Pracownicy Zakładu Historii IS PAN na XXIV Balcanicum

W dniach 24–25 października 2025 r. na poznańskim Morasku, w siedzibie Wydziału Historii UAM, odbyło się doroczne XXIV Balcanicum – w tym roku poświęcone tematowi: „Grecy i Grecja w polityce oraz kulturze Europy Południowo-Wschodniej”. Jak co roku, w obradach uczestniczyli pracownicy Zakładu Historii Instytutu Slawistyki PAN, będący zarazem członkami Komisji Bałkanistyki przy Oddziale PAN w Poznaniu.

Dr Adrien Quéret-Podesta wygłosił wspólnie z dr hab. Anną Kotłowską, prof. UAM, byłą pracownicą Instytutu Slawistyki PAN współpracującą z naukowcami Instytutu przy kilku projektach badawczych, referat pt. „Dokument fundacyjny króla Stefana I dla klasztoru w Veszprémvölgy: analiza filologiczno-historyczna”, w którym przedstawiono analizę greckojęzycznego dokumentu fundacyjnego dla bazylianek z Veszprémvölgy. Dokument ten – w oryginale greckim, tłumaczeniu łacińskim z 1109 r. oraz w przekładzie polskim prof. Anny Kotłowskiej – znajdzie się w tomie suplementów do tomu węgierskiego „Testimoniów najdawniejszych dziejów Słowian”.

Z kolei prof. dr hab. Ryszard Grzesik omówił zapiskę Rocznika kapituły krakowskiej w referacie pt. „Imperator intrat Hungariam czyli kto wkroczył na Węgry w 1172 r.” wysuwając hipotezę, że był to wracający z Bizancjum Béla III.

Sesji naukowej jak zwykle towarzyszyły ożywione dyskusje – zarówno w trakcie paneli, jak i w kuluarach.

Dr Adrien Quéret-Podesta i prof. Ryszard Grzesik podczas XXIV Balcanicum. Fot. dr Jerzy Hatłas.

Wizyta studyjna prof. Nicole Dołowy w Niderlandach

Prof. dr hab. Nicole Dołowy przebywała na Uniwersytecie w Groningen w dniach 20–26 października 2025 r. w ramach wizyty studyjnej BWZ. Podczas pobytu w Niderlandach zapoznała się z osobami pracującymi na Wydziale Wielojęzyczności i prowadzonymi przez nie badaniami.

Na otwartym seminarium prof. Dołowy wygłosiła wykład pt. „New Angles on  Ethnolinguistic Vitality: Insights from the Study on Poland’s Collateral Language Communities”, w którym zaprezentowała wyniki badań prowadzonych w ramach grantu NCN Sonata bis „Różnorodność językowa w Polsce”.

Jeden dzień wizyty prof. Nicole Dołowy poświęciła na odwiedzenie Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning w Leeuwarden. Wraz z dr Jelske Dijkstrą, menadżerką projektów w Mercator, omawiały przyszłe badania naukowe i współpracę. Prof. Dołowy wygłosiła tam wykład „Planning a Minority Language Revitalisation: The Case of Upper Sorbian in Germany” i opowiedziała o badaniach prowadzonych w ramach projektu ZARI – Syć za serbsku rěč a regionalnu identitu, z którym jest związana od 2022 roku.

Na koniec pobytu w Niderlandach prof. Nicole Dołowy odbyła kilka spotkań na Uniwersytecie w Amsterdamie, gdzie zapoznała się z prowadzonymi tam badaniami socjolingwistycznymi.

Prof. Nicole Dołowy i dr Jelske Dijkstra w Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning (Leeuwarden). Fot. dr Suzanne Dekker.
Wykład prof. Nicole Dołowy na Uniwersytecie w Groningen. Fot. dr Joanna Chojnicka.

