Prof. dr hab. Aliaksandr Smalianchuk

Historyk

e-mail: aleksander.smalianchuk@ispan.edu.pl

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1827-5083

Facebook: https://www.facebook.com/ales.smalianchuk

Zainteresowania naukowe

• historia zorientowana antropologicznie,
• stosunki narodowościowe na Białorusi i Litwie w XIX i XX wieku, w tym także historia „idei krajowej”
• badania pamięci zbiorowej i kulturowej oraz historia mówiona,
• edycja źródeł historycznych.

Członkostwo w gremiach naukowych

• członek Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN,
• członek  Instytutu Wielkiego Księstwa Litewskiego (Uniwersytet Witolda Wielkiego, Kowno),
• członek Zarządu Białoruskiego Towarzystwa Historycznego (Mińsk),
• członek Międzynarodowej Asocjacji Białoruthenistów (Mińsk),
• redaktor naczelny rocznika historii antropologizującej „Homo Historicus” (od roku 2008).
• redaktor naczelny „Rocznika Centrum Białoruskich Studiów” Uniwersytetu Warszawskiego (2020-2023), zastępca redaktora (od roku 2024).

Nagrody i odznaczenia

• 2003 – dyplom Białoruskiego Towarzystwa Historycznego za najlepszą białoruską książkę naukową w dziedzinie historii w latach 2001–2002: Pamiż krajowaściu i nacyjanalnaj idejaj. Polski ruch na biełaruskich i litouskich ziemlach. 1865 – luty 1917, Grodno 2001;
• 2015 – Nagroda imienia Lwa Sapiehy;
• 2018 – Srebrny medal „100 lat Białoruskiej Republiki Ludowej”. Przyznana przez Radą Białoruskiej Republiki Ludowej (na uchodźstwie) za osiągnięcia naukowe;
• 2019 – Dyplom VIII Kongresu badaczy Białorusi za najlepszą naukową monografię na Białorusi z dziedziny historii za rok 2018, za książkę Раман Скірмунт (1868–1939): жыццяпіс грамадзяніна Краю (Мінск 2018);
• 2019 roku – Brązowy medal za dorobek naukowy i pracę społeczną na rzecz Rodaków poza granicami Kraju. Przyznany przez Zarząd Krajowy Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”;
• 2020 – Nagroda imienia Franciszka Bohuszewicza za książkę Раман Скірмунт (1868–1939): жыццяпіс грамадзяніна Краю, Мінск 2018 (literatura faktu);
• 2020 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Warszawskiego III stopnia za dorobek naukowy.

Publikacje

Książki autorskie/współautorskie:

• Smalianchuk, Aliaksandr (2000). Paliaki Belarusi i Litvy ŭ rėvaliutsyi 1905-1907 h. Hrodna: Ratusha.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2001). Pamizh kraiovastsiu i natsyianal’naĭ idėiaĭ. Pol’ski rukh na belaruskikh i litoŭskikh zemliakh. 1864-1917. Hrodna: Belaruskae Histarychnae Tavarystva.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2004). Pamizh kraiovastsiu i natsyianal’naĭ idėiaĭ. Pol’ski rukh na belaruskikh i litoŭskikh zemliakh. 1864 – liuty 1917 (wyd. 2). Sankt-Peterburg.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2007). Historyia Belarusi kantsa 18 – nachatku 20 st. u dakumentakh i matėryialakh. KHrėstamatyia. Vilnius: EGU.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2013). Belaruskaia gistoryia: znaĭstsi chalaveka. Minsk: Vydavets Lohvinaŭ.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2017). „Kraiovaia idėia ŭ belaruskaĭ gistoryi. Minsk: Vydavets Zmitser Kolas.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2018). Raman Skirmunt (1868-1939). ZHytstsiapis gramadzianina Kraiu. Minsk: Vydavets Zmitser Kolas.
• Smalianchuk, Aliaksandr, Kraucewicz, Aliaksandr oraz Tokć, Sergeĭ (2011). Belorusy: natsiia Pogranich’ia. Vilnius: Evropeĭskiĭ Gumanitarnyĭ Universitet.

