Doktor habilitowany nauk humanistycznych. Historyk-mediewista i archeolog obejmujący swymi interdyscyplinarnymi badaniami całą południową Słowiańszczyznę oraz stosunki pomiędzy państwami słowiańskimi i ich sąsiadami. Dnia 1 marca 1973 r. rozpoczął pracę w Redakcji Słownika starożytności słowiańskich działającej w strukturach ówczesnego Zakładu Słowianoznawstwa (obecnie Instytutu Slawistyki) Polskiej Akademii Nauk jako jeden z redaktorów stając się specjalistą z zakresu problematyki bałkańskiej w odniesieniu do terenów ówczesnej Jugosławii. Opublikował 124 prace, do których należy doliczyć 170 haseł opublikowanych w Słowniku starożytności słowiańskich. Pierwszą monografią a zarazem podstawą do habilitacji była praca Konstantyn i Metody apostołowie Słowian, w której odrzucił rozmaite mity związane z misją cyrylometodiańską, m. in. w odniesieniu do chrystianizacji Małopolski. Przełożył z łaciny na język polski południowosłowiańską kronikę z II poł. XII w. tzw. Latopis popa Duklanina wraz z komentarzami i wstępem. Kolejna monografia poświęcona początkom państwa Serbskiego poprzedzona została wyjazdem stypendialnym do Belgradu nosiła tytuł Studia nad początkami serbskiej monarchii Nemaniczów (połowa XI-koniec XII wieku). W kolejnych latach J. Leśny rozszerzył swoje badania na ludy niesłowiańskie żyjące na Bałkanach czego rezultatem była napisana wspólnie z J. Hauzińskim Historia Albanii. Pod koniec życia zdążył przygotować większą część monografii poświęconej bitwie na Kosowym Polu, która, dokończona przez współautorkę Ilonę Czamańską, ukazała się drukiem w 2015 r. pt. Bitwa na Kosowym Polu 1389. Od 1977 r. J. Leśny brał czynny udział w pracach międzynarodowego zespołu przygotowującego Encyklopedię wczesnych dziejów Europy (Enzyklopädie zur Frühgeschichte Europas) jako członek komitetu polskiego tej encyklopedii. Od 1984 r. pełnił w nim funkcję sekretarza. Brał także aktywny udział w pracach nad powstaniem greckiej serii Testimoniów najdawniejszych dziejów Słowian. Zorganizował też drugi zespół, który pod jego kierunkiem prowadził prace przygotowawcze do serii łacińskiej Testimoniów. W pierwszej kolejności miała ona objąć źródła dotyczące przeszłości Słowian południowych. Od 1992 r. prowadził także na UAM wykłady dla studentów bułgarystyki i serbokroatystyki z dziejów dawnych Słowian, historii bałkańskiego prawosławia oraz ze średniowiecznego piśmiennictwa serbochorwackiego. Jan Leśny zmarł 14 lipca 1994 roku w Poznaniu po ciężkiej chorobie. Został pochowany 19 lipca 1994 roku na cmentarzu sołackim w Poznaniu. Przedwczesna śmierć nie pozwoliła mu otrzymać tytułu naukowego profesora z rąk prezydenta RP.
1947-1994Lata zatrudnienia w IS PAN: 1973-1994
Wykształcenie
W 1971 r. ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu a w 1972 r. archeologię.
W 1978 r. obronił pracę doktorską pt. Archaiczne formy obrony pograniczy plemiennych i państwowych u Słowian Zachodnich w VII-XIII wieku.
W 1988 r. habilitował się na podstawie pracy Konstantyn i Metody apostołowie Słowian. Dzieło i jego losy.
Działalność zawodowa i społeczna, funkcje, tytuły, stanowiska
Od 1 września do 30 listopada 1971 pracował w charakterze stażysty w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu.
Od 1 grudnia 1971 do 31 grudnia 1972 był zatrudniony w charakterze pracownika nieetatowego w Muzeum Początków Państwa Polskiego na Lednicy.
Od 1 marca 1973 r. rozpoczął pracę w Redakcji Słownika starożytności słowiańskich działającym w ówczesnym Zakładzie Słowianoznawstwa PAN (obecnie: Instytut Slawistyki PAN) na etacie asystenta, potem kolejno starszego asystenta (od 1975 r.) i adiunkta – od 1978 r. W 1989 r. otrzymał etat docenta.
Od roku akademickim 1991/92 J. Leśny rozpoczął równolegle karierę akademicką jako profesor kontraktowy Zakładu Slawistyki na Wydziale Filologii Polskiej UAM
Dnia 16 maja 1994 r. Rada Naukowa Instytutu Slawistyki PAN w oparciu o trzy zgodnie pozytywne opinie recenzentów jednogłośnie podjęła uchwałę o nadaniu Janowi Leśnemu tytułu profesora nauk humanistycznych. Niestety belwederskiej nominacji nie było mu dane doczekać.
Członkostwo w gremiach naukowych
- Sekretarz Komisji Bałkanistyki przy Oddziale PAN w Poznaniu a w latach1987-`1989 i 1993-1994 był jej wiceprzewodniczącym.
- Członek Rady Naukowej Instytutu Slawistyki PAN oraz Instytutu Polonistyki UAM
- Członek Komisji Historycznej i Komisji Archeologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN)
- Członek Komisji Slawistycznej przy Oddziale PAN w Poznaniu
- Współpracował z Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie
- Członek Rady Konsultacyjnej Stowarzyszenia Żnińskiech Zeszytów Historycznych
- Działał aktywnie w Wielkopolskim Stowarzyszeniu Wychowanków Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie
Informacje bibliograficzne o życiorysie uczonego/uczonej
M. Boksa, Spuścizny bałkanistów poznańskich: Jana Leśnego i Wincentego Swobody w zbiorach Archiwum polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. „Poznański Rocznik Archiwalno – Historyczny”. 12-14 (2007), s. 2–6.
W. Mądry, Jan Leśny (1947-1994), Mediewiści t. XI, Poznań 2024, s. 77–87.
W. Szulc, Jan Leśny (1947-1994), [w:] Zrodziła ich Ziemia Mogileńska, pod red. C. Łuczaka, Poznań 1997, s. 386–392.
A. Wędzki, Jan Leśny nie żyje, „Żnińskie Zeszyty Historyczne” 13 (1994), s. 55–57
Publikacje
W opracowaniu.
Wybrane pozycje bibliograficzne:
Lubomir Durković-Jakšić, Mickiewicz i Jugosłowianie, wstępem poprzedził Zdzisław Grot, z serbochorwackiego przetłumaczył Jan Leśny, Witold Szulc i Bogusław Zieliński, Poznań 1984.
Konstantyn i Metody – apostołowie Słowian. Dzieło i jego losy, Poznań 1987.
(red.), Historia Królestwa Słowian czyli Latopis popa Duklanina, tłumaczenie z łac., wstęp, komentarze i tablice genealogiczne oprac. Jan Leśny, Warszawa 1988.
Studia nad początkami serbskiej monarchii Nemaniczów (połowa XI – koniec XII wieku), Wrocław 1989.
Historia Albanii, Wrocław 1992, seria Historia Krajów i Narodów; współautorzy: Tadeusz Czekalski i Jerzy Hauziński (wyd. 2 zmienione – 2009).
Bitwa na Kosowym Polu 1389, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2015; współautor: Ilona Czamańska.
Opracowała: Małgorzata Ostrówka przy współpracy Wojciecha Mądrego.