Spotkanie wokół książki dr K. Roman-Rawskiej, 16 grudnia

Serdecznie zapraszamy na spotkanie wokół książki dr Katarzyny Roman-Rawskiej „Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach” (Wydawnictwo Czarne, 2024).

Wydarzenie odbędzie się w poniedziałek, 16 grudnia br., o godz. 18:00, w Pracowni Duży Pokój (ul. Warecka 4/6, Warszawa).

Organizatorami wydarzenia są: Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna, Instytut Slawistyki PAN, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Oddział Warszawa.

W rozmowie z autorką udział weźmie dr Katarzyna Waszczyńska. Spotkanie poprowadzi dr hab. Karolina Bielenin-Lenczowska, prof. IS PAN.

Opis:

Historia starowierów rozpoczyna się w XVII wieku, gdy zbuntowali się przeciwko reformom religijnym i opuścili Rosję. Nieśli ze sobą po kilka tobołków i nadzieję na spokój. Podzielili się na wiele drobniejszych wspólnot: zamieszkali w Chinach, Australii, Stanach Zjednoczonych. Część z nich osiadła w okolicach Suwałk, Sejn i Augustowa. Wielu z nich do dziś kultywuje swoją tradycję.

Katarzyna Roman-Rawska w 7530 roku od stworzenia świata przystąpiła do wywoływania wspomnień i zbierania opowieści. Starowierkami były jej matka Olga, babcia Anisa, prababki Agafia oraz Warwara, która sprawowała posługę szamanki, a także praprababki: Agrypina, Warwara, Fiewronia, Anna. Opowiada o dumie i wstydzie ze swojego pochodzenia, o trudnej rosyjskiej polskości, a może polskiej rosyjskości. O zakamarkach starowierskich domów, w których wciąż kryją się ikony. O radości, jaka płynie z obrządków religijnych, ale też o pozostawaniu na marginesie wielkiej historii. I o zwyczajnym życiu, które może rozczarować tych, którzy starają się na siłę egzotyzować tę społeczność.

„Zaśnięcie Anisy” to intymna, nostalgiczna opowieść o jednej z najmniejszych mniejszości religijnych w Polsce. Dr Roman-Rawska, łącząc perspektywę badaczki i starowierki, spisuje historię swojej matczyzny i dobrowolnej przynależności do niej.

Bio:

dr Katarzyna Roman-Rawska – pisarka, publicystka, tłumaczka literacka. Badaczka w Instytucie Slawistyki PAN, gdzie zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi przecięcia sztuki i polityki. Tłumaczka rosyjsko- i białoruskojęzycznej poezji antywojennej. Uczestniczka warsztatów pracowni Biura Literackiego poświęconych literaturze zaangażowanej społecznie. Autorka pracy o rosyjskiej prozie antysystemowej „Nowy realizm w rosyjskim polu literackim po 1991 roku” oraz książki „Zaśnięcie Anisy. Opowieść o polskich starowierach”. Pisała m.in. dla OKO.press, „Krytyki Politycznej” i „Małego Formatu”. Od strony mamy potomkini polskich staroobrzędowców, po linii ojca należy do rodziny o tradycjach spółdzielczych.

dr Katarzyna Waszczyńska – etnolożka, wykładowczyni w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Zainteresowana naukowo i badawczo tradycyjnie rozumianą etnografią, zagadnieniami współczesnej działalności regionalnej, tworzeniem wspólnot lokalnych w Polsce, kształtowaniem dziedzictwa kulturowego i jego popularyzacją, problematyką mniejszościową w Polsce i tożsamościową w Europie Wschodniej (szczególnie Republice Białoruś). Nie obca jest jej tematyka kultury materialnej wsi, zbiorów prywatnych i muzealnych. Prowadzi badania m.in. w Polsce północno-wschodniej.

Projekt współfinansuje m.st. Warszawa.

Debata z udziałem dr hab. K. Ćwiek-Rogalskiej, 7 grudnia

Serdecznie zapraszamy na debatę „Odzyskane – utracone. O ziemiach, rzeczach i losach”, która odbędzie się w sobotę, 7 grudnia, o godz. 15.00, w centrum literackim Big Book Cafe MDM (ul. Koszykowa 34/50, Warszawa).

W dyskusji udział wezmą prof. Maren Röger, Nancy Waldmann oraz nasza badaczka dr hab. Karolina Ćwiek-Rogalska. Spotkanie poprowadzi Dominika Buczak.

Wydarzenie organizowane jest w ramach Festiwalu spraw polsko-niemieckich „Między nami mówiąc” (6–8 grudnia). Program dostępny jest na stronie organizatora: https://bigbookcafe.pl/projekty/miedzy-nami-mowiac/.

