Dr hab. Joanna Roszak, prof. IS PAN

Literaturoznawczyni

e-mail: joanna.roszak@ispan.edu.pl

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4203-8010

Zainteresowania naukowe

• Edukacja na rzecz pokoju;
• Pedagogika krytyczna;
• Polska poezja XX i XXI wieku;
• Pamięć;
• Turystyka kulturowa.

Nagrody i odznaczenia

• 2016 oraz 2017: Wyróżniona w ramach „Nagrody im. Ireny Sendlerowej dla nauczycieli, którzy naprawiają świat”;
• 2013–2016: Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Młodych Wyróżniających się Naukowców.

Udział w projektach naukowych afiliowanych w IS PAN

„Miejsce i imię. Niemieckojęzyczni poeci pochodzenia żydowskiego” – Narodowe Centrum Nauki, nr grantu 2012/05/B/HS2/04129, status: kierowniczka (grant indywidualny).

Publikacje

• Roszak, Joanna (2014). Miejsce i imię. Poeci niemieckojęzyczni pochodzenia żydowskiego. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Roszak, Joanna (2015). Słyszysz? Synagoga. Wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej. Lublin-Warszawa: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”-Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Roszak, Joanna (2010). W cztery strony naraz. Portrety Tymoteusza Karpowicza. Wrocław: Biuro Literackie.
• Roszak, Joanna (2013). Interior. Szkice. Kraków: Wydawnictwo Pasaże.
• Roszak, Joanna (2012). (Mgliste) miejsca w poezji Paula Celana. Żydostwo pneumatyczne i geopoetyka pneumatyczna.  Porównania, 2012(11), 277-290.
• Roszak, Joanna (2012). Wezwałem cię po numerze. 172364, 119198, 132434 i inni. Przestrzenie Teorii, 2012(8), 1-15.
• Roszak, Joanna (2015). Musa Dah i bliżej. Zaczynając od powieści Franza Werfla. Slavia Occidentalis, 2015(2(72)), 83-93.
• Roszak, Joanna (2015). Mur palestyński – dwie perspektywy. Przestrzenie Teorii, 2015(24), 159-170.
• Roszak, Joanna (2017). Künstlerische Bilder umbenannter jüdischer Stadt- und Kulturräume nach der Wende. W Alicja Krauze-Olejniczak oraz Sławomir Piontek (Red.), Die Wende von 1989 und ihre Spuren in den Literaturen Mitteleuropas (ss. 223-236). Frankfurt am Main: Peter Lang Publishing.
• Roszak, Joanna (2010). Lost city. Identity, memory, multiculturalism of Chernivtsi in Bukovina. W Hanna Mamzer oraz Krystyna Zamiara (Red.), Intercultural Dialog on Trust (ss. 139-148). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. (Człowiek i Społeczeństwo, XXXI).
• Roszak, Joanna (2011). Wiersze spod ciemnego nieba. Geopoezja Czerniowców i Sadogóry. Porównania, 2011(8), 148-171.
• Roszak, Joanna (2011). Strzałki Paula Celana („La Contrescarpe”). Od geopoetyki do biografizmu. Slavia Occidentalis, 68, 97-108.
• Roszak, Joanna (2012). „Mit dem Gedicht und durch das Gedicht – Anamnesis!”. Rilke, Celan und Krynicki. World Literature Studies, 2012(4), 24-37.
• Roszak, Joanna (2014). Twarz nie trzyma się papieru. Piotra Matywieckiego fotografie Żydów. W Anita Jarzyna oraz Joanna Roszak (Red.)., Scalane okładki. Szkice o twórczości Piotra Matywieckiego (ss. 56-65). Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
• Roszak, Joanna (2014). Wiersz jako Stolperstein. Krynicki czyta Mandelsztama?. W Anita Jarzyna, Zbigniewa Kopeć oraz Marcin Jaworski (Red.), Obrazy Rosji w literaturze polskiej XX wieku (ss. 141-153). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Roszak, Joanna (2015). Nieznośna ciężkość, nieznośna gęstość Celana. Wiersz jako kłącze. W Adam Lipszyc oraz Paweł Piszczatowski (Red.), Paul Celan: język i Zagłada (ss. 228-240). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Roszak, Joanna (2015). Aforystyczny aspekt języka. Praktyki Paula Celana i Ericha Frieda. W Anita Jarzyna oraz Katarzyna Kuczyńska-Koschana (Red.), Aforyzm europejski. Stanisław Jerzy Lec – In memoriam (ss. 193-208). Karków: Wydawnictwo Pasaże, Kraków.