Działania zespołu dr Karoliny Panz

W dniach 20–22 października 2025 r. kierowniczka zespołu badawczego projektu NCN SONATA-19 „Oblicza przemytu na pograniczu polsko-słowackim w latach 1918–1949”, dr Karolina Panz, oraz członkini zespołu, dr Jolanta Kruszniewska, wzięły udział w konferencji międzynarodowej pt. „Jews in Galicia: Histories, Topographies, and Texts”, organizowanej przez Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Rzeszowski i Muzeum Galicja we współpracy z Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim we Lwowie.

Badaczki wygłosiły następujące referaty:

– dr Karolina Panz: „«To Wrest from Jewish Claws»: The Beginnings of the Project of the De-Jewification of Zakopane”;

– dr Jolanta Kruszniewska: „The Heritage of Galicia and the Smuggling Activities of Jews on the Polish-Czechoslovak Border after 1918”.

Dr Karolina Panz wraz z członkami swojego zespołu badawczego: dr Jolantą Kruszniewską i dr. Dariuszem Nikielem. Fot. archiwum prywatne.

Ponadto w dniach 24–25 października br. dr Karolina Panz wzięła udział w VIII ogólnopolskiej konferencji „Komparatystyczne studia nad ludobójstwem WOJNA – MĘSKA RZECZ? Rola i los kobiet w czasie wojen”, organizowanej przez Oświęcimski Instytut Praw Człowieka i Wydział Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dr Panz wygłosiła tam referat pt: „Matki, żony i kochanki. Kurierki, przemytniczki i meliniary – okupacyjna historia kobiet z pogranicza”.

Pobyt badawczy prof. K. Bielenin-Lenczowskiej na Jamajce

W dniach 29 września – 11 października 2025 roku dr hab. Karolina Bielenin-Lenczowska, prof. IS PAN, przebywała na Jamajce w ramach projektu „Postkolonialne transformacje Karaibów: Między pamięcią a nowoczesnością”, finansowego przez program Inicjatywa Doskonałości – Uniwersytet Jagielloński (kierowniczka projektu: dr Elżbieta Binczycka-Gacek).

Celem projektu była analiza procesów kształtowania nowoczesności na Karaibach w kontekście ich dziedzictwa (post)kolonialnego. Wykorzystując niepublikowane materiały terenowe Józefa Obrębskiego z lat 40. na Jamajce, projekt miał na celu konfrontację tych danych ze współczesnymi opisami antropologicznymi lokalnych etnologów. Zespół złożony z czworga badaczy (dr Elżbieta Binczycka-Gacek, dr hab. Karolina Bielenin-Lenczowska, prof. IS PAN, prof. dr hab. Dariusz Brzostek oraz dr Łukasz Kaczmarek) przeprowadził krótkie badania terenowe oraz nawiązał współpracę z badaczami z University of West Indies.

Podczas kwerendy w archiwum uniwersyteckim, w zbiorach specjalnych „Joseph and Tamara Obrebski Papers: The Jamaican Series”, badacze dotarli do niepublikowanej, niekończonej powieści Tamary Obrębskiej, bazującej na badaniach terenowych na Jamajce.

Sylwetka badawcza Tamary Obrębskiej oraz jej archiwalne publikacje będą przedmiotem dalszych badań prof. Karoliny Bielenin-Lenczowskiej na Jamajce oraz w Macedonii.

Prof. Dariusz Brzostek i prof. Karolina Bielenin-Lenczowska podczas kwerendy archiwalnej na Uniwersytecie West Indies w Kingston. Fot. Elżbieta Binczycka-Gacek.
Zespół badawczy w terenie. Na zdjęciu od lewej: prof. Karolina Bielenin-Lenczowska, dr Łukasz Kaczmarek, prof. Dariusz Brzostek i dr Elżbieta Binczycka-Gacek. Fot. archiwum prywatne.
Krajobraz okolicy Bull Savannah – jednej z miejscowości, w której prowadzili badania Tamara i Józef Obrębscy. Fot. Karolina Bielenin-Lenczowska.