Dr O. Tkachenko z wykładem na Uniwersytecie w Wiedniu

 

3 grudnia 2024 r. dr Olha Tkachenko przeprowadziła w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego wykład gościnny pt. „Ukrainian Youtube as a Site for Participatory Culture: Decolonization Processes in Media Discourse”.

Po wykładzie odbyła się dyskusja za studentami oraz kadrą naukową Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego na temat roli mediów masowych, pop-kultury w procesie dekolonizacji, kształtowania tożsamości narodowej, wpływu mediów na opinię publiczną oraz metodologii studiów post-kolonialnych w relacjach Rosji z Ukrainą.

Wykład dr Olhi Tkachenko był możliwy dzięki wsparciu organizacyjnemu profesora Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego Michaela Mosera.

Badania dr Tkachenko są realizowane w ramach projektu „Dekolonizacyjne procesy w ukraińskim segmencie YouTube po 24 lutego 2022 r.”, nr rej.: 2024/08/X/HS2/00066, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Miniatura).

Dr Olha Tkachenko w trakcie wygłaszania wykładu. Fot. archiwum prywatne.

Ukraiński wtorek z dr Olhą Tkachenko

Serdecznie zapraszamy na kolejne seminarium z cyklu „Ukraińskie wtorki”, które odbędzie się 10 grudnia 2024 r. o godz. 17.00 na platformie Zoom.

Link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu IS PAN: sekretariat@ispan.edu.pl.

Dr Olha Tkachenko. Fot. archiwum prywatne.

Na spotkaniu wystąpi dr Olha Tkachenko, która wygłosi referat zatytułowany „Dekonstrukcja narracji imperialnych na ukraińskim YouTube na przykładzie mitu o «jednym narodzie»”.

Opis:

W badaniach nad Ukrainą czasów wojny, zwłaszcza w świecie wszechobecnego przepływu informacji, istnieje potrzeba zrozumienia, jaką rolę wykonują media i kultura masowa w
procesie konstruowania tożsamości, a także tworzenia głównych przekazów skierowanych do szerokiego grona odbiorców.

Jeszcze przed 24.02.2024 r. ukraiński YouTube stał się jedną z najbardziej popularnych platform w procesie ujawniania i dekonstrukcji niebezpiecznych i często nieoczywistych kolonialnych i imperialistycznych narracji Rosji, wśród których są:
– rosyjska kultura jest wielka i dawna;
– ukraińska kultura jest mała i gorsza;
– braterstwo Ukrainy, Rosji i Białorusi;
– Ukraina i Rosja to „jeden naród”.

Ze względu na systematyczne rozpowszechnianie przez Rosję za pośrednictwem środków
masowego przekazu, popkultury i innych narzędzi miękkiej siły, te konstrukcje mentalne
pomogły zatrzeć granice kulturowe i przyczyniły się do wojny hybrydowej na długo przed
2022, a nawet 2014 rokiem, oraz ukształtowały odpowiedni wizerunek Ukrainy i jej relacji z Rosją poza granicami kraju.

W swoim referacie dr Olha Tkachenko zwróci uwagę na popularną koncepcję propagandy rosyjskiej o „jednym narodzie” (один народ). Przedstawi, jak Rosja tworzyła mit o jedności Ukrainy i Rosji zakorzeniając tę konstrukcję myślową w świadomościach obywateli. Z drugiej zaś strony badaczka przedstawi, jak w obecnej sytuacji media ukraińskie na przykładzie twórców blogów YouTube ujawniając mechanizmy powstawania mitów imperium, obalają je, co przyczynia się do ogólnego procesu dekolonizacji przestrzeni publicznej i medialnej w Ukrainie.

Badania dr Tkachenko są realizowane w ramach projektu „Dekolonizacyjne procesy w ukraińskim segmencie YouTube po 24 lutego 2022 r.”, nr rej.: 2024/08/X/HS2/00066, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Miniatura).

Zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, 11 grudnia

Serdecznie zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, które odbędzie się w środę, 11 grudnia 2024 r., w godz. 12:00−13:30. Na zebraniu wystąpi dr Paweł Kowalski, który przedstawi referat pt. „Hierarchia a słowotwórstwo”.