• Roszak, Joanna (2015). Oczy niebieskie i oczy torturowane do oślepnięcia. Strategie obrazowania wojny w pracach Krystyny Piotrowskiej. W Małgorzata Grzywacz oraz Małgorzata Okupnik (Red.), Kobiety i doświadczenie wojny (ss. 331-340). Poznań: Wydawnictwo WNS UAM.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2013). Homo legens jako homo turisticus. Ku metodologii turystyki literackiej. Folia Turistica, 28, 53-66.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2013). Homo Legens as Homo Turisticus: Toward the Methodology of Literary Tourism. Folia Turistica, 28(2), 55-69.
• Roszak, Joanna (2010). Granice Rizika. W Aleksandar Šaranac (Red.), Stanje Pripravnosti. Savremena poljska poezija (ss. 19-35). Beograd: Albatros Plus.
• Roszak, Joanna (2014). Lemiesz tłumacza. Tłumaczenie jako sposób wewnętrznej imigracji. Poznańskie Studia Polonistyczne, 23, 237-246.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2015). Zamość – nie dość literatury. Propozycja implementacji trasy turystycznej. Folia Turistica, 34, 169-191.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2015). Zgromadzone z braku wieczności. Muzea literackie w ofercie turystycznej Lubelszczyzny. Turystyka Kulturowa, 2015(12), 6-21.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2015). Przysiąść się do pisarza. Pomniki-ławki na Lubelszczyźnie jako atrakcje turystyczne. Turystyka Kulturowa, 2015(2), 6-19.
• Roszak, Joanna (2016). Poezja jako mapa (a może pamięć). W Anita Jarzyna, Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Agata Szulc-Woźniak oraz Joanna Żabnicka (Red.), Wreszcie nie pojawia się nikt. Szkice o twórczości Andrzeja Niewiadomskiego (ss. 59-72). Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
• Roszak, Joanna (2016). Czytać inaczej? Tadeusz Dąbrowski po niemiecku. W Piotr Śliwiński (Red.), Szkice o poezji (nie tylko) najmłodszych (ss. 193-208). Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu.
• Roszak, Joanna (2016). Myślenie obszarem. Wstęp. W Joanna Roszak oraz Grzegorz Godlewski (Red.), Niematerialne i materialne dziedzictwo Lubelszczyzny jako podstawa rozwoju turystyki kulturowej (ss. 7-9). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Roszak, Joanna (2016). Poemat Lublina. Geokrytyczne spacery nie tylko z Czechowiczem. W Joanna Roszak oraz Grzegorz Godlewski (Red.), Niematerialne i materialne dziedzictwo Lubelszczyzny jako podstawa rozwoju turystyki kulturowej (ss. 65-81). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Roszak, Joanna (2011). Ogród-ogrodzenie, spacer-spacerniak. Ogród koncentracyjny jako metafora rozproszenia. W Emilia Kledzik oraz Joanna Roszak (Red.), Pierwsza połowa Marcina. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego (ss.65-88). Poznań: Wydawnictwo „Czasu Kultury”.
• Roszak, Joanna (2011). Zobaczyć na pamięć (wspólne przestrzenie w twórczości Małgorzaty Dawidek-Gryglickiej). W Piotr Śliwiński (Red.), Poznań poetów (1989-2010) (ss. 135-144). Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury.
• Roszak, Joanna (2011). Przeciwne wiatry – o poezji Lothara Quinkensteina. W Piotr Śliwiński (Red.), Poznań poetów (1989-2010) (ss. 122-128). Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury.
• Roszak, Joanna (2011). Głęboka rysa. „Malina” Ingeborg Bachmann jako antypowieść. W Edward Białek oraz Grzegorz Kowal (Red.), Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje. Tom I (ss. 29-39). Wrocław: Atut.
• Roszak, Joanna (2011). W zonie śmierci (Paul Celan: Todesfuge). W Edward Białek oraz Grzegorz Kowal (Red.), Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje. Tom I (ss. 205-216). Wrocław: Atut.
• Roszak, Joanna (2011). Nelly Sachs – wiersze z głębokiej nocy. W Edward Białek oraz Grzegorz Kowal (Red.), Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje. Tom I (ss. 387-396). Wrocław: Atut.
• Roszak, Joanna (2012). Zbliżenia. W Joanna Roszak (Red.), Kartki Celana. Interpretacje (ss. 9-17). Kraków-Budapeszt: Austeria.
