Prof. dr hab. Zdzisław Stieber - Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Wybitny slawista, dialektolog, badacz gwar słowackich, łużyckich, centralnej polski, dialektów łemkowskiego i kaszubskiego, autor wielu publikacji z tego zakresu oraz dotyczących historii języka polskiego, z uwzględnieniem historycznej i współczesnej fonologii polskiej. Ich ukoronowaniem jest nowatorska praca Rozwój fonologiczny języka polskiego, wielokrotnie wznawiana i uzupełniana, po czym przetłumaczona na język angielski A Historical Phonology of the Polish Language. Wykładowca uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lwowskiego im. Jana Kazimierza, ukraińskiego im. Iwana Franki, Podziemnego Uniwersytetu Lwowskiego, Łódzkiego, Warszawskiego. Organizator życia naukowego w Polsce po II wojnie światowej. Twórca Zakładów Słowianoznawstwa i Językoznawstwa PAN oraz znakomitej Biblioteki Zakładu Słowianoznawstwa, nauczyciel wielu naukowców, m.in.: Hanna Popowska Taborska, Zuzanna Topolińska, Mieczysław Basaj, Kwiryna Handke, Violetta Koseska, Janusz Rieger, Ewa Rzetelska-Feleszko, Ewa Siatkowska, Janusz Siatkowski, Jadwiga Zieniukowa. Z wieloma z nich tworzył Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich – kierował opracowaniem tomu wstępnego oraz 6 tomów poświęconych leksyce, później był redaktorem naukowym wszystkich kolejnych. Swego rodzaju zwieńczeniem zainteresowań językami słowiańskimi jest Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich – praca syntetyczna, nowatorska pod względem teoretycznym i metodologicznym.

1903-1980

Lata zatrudnienia w IS PAN: 1953–1963

Wykształcenie

W 1921 r. rozpoczął studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, w trakcie których uczęszczał również na przedmioty humanistyczne. Od stycznia 1926 r. przeniósł się na filologię polską. Jego nauczycielami w tym okresie byli: K. Nitsch, J. Rozwadowski, T. Lehr-Spławiński, później W. Taszycki. Pracę magisterską Nazwy miejscowe pasma Gorców w Beskidzie Zachodnim napisał pod kierunkiem K. Nitscha i opublikował w 1934 r. W latach 1928-1930 był na stypendium w Czechosłowacji. Rok po uzyskaniu magisterium (1929) obronił rozprawę doktorską Ze studiów nad gwarami słowackimi południowego Spisza. W roku 1934 uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy Stosunki pokrewieństwa języków łużyckich. Nominację na profesora nadzwyczajnego otrzymał we Lwowie we wrześniu 1937 r. – podpisał ją Ignacy Mościcki. Profesorem zwyczajnym został w roku 1945.

Działalność zawodowa i społeczna, funkcje, tytuły, stanowiska

Pracował w Uniwersytecie Jagiellońskim, w Katedrze Filologii Słowiańskiej w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w czasie II wojny wykładał filologię słowiańską i język polski w Uniwersytecie im. Iwana Franki we Lwowie, prowadził też tajne wykłady i ćwiczenia z języka polskiego i filologii słowiańskiej. Po wojnie kilka miesięcy pracował w Uniwersytecie Jagiellońskim, po czym w 1945 r. objął Katedrę Języka Polskiego na nowo powstałym Uniwersytecie Łódzkim. W tym samym czasie został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W 1952 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie został kierownikiem (1953-1966) Katedry Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego, rozszerzając z czasem jej specjalizację o bułgarystkę i serbochorwatystykę. Prowadził wykłady i seminaria, a równolegle brał udział w tworzeniu Zakładów Językoznawstwa i Słowianoznawstwa PAN. W 1954 r. utworzył pracownię kaszubską i bohemistyczną, w tym też roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 1961 r. jej członkiem rzeczywistym. W tym samym roku objął kierownictwo Zakładu Słowianoznawstwa (później Instytut Słowianoznawstwa, obecnie Instytut Slawistyki) i był nim aż do przejścia na emeryturę w 1973 r. Stworzył Bibliotekę Zakładu Słowianoznawstwa PAN, która posiada najbogatsze zbiory slawistyczne w Polsce i nosi Jego imię. Był redaktorem i członkiem komitetów redakcyjnych wielu czasopism i wydawnictw językoznawczych.

Tytuły honorowe

Doctor honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego
Członek Bułgarskiej Akademii Nauk
Członek korespondent Akademii Nauk Bośni i Hercegowiny
Członek Société Linguistique de Paris
Członek honorowy PTJ
Honorowy Przewodniczący Komitetu Słowianoznawstwa PAN

Członkostwo w gremiach naukowych

PTJ od 1930 r, a w latach 1949-1952 jego przewodniczący.
Komitet Językoznawstwa PAN
Komitet Slawistów
Polska Akademia Umiejętności – członek Komisji Językowej, członek korespondent Wydziału Filologicznego
Polska Akademia Nauk