Książki (redaktor/współredaktor):

• Smalianczuk, Aliaksandr (Red.). (2005). Vol’nyia muliary ŭ belarusskaĭ history. Kanets XVIII – pachatak XX st. Vil’nia: Gudas.
• Smalianchuk, Aliaksandr oraz Bachyshcha, IUry (Red.). (2008). Historyia Belarusi naĭnoŭshaha chasu ŭ dakumentakh i matėryialakh. KHrestamatyia. Vilnius: EGU.
• Smalianchuk, Aliaksandr oraz Slizh Natal’ia (Red.). (2008-2012). Haradzenski palimpsest. Navukovy zbornik pa prablemakh histarychnaĭ urbanistyki (t. I-V). Hrodna-Varshava: Belaruskae Histarychnae Tavarystva.
• Smalianchuk, Aliaksanr (Red.). (2013-2015). Haradzenski sotsyum. Navukovy zbornik pa prablemakh histarychnaĭ urbanistyki (t. I-III). Hrodna: Belaruskae Histarychnae Tavarystva.
• Smalianchuk, Aleksander, Rosowska, Ewa, Wabiszczewicz, Aleksander oraz Wialiki Anatolij (Red.). (2013). Polska-Białoruś. Wspólne dziedzictwo historyczne. Przewodnik po materiałach archiwalnych 1918-1939. Tom 1. Warszawa: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich.
• Smalianchuk, Aliaksandr (Red.). (2014). Harodna. X-XX st. Karaleŭski horad z pravintsyĭnym liosam. Harodnia: Haradzenskaia Bibliatėka.
• Smalianchuk, Aliaksandr (Red.). (2015). Vosen’ 1939 hoda ŭ histarychnaĭ tradytsyi i vusnaĭ historyi. Zbornik navukovykh artykulaŭ. Minsk: Vydavets Zmitser Kolas.
• Smalianchuk, Aliaksandr (Red.). (2017). Charnobyl’skaia avaryia i hramadstva: 30 hod paslia katastrofy. Zbornik navukovykh artykulaŭ. Minsk: Vydavets Zmitser Kolas.
• Smalianchuk, Aliaksandr oraz Kondratiuk, O. (Red.). (2018). Masavyia rėprėsii ŭ SSSR u histarychnaĭ tradytsyi i kalektyŭnaĭ pamiatsi. Zbornik navukovykh artykulaŭ. Minsk: Vydavets Zmitser Kolas.
• Znakomici Grodnianie przełomu XIX i XX wieku. Zasięg i skutki powstania styczniowego na Grodzieńszczyźnie. Ludzie powstania. Redakcją Z. Winnicki i A. Smalianczuk, Białystok 2018, ss. 208.
• Znakomici Grodnianie przełomu XIX i XX wieku. Praca organiczna – ziemiaństwo Grodzieńszczyzny, okoliczna szlachta i pozostały żywioł polski Grodzieńszczyzny w rozwoju ekonomicznym Kraju na przełomie XIX i XX wieku. Redakcją Z. Winnicki i A. Smalianczuk, Grodno 2019, ss. 222.
• Rod Skirmuntaŭ i Paleśsie ŭ epochu sacyjalnaj i nacyjanalnaj transfarmacyi hramadstva histaryčnaj Litvy. XIX–XX stst. (Red.) A. Smalianchuk, Mińsk 2019, ss. 412.
• M. Doŭnar-Zapolski (1868–1934): asoba ŭ dakumientach i ŭspaminach, składannie, padmowa, kamentar W. Miatlickayja (Red.) А. Smalianchuk, А. Kishtymau, Mińsk 2020, ss. 488.
• Smalianchuk, Aliaksandr (Red.) (2021). Za pierwszych Sowietów. Pogranicze polsko-białoruskie w latach 1939–1941 w relacjach ustnych mieszkańców Białorusi, wybór relacji Olga Iwanowa, Warszawa 2021, ss. 460.
•  Smalianchuk Aliaksandr, Wyrwa Maciej, Wialiki Anatol (Red.). „Operacja polska” NKWD 1937–1938 na tle represji wobec Polaków w Białoruskiej SRS. Dokumenty, Warszawa 2022, s. 484.
• Smalianchuk, Aliaksandr (Red.). (2023)„Wyzwoleni” i zniewoleni. Polsko-białoruskie pogranicze 1939–1941 w białoruskich dokumentach archiwalnych, Warszawa 2023, ss. 578.

