Dr hab. Ewa Golachowska, prof. IS PAN

Językoznawstwo słowiańskie, polonistyka

e-mail: ewa.golachowska@ispan.edu.pl

ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7614-6928

Zainteresowania naukowe

Socjolingwistyka, dialektologia, związki języka i tożsamości, język religii.

Członkostwo w gremiach naukowych

• Przewodnicząca Rady Naukowej Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych w Gorzowie WLPK;
• Członkini Rady Fundacji Slawistycznej.

Funkcje pełnione w IS PAN

Dyrektorka Instytutu Slawistyki PAN

Udział w projektach naukowych afiliowanych w IS PAN

• Grant Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego/Narodowe Centrum Nauki „Język ludności katolickiej na Białorusi”, kierownik projektu: dr hab., prof. IS PAN Ewa Golachowska, Okres realizacji: 2009–2012, numer projektu: N N104 071873;
• Tłumaczenie na język angielski i publikacja w Wydawnictwie Naukowym Peter Lang książki: Jak mówić do Pana Boga? Wielojęzyczność katolików na Białorusi na przełomie XX i XIX wieku, Ewa Golachowska, okres realizacji: 2017–2019, numer projektu: 21H 16 0050 84, Uniwersalia 2.1.

Publikacje

Książki autorskie:

• Golachowska, E. (2006). Język i kultura mieszkańców wsi włościańskich i szlacheckich dawnej ziemi drohickiej na Podlasiu: Studium socjolingwistyczne. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E. (2012). Jak mówić do Pana Boga? Wielojęzyczność katolików na Białorusi na przełomie XX i XXI wieku. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Książki współautorskie:

• Maryniak, I. (Red.). (1999; 2002; 2007; 2012). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy/Instytut Slawistyki PAN.
• VII (1999) Leksyka 3: ss. 80-81, 86-98, 108-119, 137-138, 259-284;
• VIII (2002) Leksyka 4: ss. 260-321 – 23 autorskie mapy i komentarze. Udział procentowy ok. 23%;
• IX (2007) Leksyka 5: ss. 294-311;
• IV, wyd. 2 (2012): ss. 34-47, 82-83, 104-105, 128-129.

Redakcja naukowa tomów:

• Engelking, A., Golachowska, E., & Zielińska, A. (Red.). (2008). Rodzina – Tożsamość – Język: Metody badania przeszłości na pograniczu słowiańsko-bałtyckim. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E., & Zielińska, A. (Red.). (2011). Konstrukcje i destrukcje tożsamości: Wokół religii i jej języka. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E., & Zielińska, A. (Red.). (2012). Konstrukcje i destrukcje tożsamości II: Tożsamość wobec wielojęzyczności. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E., & Zielińska, A. (Red.). (2014). Konstrukcje i destrukcje tożsamości III: Narracja i pamięć. Instytut Slawistyki PAN.
• Golachowska, E., & Pazio-Wlazłowska, D. (Red.). (2015). Konstrukcje i destrukcje tożsamości IV: Wartości w świecie słowiańskim. Instytut Slawistyki PAN.

Artykuły autorskie:

