Wydarzenia

Zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Literaturoznawstwa i Kulturoznawstwa IS PAN, które odbędzie się we wtorek, 10 czerwca 2025 r., w godz. 11.00–13.00, w trybie hybrydowym − w Instytucie Slawistyki PAN przy ul. Jaracza 1 (V piętro) oraz on-line na platformie Zoom.

Osoby spoza Instytutu Slawistyki PAN, które chciałyby uczestniczyć w zebraniu, mogą otrzymać link do spotkania za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl. Chęć udziału w trybie stacjonarnym prosimy zgłosić do sekretariatu Instytutu do 9 czerwca 2025.

Na najbliższym zebraniu dr hab. Grażyna Szwat-Gyłybow, prof. IS PAN, dr Marzena Maciulewicz, dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk oraz mgr Maciej Olszewski omówią założenia projektu badawczego „Topos wmurowanej kobiety w kulturach Europy Południowo-Wschodniej i Węgier” (OPUS NCN, nr 2020/37/B/HS2/00152) oraz wyniki badań przeprowadzonych w trakcie jego realizacji.

Serdecznie zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, które odbędzie się w środę, 11 czerwca 2025 r., w godz. 12:00−13:30. Na zebraniu wystąpi dr Piotr Szatkowski, który przedstawi referat pt. „Ta Swenta Woyna” − zapomniany zabytek piśmiennictwa mazurskiego. Próba syntezy właściwości językowych.

Spotkanie odbędzie się on-line na platformie Zoom. Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl

Streszczenie

„Ta Swenta Woyna” − zapomniany zabytek piśmiennictwa mazurskiego. Próba syntezy właściwości językowych

            Ta Swenta Woyna z 1900 roku autorstwa Jakuba Sczepana to jedyny tak monumentalny przedwojenny zabytek translatoryczny lektu mazurskiego. Stanowi on pośredni przekład z języka niemieckiego dzieła angielskiego kaznodziei protestanckiego Johna Bunyana, zatytułowanego oryginalnie The Holy War. Cechy językowe mazurskiej wersji, jej system zapisu oraz strategie tłumaczeniowe i ewentualne błędy przekładu nadal nie doczekały się szerszego opracowania.

Niniejsze wystąpienie stanowi próbę syntezy najistotniejszych, wstępnie opracowanych zagadnień, związanych z przygotowywaną publikacją książkową.

W dniach 25–31 maja 2025 r. w Instytucie Slawistyki PAN gościć będzie, w ramach programu Erasmus+, prof. Marieta Ivanova-Girginova z Instytutu Literatury Bułgarskiej Akademii Nauk.

Dnia 27 maja o godz. 11.30  w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, sala 11A) odbędzie się wykład pt. „ИЗОБРАЖЕНИЯТА В БЪЛГАРСКАТА ДРАМА ПО БИБЛЕЙСКИ СЮЖЕТИ МЕЖДУ ДВЕТЕ СВЕТОВНИ ВОЙНИ – ТАНЦ И МУЗИКА” („THE IMAGES IN THE BULGARIAN DRAMA BASED ON BIBLICAL STORIES BETWEEN THE TWO WORLD WARS – DANCE AND MUSIC”) połączony z prezentacją projektu naukowego prowadzonego przez prof. Ivanovą-Girginovą.

Wykład zostanie wygłoszony w języku bułgarskim, z tłumaczeniem na język polski oraz prezentacją multimedialną w języku angielskim.

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych tematyką spotkania!

Opis w j. bułgarskim:

Лекцията разглежда корпус от  пиеси по библейски сюжети, останали извън канона на българската драма по различни причини. Избраните текстове са от периода между двете световни войни. Акцентът е към преработката на библейските герои и събития и зареждането на образите им със съвременнен контекст. Танцът и музиката са  предпочитани визуални и акустични  средства за  предаване  на  драматическите преживявания и конфликти в модерната българска драма. Те се превръщат в система за означаване на взаимоотношенията между човека и Бога, тялото и душата, в начин на общуване между видимото и невидимото. Музиката и танцът са знак за присъствието на религиозната мистика в модерната българската драма и са израз на  техниката на синтеза в  българския театър през 20-те и 30-те години на ХХ век.

