Prof. dr hab. Mieczysław Basaj

Językoznawca, slawista, badacz najdawniejszych polsko-czeskich związków językowych, zagadnień związanych z formowaniem się literackich języków słowiańskich, dziejów badań nad językami słowiańskimi, bohemizmów w polszczyźnie  – Bohemizmy w języku pism Marcina Krowickiego (1966), Bohemizmy w języku polskim: słownik z Januszem Siatkowskim (2006) oraz liczebników w językach słowiańskich – autor monografii Morfologia i składnia liczebnika w języku czeskim do końca XVI wieku (1974). Znany jest także jako leksykograf – wspólnie z Danutą Rytel wydał Słownik frazeologiczny czesko-polski (1981) oraz Słownik czesko-polski (1991, 2002, 2007, 2010) wspólnie z J. Siatkowskim.

1932-2008

Lata zatrudnienia w IS PAN: 1957-1993

Wykształcenie

Ukończył Filologię  Słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim (1956). Stopień doktora uzyskał w 1965 r. na Uniwersytecie Warszawskim w oparciu o rozprawę Bohemizmy w języku pism Marcina Krowickiego. W 1973 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie pracy Morfologia i składnia liczebnika w języku czeskim do końca XVI w. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego został mu nadany w roku 1987.

Działalność zawodowa i społeczna, funkcje, tytuły, stanowiska

W latach 1956-57 był lektorem języka polskiego na Uniwersytecie im. Karola w Pradze. W latach 1957–1993 pracował w Instytucie Slawistyki PAN (wcześniej  Zakład Słowianoznawstwa / Instytut Słowianoznawstwa), gdzie kierował Pracownią Języka Czeskiego i Słowackiego (1977–1986). W latach 1974 -1982 pełnił funkcję zastępcy dyrektora Zakładu Słowianoznawstwa, a w latach 1982-1991 był jego dyrektorem. Od roku 1982 był koordynatorem problemu międzyresortowego MR III.13 pt. Języki i literatury słowiańskie w ich rozwoju i wzajemnych związkach, a w latach 1986-1990 kierował Centralnym Programem Badań Podstawowych nr 08.09 pt. Języki i kultura Słowian z uwzględnieniem literatury radzieckiej – rozwój, wzajemne związki i znaczenie w świecie współczesnym. Od 1990 r. był także kierownikiem Pracowni Frazeologii i Leksykologii Słowiańskiej.  Pracował również na Uniwersytecie Śląskim, gdzie był kierownikiem Zakładu Filologii Słowiańskiej Instytutu Filologii Obcych (1974–1975), a po reorganizacji (w roku 1993) kierownikiem Zakładu Historii Języków Słowiańskich IFS.

Znany jest także jako redaktor bądź współredaktor serii wydawniczych, takich jak: „Prace Slawistyczne”, „Monografie Slawistyczne”, „Slavica”, „Z Problemów Frazeologii Polskiej i Słowiańskiej” oraz redaktor „Studiów z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” oraz
„Biuletynu Slawistycznego”.

Członkostwo w gremiach naukowych

  • Komisje: Frazeologiczna i Historii Slawistyki przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów.
  • Wiceprezydent Międzynarodowej Asocjacji Badania i Upowszechniania Kultur Słowiańskich pod auspicjami UNESCO.
  • Sekretarz naukowy Komitetu Słowianoznawstwa

Nagrody i odznaczenia

  • Nagroda Wydziału I Nauk Społecznych PAN (1975) za pracę Morfologia i składnia liczebnika w języku czeskim do końca XVI w. 
  • Złoty Krzyż Zasługi (1974)
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski 1984 (1984)

 

Informacje bibliograficzne o życiorysie uczonego/uczonej

Mariola Szymczak, 2002, Jubileusz Profesora Mieczysława Basaja

https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/9365/1/08_Kronika_Jubileusz%20Profesora%20Mieczys%C5%82awa%20Basaja_M_Szymczak_61-64.pdf. Dostęp: 24.05.2022.

