Serdecznie zapraszamy na seminarium naukowe podsumowujące projekt prof. dr. hab. Olexiya Sukhomlynova „(De)konstrukcje: konwersyjność modeli pogranicza w polskiej i ukraińskiej literaturze pierwszej połowy XX wieku”, realizowany w ramach programu „Polonista” Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.
Spotkanie odbędzie się 6 czerwca 2025 r. (piątek) o godz. 15.00 w Instytucie Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej UW (ul. Dobra 55, sala 3.037).
Wykładu będzie można wysłuchać także online – link znajduje się w opisie wydarzenia na Facebooku: https://fb.me/e/adzaDnZAd
Projekt badawczy prof. Sukhomlynova koncentruje się na analizie literackiego pogranicza polsko-ukraińskiego w pierwszej połowie XX wieku, traktowanego nie tylko jako przestrzeń geograficzna, lecz także jako złożony fenomen aksjologiczny i semantyczny, kształtowany przez historię, pamięć i napięcia kulturowe.
Celem jest dekonstrukcja utrwalonych modeli pogranicza – ujawnienie wieloperspektywiczności, sprzeczności i alternatywnych znaczeń w literaturze obu narodów. Badanie skupia się na sposobach konstruowania obrazów Innego, kształtowaniu się tożsamości (autorów i postaci literackich) oraz mechanizmach interferencji kulturowej.
Materiał obejmuje szerokie spektrum tekstów – od powieści, opowiadań, esejów po dramaty – autorów polskich (m.in. Buczkowski, Odojewski, Schoferowa) oraz ukraińskich (m.in. Wilde, Samczuk, Łypa), w których pojawiają się mity, stereotypy i symbole związane z pograniczem.
Metodologia projektu opiera się na interdyscyplinarnym podejściu, łączącym analizę literacką, teorię postkolonialną, komparatystykę, imagologię i biografistykę, z naciskiem na hermeneutykę i dekonstrukcję wg Derridy. Pozwala to odsłonić ukryte znaczenia, napięcia binarne i wieloznaczności, a także reinterpretować teksty w kontekście doświadczeń społeczności uwikłanych w kolonializm, imperializm czy dominację kulturową.
W trakcie realizacji projektu podjęto próbę identyfikacji składników modeli literackich pogranicza oraz analizy wpływów pograniczności i wielokulturowości na tożsamość jednostkową i zbiorową. W ramach badań szczególną uwagę poświęcono zrozumieniu, jak te zjawiska kształtują sposób postrzegania siebie i innych, zarówno na poziomie jednostki, jak i w kontekście szerszych grup społecznych. Ponadto, w celu reinterpretacji przestrzeni literackiej, zastosowano metodę dekonstrukcji, która umożliwiła głębsze przemyślenie i przeformułowanie tradycyjnych granic literackich, prowadząc do odkrycia nowych możliwości w kreowaniu i rozumieniu tekstów literackich.
Projekt nie tylko bada mechanizmy tworzenia literackiego pogranicza, lecz także przyczynia się do refleksji nad historyczno-kulturowymi relacjami polsko-ukraińskimi, wskazując na możliwości dialogu, reinterpretacji i przezwyciężania stereotypów.