Wydarzenia

Serdecznie zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, które odbędzie się w środę, 23 kwietnia 2025 r., w godz. 12:00−13:30. Na zebraniu wystąpi dr hab. Ewa Jadwiga Białek, prof. UMCS, która przedstawi referat pt. „Teoretyczno-praktyczne aspekty leksykografii przekładowej – na przykładzie słownika «Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polski słownik przekładowy»”.

Spotkanie odbędzie się on-line na platformie zoom. Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Streszczenie

W wystąpieniu prelegentka przybliży metodologię tworzenia specjalistycznego słownika przekładowego na przykładzie publikacji pt. „Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polski słownik przekładowy”, А–Д (2019) oraz E–K (2024). Zostaną omówione m.in. takie terminy, jak leksykografia przekładowa, słownik przekładowy, dyskurs dyplomatyczny. Jednym z głównych celów referatu jest pokazanie etapów tworzenia artykułu hasłowego, w tym ekscerpcji tekstowo-korpusowej i rejestracji par ekwiwalentów przekładowych, oraz przedstawienie typologii tekstów źródłowych. Do wyznaczników dyskursu dyplomatycznego na poziomie tekstu należą tematyka, cechy gatunkowe, status nadawcy i odbiorcy. Obszary dyplomacji stale ewoluują, a wraz z nimi i słownictwo, które jest utrwalane w leksykografii. Składnikami dyskursu dyplomatycznego są zarówno wyrazy, połączenia wyrazowe (kolokacje), jak i ich większe kombinacje oraz zdania. Z punktu widzenia praktyki tłumaczeniowej ważna jest rejestracja w słowniku struktur ponadwyrazowych o charakterze tekstotwórczym charakterystycznych dla określonych gatunków tekstów.

Dr hab. Ewa Jadwiga Białek, prof. UMCS – pracuje w Katedrze Językoznawstwa Słowiańskiego w Instytucie Językoznawstwa i Literaturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zainteresowania naukowe: teoria, praktyka i dydaktyka przekładu, leksykografia przekładowa, dyskurs dyplomatyczny, genologia lingwistyczna, etnolingwistyka, tendencje rozwojowe współczesnego języka polskiego oraz rosyjskiego, procesy migracyjne i in. Autorka ponad 80 artykułów naukowych, a także monografii i słowników: „Kolokacja w przekładzie. Studium rosyjsko-polskie” (2009), „Kolokacja w przekładzie. Słownik rosyjsko-polski. Коллокация в переводе. Русско-польский словарь” (2011), „Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polski słownik przekładowy, А–Д” (2019), „Dyplomacja i polityka. Rosyjsko-polski słownik przekładowy, E–K” (2024). Członkini Komisji Etnolingwistycznej przy Komitecie Językoznawstwa PAN, tłumaczka.

W dniach 3–4 kwietnia 2025 roku w RTU Rēzekne odbyły się pierwsze warsztaty trzeciej grupy roboczej „Language Vitality” COST Action PLURILINGMEDIA (CA23105), w których udział wzięli badacze z Instytutu Slawistyki PAN: prof. dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska oraz dr Piotr Szatkowski.

WG3 (Working Group 3) kierowane jest przez prof. Nicole Dołowy-Rybińską (IS PAN) oraz prof. Sanitę Martenę (RTU Rēzekne).

W czasie dwudniowych warsztatów zostały omówione plany na najbliższy rok (seminaria, spotkania).

Rozpoczęły się też przygotowania do PLURILINGMEDIA 1st Annual Conference, która ma się odbyć w Warszawie w dniach 4–5 grudnia 2025 roku. O szczegółach wydarzenia będziemy informować.

Więcej informacji o COST Action PLURILINGMEDIA (CA23105) dostępnych jest pod linkiem: https://www.cost.eu/actions/CA23105/.

Serdecznie zapraszamy na otwarte zebranie naukowe, które odbędzie się w czwartek 10 kwietnia o godz. 11.00 w sali seminaryjnej (II piętro) Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

Na spotkaniu prof. dr hab. Ryszard Grzesik przedstawi referat pt. „Najnowszy, «węgierski» zeszyt «Testimoniów najdawniejszych dziejów Słowian»”, serii wydawniczej Instytutu Slawistyki PAN.

Serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Ukraińskie wtorki”, które odbędzie się 8 kwietnia br. o godz. 17.00.

Link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu IS PAN: sekretariat@ispan.edu.pl.

Gościnią najbliższego spotkania będzie dr Dominika Izdebska-Długosz (Instytut Glottodydaktyki Polonistycznej UJ), która wygłosi wykład pt. „Studenci uchodźczy z Ukrainy na Studiach polskich dla cudzoziemców UJ – charakterystyka, specyfika rocznika, blaski i cienie nauki oraz nauczania”.

Abstrakt

W swoim wystąpieniu naukowczyni przedstawi wyjątkowy rocznik studentów – uchodźców wojennych z Ukrainy, którzy zaczynali naukę trzy lata temu na nowoutworzonym wówczas kierunku studiów na Wydziale Polonistyki UJ – Studiów polskich dla cudzoziemców.

