Dr Maciej Mętrak - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Absolwent etnologii i slawistyki (bohemista). Badacz środkowoeuropejskich mniejszości etnicznych i językowych, tłumacz języka czeskiego.

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5285-4580

ResearchGate: https://www.researchgate.net/profile/Maciej_Metrak

Academia.edu: https://pan-pl.academia.edu/MaciejM%C4%99trak

Zainteresowania naukowe

Socjolingwistyka i etnolingwistyka: języki i kultury mniejszościowe, kontakty językowe na niemiecko-słowiańskich pograniczach, czeska literatura jarmarczna i twórczość kramarska w ujęciu językoznawczym i antropologicznym.

Członkostwo w gremiach naukowych

Od 2023: członek Polsko–Czeskiego Towarzystwa Naukowego
Od 2020: członek Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego
2020–2024: sekretarz Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk

Członkostwo w redakcjach czasopism naukowych

Od 2025: Członek redakcji czasopisma „Literatura Ludowa: Journal of Folklore and Popular Culture”
2017–2024: Członek redakcji czasopisma „Adeptus”, w tym sekretarz redakcji (2019–2021) i redaktor naczelny (2021–2023)
2019–2021: (współ)redaktor tomów 53 i 55 czasopisma „Zeszyty Łużyckie” (Wydział Polonistyki UW)

Nagrody i odznaczenia

2018: Trzecie miejsce w polskiej edycji konkursu tłumaczeniowego „Cena Susanny Roth”, organizowanego przez sieć Czeskich Centrów i CzechLit – Centrum Czeskiej Literatury
2014: Pierwsze miejsce w polskiej edycji Hrabalowskiego Konkursu Tłumaczeniowego, organizowanego przez sieć Czeskich Centrów (w późniejszych latach „Cena Susanny Roth”)

Stypendia

2020: staż w Instytucie Etnologii Uniwersytetu Karola (Ústav etnologie FF UK) w ramach stypendium doktorskiego NCN Etiuda 6
2013/2014: stypendium Ministerstwa Szkolnictwa Republiki Czeskiej na semestralne studia w Instytucie Etnologii Uniwersytetu Karola (Ústav etnologie FF UK)
2012: stypendium w ramach programu Erasmus–Praktyki na trzymiesięczny staż w Muzeum Regionalnym w Ołomuńcu (Vlastivědné muzeum Olomouc)

Udział w projektach naukowych afiliowanych w IS PAN

Od 2021: Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej (grant NCN Sonata Bis nr 2020/38/E/HS2/00006, członek zespołu – adiunkt post–doc)

Pozostałe granty

Od 2022: Leksykon folkloru polskiego (grant NPRH nr 0396/NPRH9/H11/88/2021, członek zespołu)
2018–2019: Mapa świata z jarmarcznej ulotki – czeska dziewiętnastowieczna twórczość kramarska w perspektywie etnolingwistycznej (grant NCN Etiuda 6 nr 2018/28/T/HS2/00219, kierownik projektu)
2015–2016: Języki zachodniosłowiańskie wobec pożyczek angielskich w ostatnim dwudziestoleciu – gramatyka, leksyka, pragmatyka, uwarunkowania społeczno–kulturowe (grant NPRH nr NPRH 11H 12 0062 81, członek zespołu)

Publikacje

Monografie

Mętrak, M. (2024). Mapa świata z jarmarcznej ulotki. Czeska dziewiętnastowieczna twórczość kramarska w perspektywie etnolingwistycznej. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Greń, Z., Holly, K., Itoya, B., Mętrak, M., Smółkowa, T., Żółtak, A. (2016). Języki zachodniosłowiańskie wobec pożyczek angielskich w ostatnim dwudziestoleciu – gramatyka, leksyka, pragmatyka, uwarunkowania społeczno–kulturowe. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.

