Zapraszamy na kolejne seminarium naukowe z cyklu „Ukraińskie wtorki”, które odbędzie się 23 kwietnia 2024 r. o godz. 17:00. Podczas seminarium wystąpi prof. dr hab. Joanna Getka z Katedry Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej UW.

Tytuł wystąpienia: „Naród i »niedonaród«. Rozważania o narodzie ukraińskim i rosyjskim w kontekście rosyjskich klisz propagandowych”

Spotkanie odbędzie się online na platformie Zoom. Link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu IS PAN: sekretariat@ispan.edu.pl.

Abstrakt:

Zgodnie z klasycznym już andersenowskim ujęciem, naród jest „wspólnotą wyobrażoną”, połączoną więzami języka, kultury, historii i dążeń. Centralne kryterium definicyjne stanowią tu uwarunkowania kulturowe, w tym lingwokulturowe. Model narodów kulturowych stał się wzorem dla państw Europy Środkowo-Wschodniej. Klisze propagandy rosyjskiej uparcie rysują Ukrainę jako „niedopaństwo”, zamieszkałe przez nieświadomych swojej rosyjskości obywateli. Deprecjonując zdobycze kulturowe Ukraińców, w tym najważniejszy z nich: stworzenie nowoczesnego narodu obywatelskiego, przekaz rosyjski tuszuje największą bolączkę FR: brak spójnej rosyjskiej tożsamości narodowej. Tak jak rosyjskim carom nie udało się zbudować narodu rosyjskiego (Katarzyna II realizowała projekt Rossyjczyków), sekretarzom radzieckim – narodu radzieckiego, tak i obecnie tożsamość rosyjska jest kompilacją, sztucznym zlepkiem „rosyjskości” narzucanym odgórnie. Jest de facto rezultatem „imperializmu kulturowego”, którego najbardziej spektakularnym przejawem jest standard historyczno-kulturowy – ujednolicona podstawa metodologiczna nauczania historii we wszystkich szkołach FR. Absurdalność projektu „mnogonacyonalnogo naroda” (rossijanie) zapisanego w Konstytucji FR z 1993 r. obnażają paradoksalnie same rosyjskie klisze propagandowe: Kałmuk i Buriata traktowani jako przedstawiciele rozmytego „niedonarodu” rosyjskiego uczestniczą w wojnie, w której Rosja nie jest stroną: prowadzi bowiem „pokojową operację specjalną”. Zgodnie z oficjalną wykładnią bronią oni „suwerenności państwa” oraz „godności Rosjan, gdziekolwiek by mieszkali”. W tym ujęciu rosyjska wojna wobec Ukrainy jest niczym innym jak przemocową próbą rozwiązania problemu własnej tożsamości narodowej i kompleksów wobec „starszego brata”. Wbrew kliszom propagandy rosyjskiej za takiego może zostać uznany tylko naród ukraiński.

5 kwietnia br. na zaproszenie Gdańskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce dr Orest Semotiuk wygłosił gościnny wykład zatytułowany „Wojna rosyjsko-ukraińska: humor polityczny jako broń”.

Wykład odbył się w Domu Gdańskim – ukraińskim centrum kultury i poświęcony był roli humoru politycznego w czasach wojny, a także różnicom i podobieństwom w globalnym i narodowym humorze politycznym.

Wydarzenie było częścią promocji projektu „Śmiech podczas wojny: rosyjska agresja w Ukrainie w karykaturach politycznych i memach” realizowanego w ramach projektu nr 2022/45/P/HS2/02536 współfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki oraz programu ramowego Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020 na podstawie umowy nr 945339 w ramach działań „Marie Skłodowska-Curie”.
_

The event was part of the project’s promotion „Laughter During the War: Russian Agression in Ukraine in Political Cartoons and Memes” (No. 2022/45/P/HS2/02536) co-funded by the National Science Centre and the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under the Marie Skłodowska-Curie grant agreement no. 945339.

Serdecznie zapraszamy na otwarte zebranie naukowe, które odbędzie się 16 kwietnia 2024 r. (wtorek) o godz. 12:00 w sali seminaryjnej (II piętro) Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

Na spotkaniu dr Wojciech Mądry przedstawi referat pt. „Tajne nauczanie na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa w latach II wojny światowej w świetle materiałów archiwalnych badaczy dziejów Słowian Andrzeja Wędzkiego i Władysława Kowalenki”.

