Elżbieta Kędelska (Red.), Irena Kwilecka (Red.), Arleta Łuczak (Red.)
Wydawca/Wydawcy: Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna
Miejsce i rok wydania: Warszawa, 2009
Cena: 10.50 zł (cena netto: 10.00 zł)
Bartłomiej z Bydgoszczy należy do najwybitniejszych bernardynów bydgoskich pierwszej połowy XVI wieku. Jest autorem łącznie 6 rękopisów liczących ponad 2600 stron. Jego łacińsko-polskie słowniki z 1532 i 1544 roku ze względu na bogaty materiał polski uznawane są za największe zbiory polskiej leksyki pierwszej połowy XVI stulecia. Rękopis z 1532 roku (pt. Vocabularius ex Calepino, Breviloquo et Mamotrecto recollectus) liczy 257 kart i gromadzi 4276 wyrazów polskich, które są odpowiednikami 4488 haseł łacińskich. Drugi leksykon Bartłomieja ma postać zapisków na marginesach liczącego ponad 600 stron, piętnastowiecznego znanego słownika łacińskiego Jana Reuchlina (Vocabularius breviloquus, Argentine 1488). Bartłomiej podał w nim polskie ekwiwalenty ponad 11 tysięcy haseł łacińskich. Jest tam łącznie około 7000 nowych wyrazów, których nie było w słowniku z 1532 roku. Leksykony Bartłomieja gromadzą słownictwo polskie z różnych dziedzin życia. Oprócz podstawowego słownictwa jest w nich licznie poświadczona leksyka specjalna. Znaleźć tu można terminologię: filozoficzną, teologiczną, przyrodniczo-lekarską, prawną, żeglarską, gramatyczną oraz biblijną. Oba słowniki zakonnika nie tylko gromadzą obfity materiał polski i łaciński, lecz także liczne hasła osobliwe, nieznane tak obszernym publikacjom jak np. Słownik polszczyzny XVI wieku czy Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce. Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy nie były przeznaczone do druku. Pełniły funkcję m.in. podręczników w klasztornym studium filozoficznym w Bydgoszczy oraz encyklopedii wiedzy o ówczesnym świecie, zbierających wiadomości z różnych dziedzin nauki i życia praktycznego, np. o sposobach przyrządzania leków.
Niniejsza „odwrócona” wersja polsko-łacińska słownika Bartłomieja z Bydgoszczy ukazywała się nakładem Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w latach 1999-2019. Łącznie w 6 częściach edycji znalazło się ponad 10 600 wyrazów (haseł) polskich.
Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Odnośnik do wersji elektronicznej: https://hdl.handle.net/20.500.12528/1083
ISBN: ISBN 978-83-89191-77-9 (druk), ISBN 978-83-66369-10-8 (e-book)
Format: B5
Liczba stron: 187
Rodzaj okładki: miękka