czasopismach i wydawnictwach zewnętrznych. W otwartym dostępie są upowszechnione wszystkie prace wydane przez Instytut – 100%. Dwie monografie mają dodatkową wersję drukowaną. 90 prac opublikowano w pozainstytutowych wydawnictwach na zasadzie otwartego dostępu, co stanowi 60% wszystkich prac opublikowanych poza IS PAN. Łącznie 71% prac afiliowanych przy IS PAN w 2021 roku upowszechnione jest w otwartym dostępie.

Ze względu na przyjętą przez Narodowe Centrum Nauki politykę otwartego dostępu i związane z nią nowe wymogi w grantach udzielanych od 2021 roku, pełnomocniczka Dyrektora ds. otwartego dostępu przeprowadziła szkolenie kierowniczek i kierowników grantów NCN na temat zasad publikowania artykułów w otwartym dostępie, tj. w czasopismach OA, subskrypcyjnych i tzw. hybrydowych.

Ponadto w IS PAN w 2021 roku podjęto temat zarządzania danymi badawczymi, w tym ich przechowywania i ewentualnego otwierania. 29 kwietnia 2021 roku Dyrekcja IS PAN podpisała porozumienie z Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego na temat korzystania przez IS PAN z Repozytorium Otwartych Danych Badawczych (RepOD), administrowanego przez ICM UW. RepOD powstało w ramach projektu Dziedzinowe Repozytoria Otwartych Danych Badawczych jako repozytorium tzw. małych danych. W 2021 roku została w nim utworzona kolekcja: „Kolekcja IS PAN”, w której pracowniczki i pracownicy Instytutu będą mogli zamieszczać materiały związane z prowadzonymi badaniami. Dokumenty te będą mogły być udostępnione w otwartym dostępie. Opiekunem kolekcji z ramienia IS PAN jest p. dr. Paweł Kowalski.

Informacja Pełnomocniczki dyrektora ds. otwartego dostępu i cyfryzacji w IS PAN z działalności w 2022 roku

W 2022 roku przy Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk afiliowano łącznie 157 monografii naukowych oraz artykułów w czasopismach i monografiach wieloautorskich, z których 132 prace opublikowano w czasopismach i wydawnictwach zewnętrznych. W otwartym dostępie są upowszechnione wszystkie prace wydane przez Instytut – 100%. Dwie monografie mają dodatkową wersję drukowaną. 75 prac opublikowano w pozainstytutowych wydawnictwach na zasadzie otwartego dostępu, co stanowi 57% wszystkich prac opublikowanych poza IS PAN. Łącznie 64% prac afiliowanych przy IS PAN w 2022 roku upowszechnione jest w otwartym dostępie.

Ze względu na przyjęty w IS PAN diamentowy model publikowania artykułów i monografii od połowy 2022 roku pełnomocniczka dyrektora ds. otwartego dostępu na bieżąco śledzi krajową i międzynarodową dyskusję dotyczącą wypracowania sposobów wspierania wydawców (m.in. konferencja „Wydawnictwo naukowe w XXI wieku – jak technologie cyfrowe zmieniają komunikację naukową” KRASP i PIK, webinaria, ankiety).

Kolekcja Instytutu Slawistyki PAN w Repozytorium Otwartych Danych (RepOD), prowadzonym przez ICM UW, została udostępniona użytkownikom zewnętrznym pod koniec roku 2022 wraz z pierwszymi opracowanymi zbiorami. Obecnie zawiera trzy rekordy, z których najobszerniejszy stanowi: Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej, będący zbiorem materiałów powstałych w ramach realizacji projektu pt. Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej. Obejmuje metadane materiałów stanowiących podstawy metodologiczne projektu. Drugim rekordem są transkrypty wywiadu swobodnego sterowanego z dwujęzycznym mężczyzną w Pile. Wywiad przeprowadzono dnia 13.10.2018 roku w ramach projektu pt. Pokoleniowe zróżnicowanie języka: zmiany morfosyntaktyczne wywołane przez polsko-niemiecki kontakt językowy w mowie osób dwujęzycznych. Rekord trzeci to materiały, które posłużyły do przygotowania artykułu: Taksonomia kosmiczna w podróży VIII Ijona Tichego z „Dzienników gwiazdowych” S. Lema w przekładach na języki słowiańskie – zestawienie ekwiwalentów nazw taksonomicznych pojawiających się w opowiadaniu polskim i jego przekładach na języki rosyjski, ukraiński, czeski oraz bułgarski, który stanowił podstawę ubiegania się o wielojęzyczny projekt leksykograficzny poświęcony twórczości Stanisława Lema.

Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close