Abstrakt:

Podczas II wojny światowej na terenie utworzonego przez Niemców tzw. Generalnego Gubernatorstwa decyzją niemieckiego okupanta zlikwidowano dla Polaków takie instytucje kultury jak muzea, teatry oraz większość bibliotek. Zamknięto także szkoły średnie i wyższe. 31 października 1939 r. ówczesny Generalny Gubernator i zbrodniarz wojenny Hans Frank ogłosił, że w Generalnym Gubernatorstwie mogą funkcjonować tylko szkoły powszechne (odpowiednik dzisiejszych podstawówek z mocno okrojonym programem nauczania) i zawodowe. Spośród szkół zawodowych pewną namiastkę szkolnictwa na poziomie średnim stanowiły szkoły handlowe. Zarówno na ich terenie, jak i w prywatnych mieszkaniach, na szeroką skalę funkcjonowało tajne nauczanie – częściowo na poziomie podstawowym, a w szczególności na poziomie średnim i wyższym. Na podstawie materiałów wspomnieniowych z tamtych lat znajdujących się w spuściznach archiwalnych obydwu badaczy wczesnej Słowiańszczyzny – Andrzeja Wędzkiego i Władysława Kowalenki, byłych długoletnich pracowników obecnego Instytutu Slawistyki PAN, twórców Słownika starożytności słowiańskich, przedstawione zostanie zagadnienie tajnych kompletów, w których obydwaj aktywnie brali udział na różnych szczeblach nauczania. A. Wędzki opisuje tajne komplety odbywające się w leżącym nieopodal Krakowa prowincjonalnym miasteczku – Miechowie na poziomie szkoły podstawowej i średniej, w których uczestniczył jako uczeń a jego ojciec jako nauczyciel, natomiast W. Kowalenko organizował tajne nauczanie na poziomie wyższym, współtworząc w Warszawie Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich, w ramach którego nauczał historii oraz kierował Instytutem Morskim zorganizowanym na prawach wydziału. Relacje A. Wędzkiego i W. Kowalenki wzajemnie się uzupełniają, tworząc w miarę spójny obraz tajnego nauczania widziany oczyma zarówno ucznia, jak i nauczyciela szkoły średniej oraz profesora wyższej uczelni. Są także wyrazem postaw polskiej młodzieży oraz inteligencji w tamtym tragicznym dla narodu polskiego czasie.

Zapraszamy na 43. Seminarium Migracyjne IEiAK UW organizowane we współpracy z IS PAN, które odbędzie się 16.04.2024 r. (wtorek) o godzinie 17:00 w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Żurawia 4, Warszawa, sala 104).

Seminarium odbędzie się w języku angielskim.

Gościnią będzie Dr. Carolin Leutloff-Grandits (European University Viadrina), która wygłosi wykład pt. „Translocal Care Across Kosovo’s Borders. Reconfiguring Kinship Along Gender and Generational Lines”.

Abstract:

In today’s globalized world, where the foundations of home and social security are destabilized due to wars and neoliberal transformations, the villagers of Kosovo are linked with a common locality despite living across borders. By tracing long-distant family relations with a special focus on cross-border marriages, the book which will be presented looks at the reconfiguration of care relations, gender and generational roles among kin-members of Kosovo, who now live in different European states.

Więcej informacji dostępnych na stronie IEiAK lub na fb IEiAK.

Organizatorzy: Instytut Slawistyki PAN, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW.

Serdecznie zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, które odbędzie się w środę, 17 kwietnia 2024 r., w godz. 12:00−13:30. Na zebraniu wystąpi dr Irena Prawdzic-Jankowska, która przedstawi referat pt. „Polski dyskurs wspomnieniowy: konstruowanie pamięci o Ukraińcach we wspomnieniach Kresowian o II wojnie światowej”.

Spotkanie odbędzie się on-line na platformie Zoom. Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Streszczenie

Celem referatu jest zaprezentowanie językowych sposobów konstruowania pamięci o Ukraińcach w polskim dyskursie wspomnieniowym. Analizie poddany zostanie zbiór dwudziestu ośmiu tekstów wspomnieniowych opublikowanych w Internecie, wydanych w formie książek oraz znajdujących się w archiwach Książnicy Pomorskiej i Instytutu Pamięci Narodowej. Autorami wspomnień są osoby, które w dojrzałym wieku przeżyły II wojnę światową na Kresach Południowo-Wschodnich, a w przypadku archiwaliów IPN-u – wspomnienia obejmują także lata powojenne.

Jako metodę analizy przyjęto zaproponowaną przez Ingo H. Warnkego i Jürgena Spitzmüllera DIMEAN – wielopoziomową lingwistyczną analizę dyskursu. W odniesieniu do języka badacze rozumieją poprzez dyskurs formę, tj. sposób użytkowania języka, zaś za cel lingwistyki dyskursu przyjmują nie tylko opisanie regularności systemu językowego w granicach konkretnego tekstu, ale też ustalenie typowej dla badanej epoki formacji mówienia i myślenia o świecie. Relewantne dla tekstu formy językowe o statusie nie niższym niż morfem porządkuje się w ramach intratekstualnego systemu, który obejmuje warstwę leksykalną, składnię i kompozycję tekstu. Następnie analizie podlegają role uczestników komunikacji oraz nośniki komunikatów, a w końcu istniejące powiązania między tekstami.