Artykuły w czasopismach

Mętrak, M. (2024). Język śląski w przestrzeni publicznej: zabawa słowem, chwyt marketingowy czy narzędzie emancypacji?, Prace Filologiczne, Tom okolicznościowy, 233–251.
Mętrak, M., Bandur, M. & Szatkowski, P. (2024). Beloved books and contested standards: translations of ‘The Little Prince’ into selected collateral languages of Poland, Journal of Multilingual and Multicultural Development, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01434632.2024.2338832.
Dołowy–Rybińska, N., Mętrak, M. (2023). Ideological debates around the script of collateral languages: the case of Kashubian and Silesian in Poland, Journal of Multilingual and Multicultural Development, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01434632.2023.2274329.
Król. T., Mętrak, M. & Żak, A. (2022). Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 1945–2000 i 2020–2022, Adeptus, 19, 1–41.
Dołowy–Rybińska, N., Mętrak, M. (2022). Metodologiczne i teoretyczne wyzwania badań nad żywotnością etnolingwistyczną grup posługujących się językami kolateralnymi w Polsce, Zeszyty Łużyckie, 57, 53–70.
Król. T., Mętrak, M. & Żak, A. (2020). Bibliografia adnotowana publikacji dotyczących kultury Wilamowic i języka wilamowskiego z lat 2001–2020, Adeptus, 16, 1–48.
Mętrak, M. (2019). Grzeszne kobiety i kobiece grzechy w świecie czeskiej pieśni kramarskiej, Studia et Documenta Slavica, 7 (1), 85–100.
Mętrak, M. (2018). The dilemmas of a gardener: discussing the arguments against language revitalisation, Adeptus, 11, 1–14.
Mętrak, M. (2017). Językowy i kulturowy obraz Żyda w czeskich drukach kramarskich z XIX wieku, Zeszyty Łużyckie, 51, 89–109.
Mętrak, M. (2014). Zachodniosłowiański internet mniejszościowy – medium masowe czy hobby pasjonatów?. Zeszyty Łużyckie, 48, 329–344.

Artykuły w monografiach wieloautorskich

Mętrak, M. (2022). Give the Devil His Due: Demons and Demonic Presence in Czech Broadside Ballads. W: P. Fumerton, P. Kosek, M. Hanzelková (Red.), Czech Broadside Ballads as Text, Art, and Song in Popular Culture, ca. 1600–1900 (ss. 213–231). Amsterdam: Amsterdam University Press.
Mętrak, M. (2022). Zobrazení ďábla v kramářské písni. W: Boháčová, M. (Red.). Dvanácte vrchů ten strom má. Kramářské a poutní tisky s náboženskou tematikou. Katalog k výstavě (ss. 41–44). Brno: Moravské zemské muzeum.
Mętrak, M. (2021). Jak mówić o emancypujących się etnolektach? W: B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska–Górecka, A. Piotrowska–Wojaczyk (Red.), Język w regionie, region w języku 4 (ss. 195–213). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie studia Polonistyczne.
Mętrak, M. (2019). Wymysorys (Vilamovicean) and Halcnovian: Historical and Present–Day Sociolinguistic Situation of Microlanguages in a Southern–Polish Language Island. W: L. Rezoničnik, N. Zavašnik (Red.), Slovani od preloma 19. in 20. stoletja do danes: Jezikovne, zgodovinsko–politične spremembe in književni doprinos (ss. 7–19), Ljubljana: Študentska sekcija Zveze društev Slavistično društvo Slovenije.
Mętrak, M. (2018). Czeska twórczości kramarska – zarys zagadnienia. W: D. Dziadosz, A. Krzanowska (Red.), Słowianie, kultura, język: wybrane zagadnienia z języków, literatur i kultur słowiańskich i germańskich (ss. 351–361). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Mętrak, M. (2016). Gwara? Godka? Język? Śląska tożsamość językowa w mediach elektronicznych. W: M. Kresa (Red.), Młodzi o języku regionów (ss. 97–109). Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Mętrak, M. (2016). Wilamowice – przywracanie języka, przywracanie pamięci. W: S. Cygan (Red.), Język jako świadectwo kultury dawnej i współczesnej (ss. 127–134). Kielce: Instytut Filologii Polskiej UJK.
Mętrak, M. (2015). Łużyczanie między tradycją a nowoczesnością – od wysiedlonych wsi do cyberwioski. W: R. Sendek, K. Popek, M. Maszkiewicz (Red.), Przestrzenie, których już nie ma. Pamięć w południowej i zachodniej Słowiańszczyźnie (ss. 111–123). Kraków: Scriptum.
Mętrak, M. (2014). Cokół do wynajęcia – muzeum i pomnik W.I. Lenina w Poroninie w pamięci współczesnych mieszkańców Podhala. W: M. Małanicz–Przybylska (Red.), Co słychać na Podhalu? Tradycja we współczesności (ss. 184–217). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mętrak, M. (2013). Patrioci, hochsztaplerzy, neopoganie – długie życie słowiańskich fałszerstw archeologicznych. W: K. Ćwiek–Rogalska, I. Doliński (Red.), Mistyfikacja w kulturach, literaturach i językach krajów słowiańskich (ss. 23–32). Warszawa: Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej UW.
Mętrak, M. (2012). Czeski Superman – popkulturowe adaptacje legendy miejskiej o Péráku. W: G.P. Bąbiak, J. Królak (Red.), Polsko–czeskie tropy kulturalne w XX wieku (ss. 193–212). Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Mętrak, M. (2012). Mýtus o Pérákovi – od protektorátní městské legendy k českému superhrdinovi. W: S. Behensky (Red.), Slavistische Beiträge 486: m*OST 2010 (ss. 139–144). München–Berlin–Washington D.C.: Verlag Otto Sagner.