Spotkanie odbędzie się on-line na platformie zoom. Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Streszczenie:

Przedmiotem referatu będzie charakterystyka hierarchii w slawistycznej myśli słowotwórczej. Uwagę prelegent skoncentruje przede wszystkim na ukazaniu hierarchii jako kategorii słowotwórczo-pojęciowej w wybranych językach słowiańskich oraz realizacji hierarchii jako narzędzia konceptualizacji w slawistycznych dyskursach słowotwórczych. Rozważania będą miały charakter teoretyczny i praktyczny poparty praktyką użytkowników języka. Badacz odwoła się do dotychczasowych ustaleń metodologicznych wypracowanych w słowotwórstwie slawistycznym oraz analizy dyskursu. Pozwolą one na ukazanie realizacji hierarchii wieloaspektowo w obrębie poszczególnych propozycji teoretyczno-praktycznych.

Zebranie naukowe w poznańskiej siedzibie IS PAN, 5 grudnia

Serdecznie zapraszamy na otwarte zebranie naukowe, które odbędzie się 5 grudnia 2024 r. (czwartek) o godz. 12.00 w sali seminaryjnej (II piętro) Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

Na spotkaniu mgr Barbara Grunwald-Hajdasz przedstawi referat pt.: „O  nowym tłumaczeniu pewnego niegdysiejszego bestselleru”.

Za nami VIII edycja Azowskich Dni Nauki Polskiej

  

W dniach 22–23 listopada br. w sali lustrzanej Domu Polonii w Warszawie oraz online odbyła się interdyscyplinarna polsko-ukraińska sesja naukowa „Koncept «rozdroża» w studiach interkulturowych”. Wydarzenie zostało zorganizowane w ramach VIII edycji Azowskich Dni Nauki Polskiej.

Podczas dwudniowej konferencji naukowcy z różnych dziedzin – literaturoznawcy, językoznawcy, historycy sztuki i inni – podjęli próbę interdyscyplinarnej analizy pojęcia „rozdroża”.

Dyskusje toczyły się wokół takich zagadnień jak:

  • Wielokulturowość: Jak różne kultury interpretują pojęcie „rozdroża”?
  • Język: Jak język kształtuje nasze postrzeganie wyborów i decyzji?
  • Sztuka: Jak artyści wizualni i literaci przedstawiają momenty zwrotne w życiu człowieka?

W sesji udział wzięli m.in. badacze z Instytutu Slawistyki PAN.

Wykład otwierający zatytułowany „Kilka słów o leksemie «rozdroże» w historii polszczyzny” wygłosiła dr hab. Lucyna Jankowiak, prof. IS PAN. Badaczka przedstawiła funkcjonowanie wyrazu „rozdroże” w języku polskim, zwracając uwagę na jego pochodzenie (psł.) i budowę. Korzystając z różnych źródeł, wskazała na poświadczenia leksemu „rozdroże” od najstarszego (z 1. poł. XVI w.) po dzisiejsze. Zwróciła przy tym uwagę na jego znaczenia („rozstajne drogi” i przenośne dotyczące głównie sytuacji wyboru), typy tekstów, w których występował, oraz niezbyt wysoką frekwencję. Na przykładzie tego leksemu widać, że niska frekwencja wyrazu w kolejnych stuleciach wcale nie musi decydować o jego odejściu z języka. Ponadto prof. Jankowiak omówiła przykłady synonimów wyrazu „rozdroże” od XVI w. Na zakończenie wskazała na pominięte w jego charakterystyce zagadnienia, np. produktywność słowotwórczą.

Dr Yana Hladyr w trakcie wystąpienia. Fot. archiwum prywatne.

Podczas panelu „Literackie rozdroża narracji” dr Yana Hladyr wygłosiła referat pt. „Koncept rozdroża w kontekście fenomenu ukraińskiej emigracji w powieści W. Wynnyczenki «Równowaga»”. Prelegentka skupiła się na realizacji konceptu „rozdroża” w twórczości prozatorskiej ukraińskiego pisarza i polityka Wołodymyra Wynnyczenki, który m.in. poświęcił szczegółową uwagę problemom ukraińskich emigrantów i ich życiu za granicą. Badaczka zaproponowała własną teoretyczną identyfikację realizacji wspomnianego konceptu w dziele literackim i ujawniła związek tego konceptu z innymi teoretycznymi konceptami i kategoriami: konfliktem, sprzecznością, wątpliwością, paradoksem.

Prof. Alena Rudenka w trakcie wygłaszania referatu. Fot. prof. Mariola Jakubowicz.