Opis w j. angielskim:

The lecture examines a corpus of plays based on biblical plots that have remained outside the canon of Bulgarian drama for various reasons. The selected texts are from the period between the two world wars. The emphasis is on reworking biblical characters and events and imbuing their images with a contemporary context. Dance and music are preferred visual and acoustic means for conveying dramatic experiences and conflicts in modern Bulgarian drama. They become a system for signifying the relationship between man and God, body and soul, a way of communication between visible and invisible. Music and dance are a sign of the presence of religious mysticism in modern Bulgarian drama and are an expression of the technique of synthesis in Bulgarian theater in the 1920s and 1930s.

Zapraszamy na 54. Seminarium Migracyjne IEiAK UW organizowane we współpracy z Instytutem Slawistyki PAN.

Wykład pt. „Sprawozdanie z kryzysu. Śledztwo praw człowieka na granicach jako praktyka etnograficzna” wygłosi Sarian Jarosz z Konsorcjum Migracyjnego.

Seminarium odbędzie się we wtorek 17 czerwca 2025 r. o godz. 17.00 w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Żurawia 4, sala 108).

Opis:

W ramach naszego spotkania porozmawiamy o roli etnografii zaangażowanej w badaniach kryzysu humanitarnego m.in. na polskich granicach z Białorusią i Ukrainą. Wskażemy na rolę etnografii w badaniach instytucjonalnych i śledczych praw człowieka na przykładzie monitoringu granic i grup szczególnie wrażliwych w warunkach przymusowej migracji. Przeanalizujemy etyczny i praktyczny wymiar pracy w sektorze humanitarnym.

Bio:

Sarian Jarosz jest badaczem śledczym migracji i praw LGBTQI+, koordynatorem badań Konsorcjum Migracyjnego i współkoordynatorem Humanitarian Observatory. Wcześniej pracował jako m.in. analityk Amnesty International oraz Humanitarian Advisor w Save the Children. Prowadził badania naruszeń praw człowieka w Polsce, Ukrainie, Ugandzie i Rosji.

Polecane lektury:

Raport „To nie uchodźcy tylko podróżnicy” po polsku lub po angielsku (pp. 5–15; 49–56) oraz jedno z dwóch śledztw cyfrowych:

1/ Polska. Cyfrowe śledztwo dowodzi, że Polska naruszyła prawa uchodźców, Amnesty International

https://www.amnesty.org.pl/sledztwo-dowodzi-ze-polska-naruszyla-prawa-uchodzcow/

2/ Strefa ukrytej przemocy, Border Emergency Collective

https://vimeo.com/user182357215

20 maja 2025 r. w Centrum Edukacyjnym Instytutu Narutowicza w Warszawie odbyło się spotkanie promocyjne poświęcone książce „Wielka karuzela. Życie Aleksandra Weissberga-Cybulskiego” (Wydawnictwo Znak), z udziałem autorki – prof. Ireny Grudzińskiej-Gross.

Publikacja przybliża niezwykłe i dramatyczne losy Aleksandra Weissberga-Cybulskiego – fizyka, komunisty, hazardzisty i szpiega. Weissberg-Cybulski to także autor jednej z najważniejszych książek demaskujących terror stalinowski – „Wielkiej Czystki”.

„Wielka karuzela. Życie Aleksandra Weissberga-Cybulskiego” ukazuje nie tylko losy tytułowego bohatera, ale i świat idei, przyjaźni oraz dramatów XX wieku, w którym się poruszał – od kawiarni przedwojennego Berlina, przez więzienia ZSRR, pobyt w getcie w Polsce, po powojenny Paryż i… wiele innych, których nie sposób tu wymienić.

Autorka w rozmowie opowiedziała o losach Weissberga-Cybulskiego, a spotkanie zakończyła żywa dyskusja.

Wydanie książki było możliwe dzięki dofinansowaniu z Narodowego Centrum Nauki w ramach grantu realizowanego w Instytucie Slawistyki PAN pt. „Intelektualna biografia Aleksandra Weissberga-Cybulskiego (1901–1964) i jego środowiska“ (nr rej. 2019/35/B/HS3/01035).

Przypominamy, że już jutro odbędzie się seminarium naukowe organizowane przez Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW oraz Instytut Slawistyki PAN.