Dr Katarzyna Taczyńska z prestiżowym stypendium

Z radością informujemy, że dr Katarzyna Taczyńska otrzymała prestiżowe stypendium Manya Friedman Memorial Fellowship na realizację projektu „A Soldier and a Doll: The Holocaust in Post-Yugoslav Memory”. W ramach stypendium dr Taczyńska będzie prowadzić badania w Jack, Joseph and Morton Mandel Center for Advanced Holocaust Studies działającym przy United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie. The Mandel Center działa na rzecz zwiększenia widoczności, znaczenia i rozwoju badań nad Zagładą w Stanach Zjednoczonych i na świecie, a także nad trwałością i aktualnością pamięci o Holokauście.

Więcej na temat projektu i jego autorki pod linkiem: https://www.ushmm.org/research/about-the-mandel-center/all-fellows-and-scholars/dr-katarzyna-taczynska

Serdecznie gratulujemy!

Dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk na Uniwersytecie w Zagrzebiu

W dniach 29 września – 3 października 2025 roku dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk odbyła wizytę szkoleniową na Uniwersytecie Zagrzebskim w ramach programu Erasmus+ (Staff Mobility for Training). Pobyt obejmował także elementy job shadowingu – obserwacji pracy chorwackich kolegów i koleżanek, służącej wymianie doświadczeń w zakresie dydaktyki, organizacji pracy akademickiej oraz praktyk umiędzynarodowienia.

Podczas pobytu odbyły się trzy spotkania z pracownikami tamtejszej polonistyki i kroatystyki, poświęcone możliwościom rozwoju współpracy naukowej i dydaktycznej. Rozmowy dotyczyły m.in. budowania międzynarodowych zespołów badawczych oraz wspólnego aplikowania o finansowanie projektów z wykorzystaniem zaplecza administracyjnego obu instytucji.

Dr Wróblewska-Trochimiuk spotkała się także z przedstawicielkami Instytutu Etnologii i Folklorystyki, z którym Instytut Slawistyki PAN współpracuje od kilku lat w ramach wspólnych inicjatyw badawczych i popularyzatorskich. W efekcie tych rozmów zaplanowano kolejne formy kooperacji między badaczkami i badaczami z Polski i Chorwacji.

Podczas pobytu w Zagrzebiu dr Wróblewska-Trochimiuk wzięła również udział w kilku wydarzeniach kulturalnych, między innymi w spektaklu „Slijepi vode slijepe” (Ślepcy prowadzący ślepców) w reżyserii Boruta Šeparovicia, wystawionym w Teatrze Gavella. Przedstawienie, poświęcone wizualności w epoce sztucznej inteligencji, nawiązuje tematycznie do prowadzonych  w IS PAN badań nad obrazem, percepcją i kulturą wizualną we współczesnej Chorwacji.

Na ilustracji: widok Zagrzebia, tablica Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Zagrzebiu oraz kadr ze spektaklu „Ślepcy prowadzący ślepców”. Fot. dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk.

Dr Aneta Strzemżalska na konferencji o wolności akademickiej

W dniach 16–18 października 2025 r. dr Aneta Strzemżalska wzięła udział w międzynarodowej konferencji „Academic Freedom in Flux: Purpose, Beneficiaries, and Practices in the Contemporary World”. Organizatorem wydarzenia był Central Asia Program przy George Washington University oraz Center for Independent Social Research, przy wsparciu Tashkent State University of Economics (TSUE) w Taszkencie (Uzbekistan).

Podczas konferencji dr Strzemżalska wygłosiła referat pt. „Ethnography in the Shadow of Authoritarianism: Field Research in Azerbaijan”, poświęcony wyzwaniom prowadzenia badań terenowych w warunkach autorytarnych.

Celem konferencji było poszukiwanie odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące istoty i funkcji wolności akademickiej: Dlaczego istnieje wolność akademicka? Komu służy?