Recenzje

Mętrak, M. (2021). Rec.: Wilamowianie i ich stroje, red. Bartłomiej Chromik, Tymoteusz Król, Maria Małanicz–Przybylska, Warszawa: Centrum Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturową – Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, 2020, 580 s., Zeszyty Łużyckie, 55, 361–365.

Przekłady

Hrabová, L. (2021). Trumna mego narodu. Słowianie połabscy w wybranych narracjach historiograficznych długiego wieku XIX (M. Mętrak, Tłum.), Zeszyty Łużyckie, 55, 319–343.
Kohák, E. (2021). Demokracja na burzliwe czasy (M. Mętrak, Tłum.), Adeptus, 17, 1–13.
Kohák, Erazim. (2018). O sensie historii (M. Mętrak, Tłum.). Adeptus, 12, 1–19.
Cihlář, O. (2017). Od nowego cyrku do cyrku współczesnego (M. Mętrak, Tłum). W: G. Kondrasiuk (Red.), Cyrk w świecie widowisk (ss. 169–207). Lublin: Warsztaty Kultury w Lublinie.
Rieger, F. L. (2015). Petycja Czechów do cesarza, przygotowana przez Františka Ladislava Riegra, z 14 czerwca 1860 roku (M. Mętrak, Tłum.). W: A. Kobylińska, M. Falski, M. Filipowicz, Obcy czy obywatele? Słowianie a przemiany konstytucyjne w monarchii habsburskiej w latach 1860–1861 (ss. 153–171). Kraków: Libron.
Janoušek, P. (2013). Macura albo drapanie czułymi pazurkami (M. Mętrak, Tłum.). W: K. Ćwiek–Rogalska, I. Doliński (Red.), Mistyfikacja w kulturach, literaturach i językach krajów słowiańskich (ss. 4–13). Warszawa: Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej UW.

Artykuły popularnonaukowe i inne teksty (wybór)

Greń, Z., Hebal–Jezierska, M., Kaczmarska–Zglejszewska, E., Madecki, R., Mętrak, M. (2024). Tradycja i nowoczesność w językoznawczej bohemistyce w Polsce i polonistyce w Czechach. Aspekt teoretyczny, metodologiczny i stosowany. Dyskusja panelowa, Prace Filologiczne, Tom okolicznościowy, 459–476.
Mętrak, M. (Red.) (2019). Małą łyżką smakuje dłużej. Dyskusja językowo–literacka, Zeszyty Łużyckie, 53, 153–180.
Mętrak, M. (2015). Chybiony nalot, Karta, 85, 96–107.