Zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Literaturoznawstwa i Kulturoznawstwa IS PAN, które odbędzie się we wtorek, 15 kwietnia 2025 r., w godz. 11.00 – 13.00 w trybie hybrydowym − w Instytucie Slawistyki PAN przy ul. Jaracza 1 (V piętro) oraz on-line na platformie Zoom.
Osoby spoza Instytutu Slawistyki PAN, które chciałyby uczestniczyć w zebraniu, mogą otrzymać link do spotkania za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl. Chęć udziału w trybie stacjonarnym prosimy zgłosić do sekretariatu Instytutu do 14 kwietnia 2025.
Na najbliższym zebraniu dr hab. Karolina Ćwiek-Rogalska i dr Izabela Mrzygłód przedstawią referat pt. „Jak niemieckie swastyki wykorzystano do budowania polskości: praktyki biurokratyczne w powojennej Polsce”.
Abstrakt
Zmiana granic Polski po 1945 roku i włączenie do niej dawnych niemieckich terytoriów skonfrontowały przybywających tam polskich urzędników z przytłaczającą obecnością niemieckiej kultury materialnej, w tym ze znaczną liczbą dokumentów ze swastyką. Jako symbol brutalnej niemieckiej okupacji w latach 1939–1945 i znienawidzonej ideologii nazistowskiej, swastyka odznaczała się znacznym ciężarem emocjonalnym. Pomimo tego polscy urzędnicy wykorzystywali dokumenty ze swastykami ponownie, pisząc na ich rewersach. W ten sposób nieumyślnie wprowadzali je znów do obiegu. W swojej pracy badaczki kwestionują dotychczasową tezę, że praktyka ta była jedynie pragmatyczną odpowiedzią na powojenne niedobory papieru. Zamiast tego proponują hipotezę mówiącą, że były to działania celowe – forma zemsty na niemieckich symbolach, a co za tym idzie: na Niemcach i ich państwie w ogóle. Opierając się na podejściu Alice Wiggins do materialności dokumentów, badaczki interpretują odwrócenie swastyki jako performatywny akt oporu. Dlatego analiza ta pozwala na ujawnienie emocji i znaczeń obecnych w tak przetworzonych dokumentach, a jednocześnie oferuje świeżą perspektywę badawczą dotyczącą dawnej niemieckiej materialności na „Ziemiach Odzyskanych”. Wysuwając na pierwszy plan performatywny wymiar dokumentów, wraz z ich temporalnością i materialnym uwikłaniem w procesy wymiany informacji, naukowczynie pokazują nowe, dotychczas nieprzebadane, aspekty powojennego krajobrazu Polski.