• Golachowska, E. (1998). Mowa ludności wsi włościańskich i szlacheckich na Podlasiu. Studia Russica, 17, 36-39.
• Golachowska, E. (1998). Sytuacja socjolingwistyczna w Tarnorudzie nad Zbruczem. W E. Smułkowa & A. Engelking (Red.), Prace Katedry Kultury Białoruskiej w Białymstoku: T. 1: Język a tożsamość na pograniczu kultur (ss. 152-154). Katedra Kultury Białoruskiej.
• Golachowska, E. (1999). Nazwy zawodów w gwarach wschodniosłowiańskiej Białostocczyzny. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 35, 163-171.
• Golachowska, E. (1999). Teksty gwarowe jako materiał do składni języka mówionego. W H. Sędziak (Red.), Polszczyzna regionalna III (ss 30-35). Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Golachowska, E. (1999). Teksty z Tarnorudy nad Zbruczem. W J. Riegier (Red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. IX (ss. 193-196). Semper.
• Golachowska, E. (2000). Słownictwo astronomiczne w gwarach północno-wschodniej Polski. Studia Russica, 18, 78-82.
• Golachowska, E. (2001). O słownictwie w „Białorusko-polskim słowniku frazeologicznym” A. Aksamitowa i M. Czurak. W H. Sędziak (Red.), Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Frazeologia i składnia polszczyzny mówionej (ss. 193-196). Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Golachowska, E. (2001). Elementy białoruskiej gwary z terenu Grodzieńszczyzny w powieści Elizy Orzeszkowej „Dziurdziowie”. W K. Stępnik (Red.), Twórczość Elizy Orzeszkowej (ss. 87-92). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Golachowska, E. (2005/2006). Szlachta ziemi drohickiej na Podlasiu a szlachta kowieńska – podobieństwa i różnice. Rocznik Wschodni, 11, 72-80.
• Golachowska, E. (2006). Leksyka związana z gospodarstwem domowym w okolicach Ciechanowca, Drohiczyna i Siemiatycz na Podlasiu: Na materiale polskim i wschodniosłowiańskim. W M. Kondratiuk & B. Siegień (Red.), Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe (ss. 231-240). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Golachowska, E. (2006). Wybrane cechy fonetyczne mowy ludności wsi szlacheckich i chłopskich dawnej ziemi drohickiej na Podlasiu. Acta Albaruthenica-Rossica-Polonica, 7, 349–354.
• Golachowska, E. (2007). Formy grzecznościowe w mowie szlachty podlaskiej i grodzieńskiej. Zarys problematyki. Acta Baltico-Slavica, 2007(31), 83-92.
• Golachowska, E. (2008). Dosłowność i niedomówienia w mowie ludności wsi włościańskich, szlacheckich i dworskich okolic Ciechanowca: Obyczajowość i język. W A. Tyrpa & F. Czyżewski (Red.), Tabu językowe i eufeminizacja w dialektach słowiańskich (ss. 13-18). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Golachowska, E. (2008). Język i tożsamość drobnej szlachty grodzieńskiej pod Sokółką. W E. Skorupska-Raczyńska & J. Rutkowska (Red.), Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza (ss. 47-52). Wydawnictwo Państwowej Szkoły Zawodowej.
• Golachowska, E. (2008). Język drobnej szlachty na Podlasiu a jej tożsamość. W A. Engelking, E. Golachowska & A. Zielińska (Red.), Rodzina – Tożsamość – Język: Metody badania przeszłości na pograniczu słowiańsko-bałtyckim (ss. 155-165). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E. (2008). Recenzja książki Kojego Mority Przemiany socjolingwistyczne w polskich społecznościach ma Litwie (region trocki) i Białorusi (region iwieneicki). Acta Baltico-Slavica, 2008(32), 259-262.
• Golachowska, E. (2008). Współczesna dwujęzyczność mieszkańców Sokółszczyzny. W L. Suchomłynow (Red.),Fenomen pogranicz kulturowych: Współczesne tendencje (ss. 116-121). Polskie towarzystwo kulturalno-oświatowe „Odrodzenie” w Berdiańsku.
• Golachowska, E. (2009). Język religii na pograniczy polsko-wschodniosłowiańskim. Postulaty badawcze. W W. Burszta, M. Dudziak, & R. Piotrowski (Red.), Europa-Slavia-Germania: W poszukiwaniu tożsamości (ss.135-146). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E. (2009). Zmiany języka w sferze religii na obszarze dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: Aspekty socjolingwistyczne. W E. Skorupska-Raczyńska & J. Rutkowska (Red.), Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza II (ss. 129-136). Wydawnictwo Państwowej Szkoły Zawodowej.
• Golachowska, E. (2010). Język modlitwy na współczesnej Grodzieńszczyźnie. W Z. Sawaniewska-Mochowa & J. Mędelska (Red.), Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego: Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy (ss. 222-239). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Golachowska, E. (2010), Socjolingwistyczne problemy opisu współczesnej polszczyzny na Grodzieńszczyźnie. W E. Skorupska-Raczyńska & J. Rutkowska (Red.), Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza III (s. 59-66). Wydawnictwo Państwowej Szkoły Zawodowej.
• Golachowska, E. (2011). Język katechezy a tożsamość narodowa katolików na Grodzieńszczyźnie. W I. Masoit & H. Sokołowska (Red.), Tożsamość na styku kultur 2 (ss. 228-236). Edukologija.
• Golachowska, E. (2011). Po polsku czy białorusku? Narodowościowe i językowe wybory młodego pokolenia katolików na Grodzieńszczyźnie. W E. Golachowska & A. Zielińska (Red.), Wokół religii i jej języka (ss.105-112). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E. (2012). Funkcjonowanie polszczyzny w środowisku młodzieży z rodzin katolickich na Białorusi. W J. Rieger (Red.), Język polski dawnych kresów wschodnich (ss. 75-82). Semper.
• Golachowska, E. (2013). Język i identyfikacja narodowa katolików na wschodniej Białorusi. W E. Nowicka & M. Głuszkowski (Red.), Słowiańskie wyspy językowe i kulturowe (ss. 43-54). Eikon.
• Golachowska, E. (2015). Antroponimia katolików w Świrze na północnozachodniej Białorusi w drugiej połowie XX wieku jako wynik kontaktów językowych i kulturowych. W A. Rudenka (Red.), Iazykovoĭ kontakt. RIVSH.
• Golachowska, E. (2015). Między (rosyjskojęzycznym) miastem a (białoruskojęzyczną) wsią: Zmiany prestiżu i dystrybucji języków na Białorusi w drugiej połowie XX wieku: Szkic socjolingwistyczny. W K. Glinianowicz & K. Kotyńska (Red.), Obce/swoje: Miasto i wieś w literaturze i kulturze ukraińskiej XX–XXI wieku (ss. 28-38). Wydawnictwo Scriptum.
• Golachowska, E. (2015). Współczesny Kościół katolicki na Białorusi wobec dziedzictwa prawosławia i polskiego katolicyzmu: Zagadnienia socjolingwistyczne. W D. Gil & M. Kuczyńska (Red.), Słowiańska mozaika kultur wobec historii (nie)tolerancji i waśni religijnych (ss. 257-268). Wydawnictwo Scriptum.
• Golachowska, E. (2016). Katolicy na Białorusi: Tożsamość na styku kultur. W I. Masojć & H. Sokołowska (Red.), Tożsamość na styku kultur = Tapatybė kultūrų sankirtoje: Zbiór studiów: T. 3 (ss. 262-274). Litewski Uniwersytet Edukologiczny.
• Golachowska, E. (2017). Simvolicheskaia tsennost’ i kommunikativnaia funktsiia belorusskogo i pol’skogo iazykov v Belarusi. W G. Neshchimenko (Red.), Aktyal’nye ėtnoiazykovye i ėtnokul’turnye problemy sovremennosti (ss. 327-334). Institut Slavianovedeniia RAN.
• Golachowska, E. (2016). Shmatmoŭe sfery sakrum katalikoŭ u Belarusi. W V. Kurcova, N. Snihirova, M. Jankowiak, & M. Ostrówka (Red.), Belaruska-pol’skiia kul’turna-moŭnyia ŭzaemadachynenni: Ad historii da suchasnastsi (ss. 89-105). Akademia Nauk Białorusi.
• Golachowska, E. (2017). Katoliki ŭ Belarusi: Pakalenchyia peremeny i ikh intėrprėtatsyi. W R. Kaleta (Red.), Białoruś w dyskursie naukowym (ss. 61-76). Katedra Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Golachowska, E. (2017). Catholics in Belarus: The deconstruction of Polish identity? Sprawy Narodowościowe. Seria nowa, 2017(49), 1-13. https://doi.org/10.11649/sn.1156
• Golachowska, E. (2018). Katolickie słownictwo religijne we współczesnym języku białoruskim. Leksykografia i socjolingwistyka. W Z. Greń (Red.), Z polskich studiów slawistycznych: Językoznawstwo (ss. 51-60). Wydawnictwo UAM.