Z kolei prof. dr hab. Alena Rudenka wzięła udział w panelu „Językowo-kulturowe wymiary «rozdroża»”, w trakcie którego wygłosiła wykład zatytułowany „’Ścieżka’, 'droga’, 'skrzyżowanie’ w «prostej mowie» Wielkiego Księstwa Litewskiego”. Naukowczyni mówiła o przestrzennej metaforze kognitywnej, która nie tylko przenika nasze myślenie, ale również je kształtuje. Prof. Rudenka zbadała sposób przedstawienia tej metafory, w szczególności pojęcia „skrzyżowania” w języku pisanym Wielkiego Księstwa Litewskiego – „prostej mowie”. W raporcie zbadano materiał ze słowników historycznych białoruskiej i ukraińskiej wersji „prostej mowy”. Aby wykazać panchroniczność metafory przestrzennej, autorka posłużyła się także materiałem ze współczesnego żargonu komputerowego.

W trakcie panelu „Na rozdrożu percepcji kultury: dylematy tożsamości” wystąpił prof. dr hab. Lech Suchomłynow, który był jednym z organizatorów całego przedsięwzięcia oraz prowadzącym sesję. Prof. Suchomłynow w wykładzie „Rozdroża ukraińskiego post/antykolonializmu” na podstawie badań Ksenii Zborowskiej pokazał mechanizmy dekonstrukcji jednego z podstawowych mitów „ruskiego miru” – rosyjskiego ładu i świata, mitu, który formował się w ciągu ostatnich stuleci i jest składnikiem pamięci historycznej i kulturowej oraz świadomości zbiorowej nie tylko obywateli neoimperialistycznego kraju Putina. „Ruski mir” jest doktryną i projektem politycznym, który ma bogatą przeszłość w rosyjskiej myśli politycznej. Projekt ten jest kontynuacją idei „Świętej Rusi”, „Moskwy – Trzeciego Rzymu” oraz XIX-wiecznej triady cywilizacyjnej ideologii imperialnej.

VIII Azowskie Dni Nauki Polskiej to wydarzenie, które pokazało, jak ważne jest interdyscyplinarne podejście do badań naukowych. Dzięki spotkaniu badaczy z różnych dziedzin powstała przestrzeń do owocnej wymiany myśli i nawiązania nowych kontaktów naukowych. VIII Azowskie Dni Nauki Polskiej są nie tylko forum wymiany wiedzy, ale także symbolicznym gestem oporu wobec agresora i wyrazem nadziei na zwycięstwo i lepszą przyszłość.

Prof. Lech Suchomłynow (w środku) z uczestnikami konferencji. Fot. archiwum prywatne prof. Suchomłynowa.
Uczestnicy sesji. Fot. archiwum prywatne prof. Suchomłynowa.

Nowa książka dr. Vadzima Shkliaryka „Jak mówią Białorusini”

W 2024 r. w Mińsku wydawnictwo Technalohija opublikowało książkę popularnonaukową „Jak mówią Białorusini” (w języku białoruskim), której autorem jest dr Vadzim Shkliaryk – specjalista w dziedzinie wschodniosłowiańskiej onomastyki i dialektologii, obecnie także pracownik Instytutu Slawistyki PAN.

Okładka książki. Źródło: wydawnictwo „Technalohija”.

Publikacja jest skierowana do wszystkich zainteresowanych językiem białoruskim w szerokim tego pojęcia rozumieniu. Składa się z trzech części i jest poświęcona rozpatrzeniu charakterystycznych cech współczesnego białoruskiego języka literackiego, charakterystyce jego podstaw dialektalnych, oraz opisaniu najbardziej wyrazistych cech gwar Białorusi. Ilustracje do książki zostały przygotowane przez profesjonalną malarkę Nadzieya Leanovich.

Środek książki. Źródło: wydawnictwo „Technalohija”.

Na stronach książki znajduje się 48 QR-kodów z linkami do map z „Dialektologicznego atlasu języka białoruskiego” oraz 5-tomowego „Leksykalnego Atlasu Białoruskich Gwar Ludowych”, a także do wierszy białoruskich poetów: J. Kupały, J. Kołasa, P. Panczanki i S. Hrachowskiego. Ta właściwość nadaje publikacji interaktywny charakter. Jako ilustracje w książce wykorzystano 15 obrazów zabytków architektonicznych Białorusi, wykonanych w oryginalnym i atrakcyjnym stylu.

Informacje o lekturze dostępne są na stronie wydawnictwa „Technalohija”: https://tn.by/product/jak-havorac-bielarusy/, a zwiastun książki (w języku białoruskim) pod linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=rZkoHtDXrlM.