Studenci ci właśnie kończą studia licencjackie, przygotowując (m.in. na seminarium dr Izdebskiej-Długosz) bardzo ciekawe prace dyplomowe podejmujące głównie istotne polsko-ukraińskie zagadnienia społeczne. Bardzo wysokie wyniki w nauce (nie tylko, ale także języka polskiego), niezwykła motywacja i determinacja w dążeniu do celu to ewidentne cechy tego wyjątkowego rocznika.

Te lata były eksperymentalne dla wszystkich: nowy kierunek studiów, bezprecedensowy rocznik uchodźczy. Jak wyszedł ten eksperyment? Badaczka wraz ze studentami opowiedzą o tych latach i rezultatach wspólnej pracy. Mają bowiem świadomość wyjątkowości spotkania się na wspólnej drodze edukacyjnej i niepowtarzalności przeżytych lat.

Zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Literaturoznawstwa i Kulturoznawstwa IS PAN, które odbędzie się we wtorek, 15 kwietnia 2025 r., w godz. 11.00 – 13.00 w trybie hybrydowym − w Instytucie Slawistyki PAN przy ul. Jaracza 1 (V piętro) oraz on-line na platformie Zoom.

Osoby spoza Instytutu Slawistyki PAN, które chciałyby uczestniczyć w zebraniu, mogą otrzymać link do spotkania za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl. Chęć udziału w trybie stacjonarnym prosimy zgłosić do sekretariatu Instytutu do 14 kwietnia 2025.

Na najbliższym zebraniu dr hab. Karolina Ćwiek-Rogalska i dr Izabela Mrzygłód przedstawią referat pt. „Jak niemieckie swastyki wykorzystano do budowania polskości: praktyki biurokratyczne w powojennej Polsce”.

Abstrakt

Zmiana granic Polski po 1945 roku i włączenie do niej dawnych niemieckich terytoriów skonfrontowały przybywających tam polskich urzędników z przytłaczającą obecnością niemieckiej kultury materialnej, w tym ze znaczną liczbą dokumentów ze swastyką. Jako symbol brutalnej niemieckiej okupacji w latach 1939–1945 i znienawidzonej ideologii nazistowskiej, swastyka odznaczała się znacznym ciężarem emocjonalnym. Pomimo tego polscy urzędnicy wykorzystywali dokumenty ze swastykami ponownie, pisząc na ich rewersach. W ten sposób nieumyślnie wprowadzali je znów do obiegu. W swojej pracy badaczki kwestionują dotychczasową tezę, że praktyka ta była jedynie pragmatyczną odpowiedzią na powojenne niedobory papieru. Zamiast tego proponują hipotezę mówiącą, że były to działania celowe – forma zemsty na niemieckich symbolach, a co za tym idzie: na Niemcach i ich państwie w ogóle. Opierając się na podejściu Alice Wiggins do materialności dokumentów, badaczki interpretują odwrócenie swastyki jako performatywny akt oporu. Dlatego analiza ta pozwala na ujawnienie emocji i znaczeń obecnych w tak przetworzonych dokumentach, a jednocześnie oferuje świeżą perspektywę badawczą dotyczącą dawnej niemieckiej materialności na „Ziemiach Odzyskanych”. Wysuwając na pierwszy plan performatywny wymiar dokumentów, wraz z ich temporalnością i materialnym uwikłaniem w procesy wymiany informacji, naukowczynie pokazują nowe, dotychczas nieprzebadane, aspekty powojennego krajobrazu Polski.

Serdecznie zapraszamy na wykład prof. dr. hab. Aliaksandra Smalianchuka, który odbędzie się jutro, tj. 22.03.2025 r., o godz. 13.00 w Muzeum Wolnej Białorusi w Warszawie (ul. Foksal 11). Wystąpienie będzie poświęcone rocznicy powstania Białoruskiej Republiki Ludowej (25.03.1918).

27 marca br. o godz. 19.00 prof. dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska weźmie udział w debacie o nowomówcach i nowomówczyniach na Łużycach.

„Serbska debata” to doskonała okazja do dyskusji na temat najważniejszych kwestii związanych z funkcjonowaniem mniejszości łużyckiej w Niemczech.

Spotkanie odbędzie się w języku górnołużyckim z tłumaczeniem symultanicznym na język niemiecki.

Wydarzenie odbędzie się w Budziszynie (Budyšin/Bautzen) w Łużyckim Domu.

Debata będzie transmitowana na żywo na stronie Fundacji na rzecz Ludu Łużyckiego (Stiftung für das sorbische Volk / Załožba za serbski lud): https://zalozba.de/hornjoserbsce/medije/medijowe-wozjewjenja/h-einzelansicht/serbska-debata-2025-tema-noworecnicy-wutrobnje-witani-100-000-serbow-a-kak-dale/

Więcej informacji dostępnych jest pod linkiem: https://www.serbski-institut.de/serbska-debata-neusprecher/

Serdecznie zapraszamy na 52. Seminarium Migracyjne IEiAK UW organizowane we współpracy z Instytutem Slawistyki PAN, które odbędzie się we wtorek 15 kwietnia 2025 r. o godz. 17.00 w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Żurawia 4, sala 108).