Choć często zakłada się, że wolność akademicka rozwija się w warunkach demokracji i dobrobytu, relacje te rzadko są analizowane krytycznie. Wiele badań koncentruje się na naruszeniach praw akademickich, natomiast mniej uwagi poświęca się temu, jak naukowcy i edukatorzy podtrzymują swoją pracę w trudnych warunkach oraz jakie innowacyjne praktyki pozwalają na ochronę i realizację wolności akademickiej na świecie. Konferencja otworzyła przestrzeń do dyskusji nad różnorodnymi modelami, formami i przyszłością wolności akademickiej.

Plakat konferencyjny. Fot. dr Aneta Strzemżalska.
Uroczyste otwarcie konferencji. Fot. dr Aneta Strzemżalska.

Pobyt badawczy dr Katarzyny Taczyńskiej w Serbii

Dr Katarzyna Taczyńska przebywa obecnie na wyjeździe badawczym w Serbii. W dniach 20–22 października 2025 r. badaczka wzięła udział w corocznej konferencji zorganizowanej przez WHISC – the Women in the Holocaust International Study Center, we współpracy z ShoahLab, the Holocaust Studies Laboratory of the Institute for Philosophy and Social Theory w Belgradzie.

Tegoroczna międzynarodowa konferencja, zatytułowana „Lives Worth Living: The Untold Stories”, zgromadziła badaczy i edukatorów z Francji, Niemiec, Izraela, Włoch, Serbii, Szwecji, Stanów Zjednoczonych oraz Polski.

Dr Taczyńska zaprezentowała fragment swoich badań realizowanych w ramach projektu „Jewish, Balkan, Female: The Literature of Balkan Jewish Women as a Minority Experience” (Opus NCN, 2022/47/B/HS2/00584).

Konferencji towarzyszyła wizyta studyjna w Centrum Pamięci Staro Sajmište.

Dr Katarzyna Taczyńska podczas wygłaszania referatu. Fot. archiwum prywatne.

Zespół SILK na Masters & Robots

 

21 października 2025 roku mgr Valéry Trân Thiên z Zespołu Semantyki i Lingwistyki Komputerowej IS PAN reprezentował konsorcjum HIVE AI podczas Masters and Robots 2025 w Warszawie, które przyciąga ekspertów, przedsiębiorców, innowatorów, technologów i liderów znanych światowych ośrodków naukowych, stowarzyszeń, blogów technicznych, np. Google, NYU Stern School of Business, Executive Coaching and Consulting Institute, Imperial Business School w Londynie, Eindhoven AI Sistems Institute, Copenhagen Business School, Queensland University of Technology, Human Future, What’s Next? itd.

Valéry Trân Thiên na stoisku Ministerstwa Cyfryzacji odpowiadał na pytania gości dotyczące rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce. Przyszło mu wskazywać na podobieństwa i różnice znanych polskich modeli generatywnych Bielika i PLLuM-a. Najwięcej pytań dotyczyło modelu generatywnego PLLuM-a oraz wdrożeń tego modelu w urzędach miejskich Gdyni i Łodzi.

Zespół Semantyki i Lingwistyki Komputerowej Instytutu Slawistyki PAN od 2024 roku uczestniczy w projektach AI: PLLuM  („Odpowiedzialny rozwój otwartego dużego modelu językowego PLLuM [Polish Large Language Universal Model] w celu wspierania technologii przełomowych w sektorze publicznym i gospodarczym, w tym otwartego, polskojęzycznego inteligentnego asystenta petenta”) oraz HIVE AI („HIVE AI: Rozwój i pilotażowe wdrożenie dużych modeli językowych w polskiej administracji publicznej”). Oba projekty są finansowane przez Ministerstwo Cyfryzacji. Stoiska / kioski MC na ważnych krajowych i międzynarodowych wydarzeniach są częścią większej promocji rodziny polskich modeli generatywnych PLLuM.

Valéry Trân Thiên (IS PAN) na stoisku Ministerstwa Cyfryzacji. Fot. archiwum prywatne.
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close