Wydarzenie rozpocznie się o godz. 10.30 w siedzibie Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW (Warszawa, ul. Żurawia 4, sala 108). Transmisja online będzie dostępna na kanale Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCtU-Bl_H13aial5u-nF4eCw?app=desktop

Podczas spotkania antropolożka Jane K. Cowan (University of Sussex) wygłosi wykład pt. „Tracking Claims for Macedonia between Field and Archive, Present and Past: Methodological Reflections from an Anthropologist in the Archives”.

Seminarium odbędzie się w języku angielskim.

Opis:

Starting in 1983, I carried out anthropological research on the performance of gender in social dancing in the small market town of Sohos in the contested region of Macedonia that became part of Greece’s “New Lands” in 1912. The majority of Sohoians were Greek-identified but bilingual (currently Greek-speaking but in the past, primarily speakers of a Bulgarian dialect). Over the twentieth century, the complicated position of such “ambiguous” persons within dominant national narratives of Greece’s ethnic “homogeneity” had given rise to trauma, silenced histories, accommodations and new identifications. In the late 1980s and early 1990s, the region saw the re-emergence of claims for Macedonian minority rights and recognition. Yet most Sohoians distanced themselves from such claims, insisting “we are not a minority!” Discussing with a Greek historian the historical formation of Sohoian identities in this post-Ottoman, now Greek border region, he suggested that I visit the League of Nations Archives in Geneva: there, I might discover whether any Sohoian families had participated in the “voluntary and reciprocal” emigration agreed between Greece and Bulgaria at Neuilly in 1919. After two weeks in the archives in September 1996, I developed a research project that grappled with Western Europeans’ involvement in the formulation of new ‘regimes of difference’ within Balkan and East European states and in the international supervision of the minorities treaties those “Minority States” had been compelled to sign, as well as the responses of minorities and their champions through petitions.

In this presentation, I will speak as “an anthropologist in the archives”: tracing my research trajectory to the archives and describing what I “saw” there with my anthropologically-trained eyes. As in ethnographic fieldwork, my archival research started with some well-developed theoretical questions, then proceeded with a willingness to be diverted if the empirical data “surprised” me. The latest phase of my research was prompted by such a surprise, when I found a file of petitions revealing collaborations between Bulgarian and international women’s organisations regarding demands for protections for Macedonian minorities. That led me to the Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF) archives; I am currently exploring interwar collaborations—variably friendly, fraught and conflictual– between mostly North European and North American WILPF activists and the female leadership of women’s organizations in Bulgaria, Yugoslavia and Greece, particularly around questions of minorities and Macedonia. My talk will explore the role of serendipity, surprises and the importance of following the question(s), and the evidence, wherever they lead, moving (when necessary) between the field and the archive.

Bio:

Jane K. Cowan is professor emeritus of anthropology at the University of Sussex. A specialist of Greece, Cowan’s early work investigated gender, dance, sociability and embodiment, based on fieldwork in northern Greece. Since the late 1990s, with a focus on the region and “question” of Macedonia, she has explored the nexus of rights claiming and international supervision. Her work spans investigations of minority petitioning to the League of Nations’ Minorities Section and, with Julie Billaud, contemporary human rights auditing at the Universal Periodic Review. Most recently, she is researching the Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF): specifically, transnational collaborations between WILPF and leaders of women’s organizations in the Balkans concerning minorities and the Macedonian Question. She recently completed her term as President of the Society for the Anthropology of Europe (2022–2024).

W dniach 15–18 maja 2025 r. w Pałacu Kultury i Nauki, na placu Defilad oraz w Muzeum Sztuki Nowoczesnej odbyła się kolejna edycja Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie. W tym roku gościem honorowym była Republika Korei. Imprezie towarzyszył wielowątkowy program, a udział w niej wzięło ponad 600 wystawców.

Podczas Targów nie zabrakło obecności Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Przez 4 dni zespół wydawnictwa IS PAN spotykał się z odwiedzającymi Targi na wspólnym stoisku zaprzyjaźnionych wydawców: Amaltea | IS PAN | Oficyna Naukowa| Claroscuro | Kwiaty Orientu, pod numerem L9 (w namiocie). Odwiedzający mogli zapoznać się z przygotowaną ofertą książek i zakupić wybrane monografie.