Na spotkaniu wystąpi dr Dominika Pszczółkowska z Ośrodka Badań nad Migracjami UW, która wygłosi wykład pt. „Czynniki wpływające na wybór kraju docelowego i pozostawania w nim wśród migrantów poakcesyjnych z Polski”.

Opis:

Jak migranci poakcesyjni z Polski wybierali miejsca docelowe swej migracji? Dlaczego niektórzy woleli udać się do Irlandii niż do Wielkiej Brytanii? Dlaczego osoby z wyższym wykształceniem wybierały kraje anglosaskie, lecz rzadko Holandię? Czy powody pozostawania w miejscu docelowym były takie same jak pierwotne powody wyboru?

W czasie wystąpienia badaczka przedstawi wnioski zawarte w książce „How Migrants Choose Their Destinations. Factors Influencing Post-EU Accession Choices and Decisions to Remain” (2024, Routledge), które opierają się na 73 indywidualnych wywiadach pogłębionych z polskimi migrantami w UK, Irlandii, Niemczech i Holandii. By zrozumieć czynniki, którymi kierowały się w swych wyborach osoby migrujące, zaproponowano „drzewo” czynników tłumaczonych przez różne teorie migracyjne, które zostały podzielone wg modelu push-pull (Lee, 1966) na czynniki ekonomiczne, społeczne i kulturowe w Polsce, w krajach docelowych, a także czynniki pośredniczące i osobiste. Rozpatrywanie osobno czynników w Polsce i w krajach docelowych okazało się kluczowe, gdyż nie miały one tego samego charakteru, np. osoby wyjeżdżające ze względów ekonomicznych wybierały miejsce docelowe z powodów społecznych, kulturowych lub czynników pośredniczących np. geograficznych. Wśród czynników osobistych największe znaczenie, determinujące wagę innych czynników, miał poziom wykształcenia i etap życia osób migrujących.

W wystąpieniu naukowczyni skupi się na dwóch rozdziałach książki – rozdziale teoretycznym (Rozdział 3: „Why are theories of migration so poor at explaining destination choice?”) oraz rozdziale dotyczącym motywów pozostawania w krajach docelowych, który opisuje jak czynniki brane pod uwagę przez osoby w czterech krajach zmieniły się w stosunku do pierwotnych decyzji migracyjnych (Rozdział 9: „Reasons to remain: Liquid migrants seeking solid lives”).

Polecane lektury:
– Carling J. & Collins F. (2018), ’Aspiration, desire and drivers of migration’, Journal of Ethnic and Migration Studies, 44(6), 909–926, doi: 10.1080/1369183X.2017.1384134.
– Pszczółkowska D. (2024), How Migrants Choose Their Destinations. Factors Influencing Post-EU Accession Choices and Decisions to Remain, Abingdon and New York: Routledge, doi: 10.4324/9781003382720. (Książka w OA).

Serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Ukraińskie wtorki”, które odbędzie się 25 marca 2025 r. o godz. 17.00 na platformie Zoom. Link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu IS PAN: sekretariat@ispan.edu.pl.

Wykład zatytułowany „Studenckie projekty medialne w czasie wojny (na podstawie wyników ankiety)” wygłosi prof. Olena Ryzhko (Kijowski Narodowy Uniwersytet im. T. Szewczenki).

Abstrakt:

Celem badania było ustalenie, w jaki sposób praca nad projektami edukacyjnymi oraz edukacyjno-zawodowymi pomaga młodzieży studenckiej wykorzystywać profesjonalną wiedzę i umiejętności, rozwijać się, odnajdywać sens życia w obliczu wojny, wykazując rezyliencję i przekazując światu informacje o walce Ukrainy. W tym celu przeprowadzono dwie ankiety w dniach 11 października – 2 listopada 2024 roku metodą doboru celowego za pomocą formularzy Google: „Studenckie projekty w czasie wojny” (41 respondentów) oraz „Studenckie projekty w czasie wojny 2 (studia przypadków)” (11 respondentów). Wyniki drugiej ankiety stały się podstawą do przeprowadzenia jakościowego studium przypadku.

Prawie połowa respondentów w czasie pełnoskalowej inwazji zrealizowała od 5 do 10 projektów. Najwięcej problemów dla realizacji projektów spowodowały blackouty oraz ciągłe bombardowania. Wśród innych problemów respondenci wymieniali: przygnębienie, stres, niepokój, brak snu, straty wśród znajomych i bliskich, wypalenie, wyczerpanie moralne, demotywację, utratę orientacji życiowych. Przeważnie studenckie projekty, tak czy inaczej, związane są z wojną oraz jej skutkami, w tym z problemami adaptacji, rezyliencji (odporności psychicznej), przeżycia i przezwyciężania traum wojennych i psychologicznych oraz wyzwaniami związanymi z zatrudnieniem. Studenci skupili się na potrzebie niesienia pomocy wojskowym i cywilom, na kraju jako całości, pragnęli opowiedzieć światu o wartościach i kulturze Ukrainy, a także o zbrodniach rosyjskich wobec Ukrainy i Ukraińców.