Artykuły (wybór):

• Smalianchuk, Aliansakdr (2014). U genezy idei krajowej na początku XX wieku. In Dorota Michaluk (Red.), Dwór i wieś na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku (ss. 120-135). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2013). Wieś Poleska wobec pana (według relacji mieszkańców dawnych dobr skirmuntowskich na Pińszczyźnie). Acta Albaruthenica, 13, 317-330.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2014). Okupacja Wilna i Kresy Wschodnie – czyli kraj semantycznego nieporozumienia. In Alvydas Nikżentajtis oraz Michał Kopczyński (Red.), Dialog kultur pamięci w regionie ULB (ss. 101-108). Warszawa: Muzeum Historii Polski.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2016). Krajovaść vis-à-vis Belarusian and Lithuanian National Movements in the Early 20th Century. In A. Lahviniec oraz T. Chulickaya (Red.), Belarus and its Neighbors: Historical Perceptions and Political Constructs (ss. 69-80). Warsaw: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2014). Historia mówiona jako narracja. In Ewa Golachowska oraz Anna Zielińska (Red.), Konstrukcja i destrukcje tożsamości. T 3, Narracja i pamięć (ss. 49-58). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Smalianchuk, Aliaksandr, Ivanova, Volha oraz Kasataya, Tacciana (2014). Oral History in Belarus. Stand und Entwicklungsperspektiven. In BIOS. Zeitschrift fur Biographieforschung, Oral History und Lebensverlaufsanalysen, 2014(1-2), 278-292.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2016). „Liverpool na Jasiołdzie”, czyli szlachta dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec wyzwań epoki modernizacji na przełomie XIX i XX wieku. In Dorota Michaluk oraz Krzysztof Mikulski (Red.), Szlachta i ziemiaństwo na pograniczach kulturowych dawnej Rzeczypospolitej od XVI do początku XX wieku (ss. 247-255). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2017). W poszukiwaniu idei narodowej: krajowość początku XX wieku jako próba ideologii „Polaków litewskich”. Sprawy narodowościowe. Seria nowa, 49, 1-11.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2017). Zachodniorusizm i krajowość – próba analizy komparatystycznej. In Łukasz Adamski (Red.), O ziemię naszą, nie waszą. Ideowe aspekty procesów narodowotwórczych w Europie środkowej i wschodniej (ss. 307-322). Warszawa: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2019). Rewolucja rosyjska 1917 r. a białoruski ruch narodowy [w:] Kręgi rewolucji. Rok 1917 w Rosji. Redakcją Ł. Adamski, B. Gajos, Warszawa 2019, s. 121–138.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2020). „Pierwsi Sowieci” (wrzesień 1939-czerwiec 1941) w relacjach ustnych mieszkańców Białorusi [w:] Polacy na Białorusi. Od Powstania Styczniowego do XXI wieku. Tom IV. Rok 1920 na tle przełomów politycznych XX wieku. Red. T. Gawin, Warszawa 2020, s. 401–421.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2021). Гародня ўвосень 1939 г. у вусных успамінах і савецкім друку [w:] Grodnae et orbi. Гісторыя горада: паміж лакальнай традыцыяй і агульнаеўрапейскімі тэндэнцыямі. Пад рэд. А. Радзюка і В. Галубовіча, Гродна 2021, с. 303–315.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2021). Krajowiec Ludwik Abramowicz (1879–1939) i „kwestia białoruska” na łamach „Przeglądu Wileńskiego” (1921–1938), [w:] Polacy na Białorusi od Powstania Styczniowego do XXI wieku. Tom V. Traktat ryski i jego konsekwencje dla Polaków i Białorusinów. Red. T. Gawin, Warszawa 2021, s. 337–364.
• Smalianchuk, Aliaksandr (2022). Biskup wileński Edward von Ropp, idea krajowości i język białoruski, [w:] Polacy na Białorusi od Powstania Styczniowego do XXI wieku. Tom VI. Kościół katolicki. Red. T. Gawin, Warszawa 2022, s. 147–164.