Pierwszego dnia Targów, tj. 15 maja, o godz. 16.00, w Forum Sali Mikołajskiej PKiN odbyło się wydarzenie zatytułowane „Język ukraiński w Polsce: integracja, tożsamość i ciągłość kulturowa”. Punktem wyjścia do rozmowy była książka dr. Pawła Levchuka, „Wielojęzyczność migrantów wojennych z Ukrainy w Polsce” (IS PAN 2024). Poza autorem w dyskusji wzięli również udział: Oleksandr Pustovyi – Dyrektor Warszawskiej Szkoły Sobotniej, Vasyl Melnychuk – III Sekretarz Ambasady Ukrainy w Polsce oraz Tetiana Petrenko – Kierowniczka Działu ds. kontaktów ze społeczeństwem Ukraińskiego Instytutu Książki. Spotkanie poprowadziła Jana Stępniewicz – dziennikarka Polskiego Radia dla Ukrainy.

Z kolei 16 maja, w godz. 14.30–15.30, dr Ewa Wróblewska-Trochimiuk podpisywała na stoisku IS PAN swoją najnowszą publikację „Naszego nie damy. Spory i obrazy polityczne w Serbii i Chorwacji po roku 2000” (IS PAN 2024).

Dziękujemy za wszystkie spotkania i rozmowy!

Organizatorem Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie jest Fundacja Historia i Kultura. Kolejna edycja MTK odbędzie się w dniach 28–31 maja 2026 r. na PGE Narodowym.

У понеділок, 26 травня 2025 року, о 17.00 в Інституті славістики Польської академії наук (вул. Ярача, 1) відбудеться презентація антології українського письменства  Підляшшя «Країна свойого слова» (Більськ 2023).

Під час зустрічі автор антології, Юрій Гаврилюк, прочитає лекцію на тему: «Історичний контекст літературних творів українською мовою на Підляшші».

Захід проведе директор IS PAN, д-р габ. Ева Ґолаховська, проф. ІС ПАН.

Також можна буде взяти участь у зустрічі онлайн. Щоб отримати посилання, будь ласка, зв’яжіться з нами за адресою sekretariat@ispan.edu.pl до 26 травня, 15.00.

Організатори: Інститут славістики Польської академії наук, Підляський науковий інститут
Cфінансовано завдяки дотації Міністра внутрішніх справ і адміністрації Республіки Польща

Опис:

Антологія україномовного письменства Підляшшя «Країна свойого слова» є першим таким широким і комплексним представленням літературної творчості Підляшшя, створеної українською мовою, як літературною, так і місцевими, підляськими українськими говірками. У понад 500-сторінковому виданні зібрано, створені у ХІХ-ХХІ ст., твори 77 авторів, які походять із десятків місцевостей регіону від Володавки на півдні по північний берег Нарви, а також анонімні та народні твори з цього терену. Помітною є різноманітність літературних жанрів, антологія включає поезію, короткі прозові твори, драми, публіцистику. Окрім літературних творів, видання містить розлогий історичний вступ, біографічну та бібліографічну інформацію про підляських авторів, які писали українською мовою, карти з позначенням місцевостей, з яких походять автори творів та вибрану бібліографію, а також короткий зміст польською та англійською мовами.

Автором антології є український історик із Підляшшя Юрій Гаврилюк, який для віднайдення літературних творів, написаних різновидами української мови, провів титанічну пошукову роботу на сторінках часописаів, книжкових видань, архівних і бібліотечних зібрань, приватних архівів. Ю. Гаврилюк підібрав твори, що ввійшли до антології, написав історичний вступ та підготував додатки до антології.

Антологія є першим виданням Підляського наукового інституту. Підготовка та видання антології було можливим завдяки отриманню Підляським науковим інститутом дотації на публічне завдання «Промоція української мови та культури Підляшшя», що фінансувалося з коштів Національного інституту свободи — Центру розвитку громадянського суспільства в рамках Урядової програми Фонд громадських ініціатив NOWEFIO на 2021-2030 роки. Саме однієї з трьох дій цього завдання було видання антології. Партнером Інституту при реалізації цього завдання був Союз українців Підляшшя.

Навдовзі антологія україномовного письменства Підляшшя «Країна свойого слова» буде поміщена в електронному вигляді на Інтернет-сторінці Підляського наукового інституту: www.pninstytut.org.