Artykuły współautorskie:

• Golachowska, E., & Zielińska, A. (2008). Język drobnej szlachty w literaturze naukowej. W H. Sędziak & M. Frąckiewicz (Red.), Polszczyzna Mazowsza i Podlasia: T. XII (ss. 51-64). Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Engelking, A., Golachowska, E., & Zielińska, A. (2008). Tożsamość, język i pamięć w sytuacji pogranicza: Uwagi wprowadzające. W A. Engelking, E. Golachowska, & A. Zielińska (Red.), Rodzina – Tożsamość – Język: Metody badania przeszłości na pograniczu słowiańsko-bałtyckim (ss. 7-24). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E., & Zielińska, A. (2011). Wprowadzenie. W E. Golachowska & A. Zielińska (Red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości: Wokół religii i jej języka (ss. 9-13). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E., & Ostrówka, M. (2011). Bobrujszczyzna – Ojczyzna Floriana Czarnyszewicza wczoraj i dziś. Acta Baltico-Slavica, 2011(34), 237-263. https://doi.org/10.11649/abs.2011.017
• Golachowska, E., & Ostrówka, M. (2012). Polszczyzna na Mohylewszczyźnie – Przeszłość i stan obecny (Raport z badań terenowych). Acta Baltico-Slavica, 2012(36), 113-137. https://doi.org/10.11649/abs.2012.010
• Golachowska, E., & Zielińska, A. (2012). Wprowadzenie. W E. Golachowska & A. Zielińska (Red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości: Tożsamość wobec wielojęzyczności (ss. 9-11). Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Golachowska, E. & Krasowska, H. (2012). Czy powstaje „nowa polszczyzna kresowa?” W M. Korytkowska, H. Popowska-Taborska, Z. Rudnik-Karwatowa, & J. Siatkowski (Red.), Z polskich studiów slawistycznych: Seria 12: Językoznawstwo (ss. 53-59). Komitet Słowianoznawstwa PAN.
• Golachowska, E., & Pazio-Wlazłowska, D. (2015). Wprowadzenie. W E. Golachowska & D. Pazio-Wlazłowska (Red.),Konstrukcje i destrukcje tożsamości IV: Wartości w świecie słowiańskim (ss. 5-6). Instytut Slawistyki PAN.