W najbliższym czasie odbędą się spotkania z autorem wokół książki, na które serdecznie zapraszamy:

Warszawa: 28 listopada, g. 15.00, Wydział Lingwistyki Stosowanej UW (ul. Dobra 55), sala 3.037. Prezentacja w językach polskim i białoruskim.
Poznań: 1 grudnia, g. 14.35, Wydział Neofilologii UAM (al. Niepodległości 4), sala C2. Prezentacja w języku białoruskim. Wydarzenie odbędzie się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Białoruskiej Książki Intelektualnej „Pradmova“.
Wrocław: 21 grudnia, g. 17.00, Instytut Historyczny UWr (ul. Szewska, 49), 3 piętro. Prezentacja w języku białoruskim.

Spotkanie i wręczenie nagrody Kowadła prof. Tokarskiej-Bakir

W najbliższy wtorek 26 listopada odbędzie się spotkanie wokół książki prof. dr hab. Joanny Tokarskiej-Bakir „Kocia muzyka. Chóralna historia pogromu krakowskiego” (Wydawnictwo Czarna Owca).

Wydarzenie rozpocznie się o godz. 17.00 w synagodze Kupa przy ul. Miodowej 27 w Krakowie.

Rozmowę z Autorką prowadzić będą historycy:

– dr Paweł Sękowski – prezes Stowarzyszenia „Kuźnica” i adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego;

– Michał Zajda – z ramienia Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, pracownik Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Oddziału w Krakowie.

Organizatorami wydarzenia są Stowarzyszenie „Kuźnica” oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie.

 

Kolejnego dnia, tj. 27 listopada, o godz. 17.00 w siedzibie Stowarzyszenia „Kuźnica” w Krakowie (Al. Słowackiego 44, parter), odbędzie się uroczystość wręczenia Honorowej Nagrody Kowadła prof. Tokarskiej-Bakir: https://www.kuznica.org.pl/4854-2/

Laudację wygłosi prof. Łukasz Tomasz Sroka. W części artystycznej wystąpi skrzypaczka Anna Śliwczyńska.

 

Serdecznie zapraszamy!

48. Seminarium Migracyjne IEiAK UW, 10 grudnia 2024 r.

Zapraszamy na 48. Seminarium Migracyjne IEiAK UW organizowane we współpracy z IS PAN, które odbędzie się 10 grudnia 2024 r. (wtorek) o godz. 17.00 w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW (ul. Żurawia 4, sala 108).

Referat zatytułowany „Ghańskie kobiety w ruchu – imaginaria i praktyki mobilności” wygłosi dr hab. Anna Niedźwiedź, prof. UJ.

Opis:

W wystąpieniu badaczka skupi się na pozycji oraz pozycjonowaniu się ghańskich kobiet w kontekście różnych form mobilności, które stają się ich udziałem – czy to na poziomie dyskursów i wyobrażeń, czy też na poziomie praktyk i doświadczeń. Z jednej strony, Ghana, podobnie jak inne kraje Afryki Zachodniej położone nad Zatoką Gwinejską, to obszar intensywnych migracji wewnętrznych, związanych przede wszystkim z różnicami ekonomicznymi pomiędzy północną (zasadniczo uboższą) a południową częścią kraju. Z drugiej strony, na „mobilnościowe imaginaria” składają się popularne przekonania o zasobności abrokyeire (j. twi: „zagranicy”), spotkania Ghańczyków z przybywającymi do ich kraju Afroamerykanami, którzy poszukują tu swoich korzeni, czy z obywatelami innych państw afrykańskich oraz spoza kontynentu, osiadającymi bądź przemieszczającymi się przez Ghanę.

Prezentacja zakorzeniona jest w pracy etnograficznej, którą prof. Anna Niedźwiedź prowadzi w centralnej części kraju, w środowisku bardzo zróżnicowanym językowo, etnicznie i religijnie (ta różnorodność jest m.in. wynikiem migracji wewnątrzkrajowych). W sposób szczególny prelegentka zwróci uwagę na relacje pomiędzy wyobrażeniami i wiedzą a praktykami mobilności w codziennym życiu oraz biografiach ghańskich kobiet, z którymi etnograficznie współpracowała. Ważnym aspektem tych doświadczeń są tożsamości religijne. Religijne imaginaria nierzadko splatają się z mobilnościowymi i przekładają na ruchowo-religijne praktyki. Migracje, zmiany miejsca zamieszkania, podróże handlowe często są interpretowane w wymiarze duchowym. Z kolei pielgrzymki, doświadczane przez kobiety z rozmaitych tradycji denominacyjnych (chrześcijańskich, islamskich oraz związanych z tzw. afrykańskimi religiami rodzimymi), stają się ważnymi narzędziami budowania kobiecej sprawczości w zróżnicowanych i dynamicznych kontekstach etnicznych oraz rodzinnych.

Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close