• Roszak, Joanna (2012). Drzewiej. Dopóki czytam „Wspomnienie” Paula Celana. W Joanna Roszak (Red.), Kartki Celana. Interpretacje (ss. 336-349). Kraków-Budapeszt: Austeria.
• Roszak, Joanna (2012). Wisława Szymborska. W Ewa Kraskowska oraz Lucyna Marzec (Red.), Wielkopolski alfabet pisarek (ss. 279-287). Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury.
• Roszak, Joanna (2012). Niefotogeniczni. Filmy dokumentalne o poetach. W Izolda Kiec (Red.), Dokument w sztuce współczesnej (ss. 239-248). Poznań: Wydawnictwo WSNHiD.
• Roszak, Joanna (2012). Szalom, achi. Budowanie/rozpraszanie tożsamości poetów żydowskich języka niemieckiego. W Ewa Golachowska oraz Anna Zielińska (Red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Tożsamość wobec wielojęzyczności (ss. 343-363). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (2012). Okiem przewodnika-krajoznawcy. O potencjale turystyki literackiej w Hrubieszowie. Turystyka Kulturowa, 2016(6), 6-18.
• Roszak, Joanna (2017). Nie przychodzą uchodźcy. Aktualne potrzeby edukacji polonistycznej (w stronę edukacji na rzecz pokoju). Porównania, 20, 173-188.
• Roszak, Joanna (2017). Rozbrajanie. Od poezji po Hiroszimie. W Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska oraz Paweł Krupa (Red.), Po Czarnobylu: miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki (ss. 325-337). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Roszak, Joanna (2017). Dictionary Entries: Awangarda; Eufemizm; Geokrytyka; Oryginalność. Onomatopeja; Przerzutnia. W Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki (Red.), Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia (ss. 84-87; 171-174; 199-201; 347-350; 343-347; 398-402). Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
• Roszak, Joanna (2017). Refreny uchodźcze w poezji Nelly Sachs. Polonistyka. Innowacje, 2017(6), 61-74.
• Roszak, Joanna (2018). The Remains of Letters. Three Reading Paradigms in the Ghettos. Porównania, 21, 103-120.
• Roszak, Joanna (2011). Synteza mowy Tymoteusza Karpowicza. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Roszak, Joanna (2009). Południk spotkania. Paul Celan w polskiej poezji powojennej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Roszak, Joanna (2010). Kein Mensch ist ein Ich-Land. Metafora wyspy w refleksji o przyjaźni. Poznańskie Studia Polonistyczne, 17, 111-124.
• Roszak, Joanna (2011). Berlin – antologia z ograniczoną odpowiedzialnością. Rocznik Komparatystyczny, 2011(2), 209-226.
• Roszak, Joanna (2012). Przestrzenią staje się czas. Gesty nostalgiczne i melancholijne Pamuka i Pessoi. Rocznik Komparatystyczny, 2012(3), 159-176.
• Roszak, Joanna (2016). Przemianowane miasta Europy Środkowej i Wschodniej – świadectwo doświadczenia przestrzeni turystycznej. Folia Turistica, 39, 161-172.
• Roszak, Joanna (2010). Gdzieś – dokąd potrafi. Model poezji apofatycznej na przykładzie twórczości Tymoteusza Karpowicza. W Agnieszka Czyżak, Jan Galant oraz Marcin Jaworski (Red.), PRL – Świat (nie)przedstawiony (ss. 93-102). Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
• Roszak, Joanna (2010). Mak i pamięć. W Łukasz Musiał oraz Joanna Roszak (Red.), Konstelacje Ingeborg Bachmann (ss. 90-99). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Roszak, Joanna (2010). Jakie pytania zadał poeta filozofowi?. W Barbara Sienkiewicz oraz Tomasz Sobieraj (Red.), Literatura i filozofia (ss. 111-119). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Roszak, Joanna (2010). W strefie środka. O powieści Moniki Maron Endmoränen. W Justyna Czechowska oraz Anna Kramek-Klicka (Red.), Ta sama Europa. Inna literatura (ss. 86-89). Szczecin-Brzeszcze-Warszawa: Forma.
• Roszak, Joanna (2010). Od LA-lef do non-place, czyli o kryzysach miejsca. W Hanna Mamzer, Wojciech Kulesza oraz Tomasz Zalasiński (Red.), Kryzysy – przeklęte czy pożądane? Geneza, skutki, przykłady w perspektywie interdyscyplinarnej (ss. 76-87). Warszawa: Wydawnictwo SWPS.