Autorzy wspomnień zostali podzieleni na trzy grupy. Pierwszym kryterium była płeć. Następnie, w przypadku mężczyzn, rozróżniono teksty autorów walczących zbrojnie od tekstów cywilów. W prezentacji porównane zostaną sposoby konstruowania pamięci o Ukraińcach w tych trzech grupach: kobiet, mężczyzn walczących zbrojnie i mężczyzn ocalałych (niewalczących). Formalnie, analizie poddano mezostrukturę tekstów wspomnieniowych świadków historii, tj. podział tekstu ze względu na podejmowane w nim tematy. Konstruowanie pamięci o Ukraińcach w analizowanym dyskursie wspomnieniowym różni się ze względu na cezury czasowe. Inny jest wizerunek Ukraińca sprzed II wojny światowej (m.in. stematyzowane zostały: zgodne wspólne życie i relacje członków obu narodowości, przekonanie o wyższości kulturowej Polaków nad Ukraińcami, izolowanie się Ukraińców od Polaków, pomoc udzielana polskim zesłańcom na Sybir przez Ukraińców) od wizerunku nakreślonego w trakcie wojny (tematyzacji podległy: udział Ukraińców w Holocauście, mordy, pożary, grabieże, strach, pomoc udzielana Polakom przez Ukraińców), a refleksje autorów przeprowadzone z pozycji dystansu koncentrują się wokół czterech zagadnień (pamięć, prawda, przebaczenie, pojednanie). Wspomnienia zostaną porównane ze sobą także pod względem nośnika: tradycyjne wydanie książkowe, publikacja internetowa a teksty archiwalne.

W najbliższy piątek tj. 5 kwietnia o godzinie 18:00, dr Orest Semotiuk wygłosi wykład dla Gdańskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce. Tytuł wystąpienia brzmi: „Wojna rosyjsko-ukraińska: humor polityczny jako broń”.

Wydarzenie odbędzie się w Gdańsku (ul. Aksamitna 4a). Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych.
__

У п’ятницю, 5 квітня, о 18:00 доктор Орест Семотюк прочитає лекцію для Ґданського відділу Об’єднання українців у Польщі. Назва лекції: „Російсько-українська війна: політичний гумор як зброя”.

Захід відбудеться у Ґданську (вул. Аксамітна 4а). Щиро запрошуємо всіх охочих відвідати захід.
__

Wykład jest częścią projektu realizowanego przez dr. Oresta Semotiuka w Instytucie Slawistyki PAN w ramach grantu POLONEZ BIS 2 Narodowego Centrum Nauki. Nazwa projektu to: „Laughter during the war: Russian aggression in Ukraine in political cartoons and memes” („Śmiech podczas wojny: rosyjska agresja w Ukrainie w karykaturach politycznych i memach”).

Informujemy, że w środę 17 kwietnia 2024 r. dr Karolina Ćwiek-Rogalska będzie prelegentką Interdyscyplinarnego Seminarium Naukowego na Politechnice Wrocławskiej. Badaczka wygłosi wykład pt. „Miastowtóry – podwójne życie odzyskanych miast”.

Interdyscyplinarne Seminarium Naukowe to cykl otwartych spotkań z udziałem prelegentów i prelegentek z całego świata, skierowanych do szerokiego grona odbiorców – studentów, doktorantów, pracowników naukowych i wszystkich zainteresowanych pogłębianiem swojej wiedzy. Dr Karolina Ćwiek-Rogalska opowie o powstawaniu nowych kultur na terenach post-przesiedleniowych.

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do Centrum Kongresowego (bud. D-20, ul. Janiszewskiego 8, Wrocław) na godzinę 13.15. Wstęp na prelekcję jest darmowy, obowiązują jednak wcześniejsze zapisy.

Wszystkie szczegóły dostępne są na stronie: https://pwr.edu.pl/uczelnia/interdyscyplinarne-seminarium-naukowe/dr-karolina-cwiek-rogalska-miastowtory—podwojne-zycie-odzyskanych-miast-40.html

Serdecznie zapraszamy na kolejne zebranie naukowe Zakładu Literaturoznawstwa i Kulturoznawstwa Instytutu Slawistyki PAN, które odbędzie się 9 kwietnia 2024 r. w godzinach 13:30-15:30 w trybie hybrydowym – na żywo w sali seminaryjnej przy ul. Jaracza 1 oraz on-line na platformie Zoom.

Spotkanie będzie prowadzone w języku angielskim.

Referat pt. „The Cyrillo-Methodian Tradition in the Slavic World: Phenomenon of Shared Identity or Contested Heritage and Political constructions” wygłosi prof. dr hab. Slavia Barlieva (Centrum Cyrylometodejskie Bułgarskiej Akademii Nauk w Sofii).

Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Opis:

The Cyril-Methodian tradition is a concept related to various components of Slavic culture. In the upcoming lecture, the author will dwell on its multifaceted aspect related to the veneration of St. St. Cyril and Methodius. In numerous of her studies, the professor has identified some main features of this honor from its origins in the Middle Ages to the modern era. Based on these characteristics, she will demonstrate its instrumentalisation in Slavic societies and state entities.

Tracing different elements of the cult of the two saints, the lecturer will enter the topoi that form critical discussions of the Cyril- and Methodius work: the motifs of the Christianization of the Slavs, the theories about the alphabet, the disputes about the relics of the holy brothers and the celebration of their feast. She will present the construction of myths and rituals related to self-identification and the reinterpretation of history, sometimes transforming the Cyril- Methodian tradition from a phenomenon of shared identity into a contested object of heritage.