Michał Kondratiuk, 2009, Profesor Mieczysław Basaj (6.II.1932 – 22.XII.2008) i jego zainteresowania filologią wschodniosłowiańską.

https://integro.pbw.edu.pl/ici/search?q=Basaj%2C+Mieczys%C5%82aw+%281932-2008%29&index=4

Publikacje

Wybór

1960

  1. Bohemizmy w polskich przekładach Georgevichiusa, PorJęz., 4 (1960), s. 166–187.

1961

  1. O wpływach kresowych w „Wypisaniu dwoiej krainy świata”, PorJęz., 1 (1961), s. 28–40

1962

  1. O bohemizmach językowych w tzw. „Zielniku Falimirza”, RKJ ŁTN, 8, (1962), s. 91–105

1964

  1. (z J. Siatkowskim) Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 1: ać – bylina, RKJ ŁTN, t. X (1964), s. 60–75.

1965

  1. 5. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 2: całta – ćwikła, RKJ ŁTN, t. XI (1965), s. 72–90.

1966

  1. (z J. siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 3: dać się – fukawy, RKJ ŁTN, t. XII (1966), s. 66–82.
  2. Bohemizmy w języku pism Marcina Krowickiego, seria: Monografie Slawistyczne, nr 9, Wrocław 1966, 224 s.

1967

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 4: gadacz – hynszt, SFPS, t. VI (1967), s. 7–24.
  2. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 5: igrzywy – kośle, SFPS, t. VII (1967), s. 5–31.
  3. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 6: kot – lza, SFPS, t. VIII (1969), s. 5–33.

1970

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 7: Łaba – minca, SFPS, t. IX (1970), s. 5– 35.

1971

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 8: minóg – obile, SFPS, t. X (1971), s. 5–34.

1972

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 9: obliczaj – piżmo, SFPS, t. XI (1972), s. 5–46.
  2. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 10: plac – półhak, SFPS, t. XII (1972), s. 5–44.

1974

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 11: praca – robota ‘dzieci’, SFPS, t. XIII (1974), s. 5–36.
  2. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 12: robotnik – społu, SFPS, t. XIV (1974), s. 5–41.
  3. Morfologia i składnia liczebnika w języku czeskim do końca XVI wieku, seria:
    Monografie Slawistyczne, nr 26, Zakł. Nar. im. Ossolińskich –Wydaw., Wrocław (1974), 305 s.

1976

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 13: sposoba – sznur, SFPS, t. XV (1976), s. 5–41.

1977

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 14: szołdra – tylko, SFPS, t. XVI (1977), s. 5–40.

1978

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 15: ubłagacz – wrzemię, SFPS, t. XVII (1978), s. 5–50.

1979

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 16: wschodziachu – źrzetelny, SFPS, t. XVIII (1979), s. 5–50.

1980

  1. (z J. Siatkowskim), Przegląd wyrazów uważanych w literaturze naukowej za bohemizmy, cz. 17: żadać się – żywot, SFPS, t. XIX (1980), s. 5–14.

1991

  1. (z J. Siatkowskim), Słownik czesko-polski. Česko-polský slovník, Warszawa–Praha 1991, s. XVI + 1116. Wiedza Powszechna – Státní pedagogické nakladatelství.

rec.: G. Dąbkowski, PorJęz., r. 1992, z. 4, s. 308–309.

1994

  1. Basaj M., Rytel D. (red): Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej. T. I-V. Wrocław 1982–1988. T. I–V. Warszawa 1994.

2002

  1. (z J. Siatkowskim), Słownik czesko-polski. Drugie, uaktualnione wydanie. Česko-polský slovník. Druhé, aktualizované vydání. Warszawa 2002, s. XVI+1118.

2006

  1. (z J. Siatkowskim), Bohemizmy w języku polskim. Słownik, Warszawa 2006, s. 502. Ujednolicony przedruk częściowo poprawionych pozycji: 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22.

 

Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close