• Roszak, Joanna (2011). Końcept trojański – twórczość Johannesa Auera. W Mariusz Pisarski oraz Piotr Marecki (Red.), Hiperteksty literackie. Literatura i nowe media (ss. 91-105). Kraków: Wydawnictwo Ha!art.
• Roszak, Joanna (2011). Celan kartkowany, Celan Kornhausera. W Adrian Gleń (Red.), Antologia tekstów krytycznych poświęconych twórczości Juliana Kornhausera (ss. 263-268). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Roszak, Joanna (2011). Sekwana nie płynie przez Poznań (projekt: „Poznański przewodnik literacki”). W Anna Weronika Brzezińska oraz Agnieszka Chwieduk (Red.), Projekt: miasto Poznań. Przegląd projektów badawczych (ss. 113-122). Wielichowo: Tipi.
• Roszak, Joanna (2013). Przestrzenią tu staje się czas. Hüzin, saudade (w stronę Fernanda Pessoi). W Joanna Roszak oraz Arkadiusz Żychliński (Red.), Powinowactwa Pessoi. Szkice krytyczne (ss. 149-164). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Roszak, Joanna oraz Żychliński, Arkadiusz (2013). Wstęp. W Joanna Roszak i Arkadiusz Żychliński (Red.), Powinowactwa Pessoi. Szkice krytyczne (ss. 7-10). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Roszak, Joanna (2013). Serce i usta i czyn i… Ku Arturowi Żmijewskiemu. W Joanna Tokarska-Bakir (Red.), PL: tożsamość wyobrażona (ss. 345-360). Warszawa: Czarna Owca.
• Roszak, Joanna (2013). Ciemniej ciągnijcie po skrzypkach. „Skrzypek na dachu jako prefiguracja Auschwitz”. W Joanna Roszak, Joanna Maleszyńska oraz Rafał Koschany (Red.), Musical. Poszerzanie pola gatunku (ss. 79-95). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Roszak, Joanna (2013). Entries: Bogumił Andrzejewski, Jadwiga Badowska, Filip Bajon, Edward Balcerzan, Grażyna Banaszkiewicz, Stanisław Barańczak, Ryszard Berwiński, Kazimierz Bieroński, Roman Brandstaetter, Włodzimierz Braniecki, Przemysław Bystrzycki, Roman Chojnacki, Deotyma, Jacek Durski, Franciszek Fenikowski, Konstanty Ildefons Gałczyński, Maciej Gierszewski, Jan Góra, Krzysztof „Grabaż” Grabowski, Mariusz Grzebalski, Maciej Guzek, Marian Hemar, Józef Hen, Witold Hulewicz, Kazimiera Iłłakowiczówna, Jędrzej Kitowicz, Piotr Kępiński, Juliusz Kaden Bandrowski, Adam Kaczanowski, Szczepan Jeleński, Hanna Januszewska, Julia Jaworska, Aleksander Janta-Połczyński, Klemens Janicki, Jan Kochanowski, Lech Konopiński, Szczepan Kopyt, Jacek Kowalski, Józef Ignacy Kraszewski, Tadeusz Kraszewski, Ryszard Krynicki, Agnieszka Kuciak, Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Reiner Kunze, Bogusława Latawiec, Teofil Lenartowicz, Krzysztof Lis, Czesław Michniak, Adam Mickiewicz, Eugeniusz Morski, Grzegorz Musiał, Andrzej Ogrodowczyk, Joanna Olech, Sergiusz Piasecki, Krystyna Miłobędzka, Małgorzata Musierowicz, Bartosz Muszyński, Edward Pasewicz, Arkadiusz Henryk Piekara, Kazimierz Piekarczyk, Edmund Pietryk, Stanisław Płonka Fiszer, Jerzy Pogonowski, Leszek Prorok, Jerzy Przeździecki, Ewa Przybylska, Janusz Przybysz, Ludwik Puget, Józef Ratajczak, Juliusz Słowacki, Władysław Stanisław Reymont, Wincenty Różański, Włodzimierz Ścisłowski, Ian Serralier, Lucyna Sieciechowiczowa, Henryk Sienkiewicz, Jan Sokołowski, Jerzy Sosnowski, Dariusz Sośnicki, Edward Stachura, Józef Michał Strumiński, Stefan Stuligrosz, Jan Sztaudynger, Wisława Szymborska, Marcin Świetlicki, Grzegorz Tomczak, Teresa Tomsia, Franciszek Ksawery Tuczyński, Andrzej Twerdochlib, Samuel ze Skrzypny Twardowski, Eugeniusz Wachowiak, Jerzy Waldorff, Kazimierz Wierzyński, Michał Witkowski, Józef Wybicki, Zbigniew Wojtyś, Julia Woykowska, Stanisław Wyspiański, Zbigniew Zakrzewski, Tadeusz Żukowski. W Joanna Roszak oraz Paweł Cieliczko (Red.), Poznański przewodnik literacki. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
• Roszak, Joanna (2015). Bolaño. Poema naiwne. W Wojciech Charchalis oraz Arkadiusz Żychliński (Red.), Katedra Bolaño. Szkice krytyczne (ss. 121-133). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Redakcja wybranych książek zbiorowych:

• Roszak, Joanna oraz Cieliczko, Paweł (Red.). (2009). Incanto. Upominki dla Inki (księga pamiątkowa dla prof. Aliny Brodzkiej). Warszawa: Wydawnictwo IBL.
• Roszak, Joanna oraz Musiał, Łukasz (Red.). (2010). Konstelacje Ingeborg Bachmann. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Roszak, Joanna oraz Kledzik, Emilia (Red.). (2011). Pierwsza połowa Marcina. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego. Poznań: Wydawnictwo „Czasu Kultury.
• Roszak, Joanna (Red.). (2002). Kartki Celana. Interpretacje, Kraków-Budapeszt: Austeria.
• Roszak, Joanna oraz Żychliński, Arkadiusz (Red.). (2013). Powinowactwa Pessoi. Szkice krytyczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Roszak, Joanna oraz Cieliczko, Paweł (Red.). (2013). Poznański przewodnik literacki. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
• Roszak, Joanna, Maleszyńska, Joanna oraz Koschany, Rafał (Red.). (2013). Musical. Poszerzanie pola gatunku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
• Roszak, Joanna oraz Jarzyna, Anita (Red.). (2014). Scalane okładki. Szkice o twórczości Piotra Matywieckiego. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”.
• Roszak, Joanna oraz Godlewski, Grzegorz (Red.). (2016). Niematerialne i materialne dziedzictwo Lubelszczyzny jako podstawa rozwoju turystyki kulturowej. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.