Informujemy, że termin nadsyłania tekstów do 22. tomu czasopisma „Adeptus” został wydłużony do 30 kwietnia 2025 r.
Główny temat numeru: „Rocznice i ich znaczenie w kulturach i językach Słowian w przeszłości i teraźniejszości” („Anniversaries and their Significance in the Cultures and Languages of the Slavs in the Past and Present”).
Z radością informujemy, że monografia dr. Pawła Levchuka pt. „Wielojęzyczność migrantów wojennych z Ukrainy w Polsce” została nominowana do Międzynarodowej Nagrody im. Iwana Franki.
Książkę zgłosił do nagrody prof. Michael Moser z Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego. Wyniki konkursu zostaną opublikowane 27 sierpnia, w dniu urodzin Iwana Franki, w Drohobyczu.
Od blisko pięćdziesięciu lat „Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian” są opracowywane w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Pomysł wydania źródeł do najdawniejszych dziejów Słowian narodził się w trakcie prac nad „Słownikiem starożytności słowiańskich”, być może ich inicjatorem był prof. Gerard Labuda. Testimonia stanowią zbiór ekscerptów z dzieł autorów greckich/bizantyńskich („Seria grecka”) i łacińskich („Seria łacińska”), opisujących różne aspekty dawnych społeczeństw słowiańskich, opartych na najlepszych edycjach krytycznych.
„Serię łacińską” otwiera tom poświęcony źródłom starożytnym, opublikowany w 2016 roku. Rekomendowana praca jest kolejną częścią „Serii łacińskiej”. Wydawcy przedstawiają informacje o Słowianach zawarte w średniowiecznych źródłach węgierskich. Ze względu na wagę stosunków polsko-węgierskich i tradycyjne nici sympatii, jakie łączą po dziś dzień oba społeczeństwa, przytaczają również fragmenty dotyczące wyobrażeń średniowiecznych Węgrów o ich przeszłości, wojen domowych o władzę toczących się na Węgrzech po śmierci pierwszego koronowanego władcy tego kraju, Stefana I Świętego, w których wzięli udział słowiańscy sąsiedzi Królestwa, czy węgierskich interwencji w krajach dziś określanych jako słowiańskie.
Zeszyt 1a: Narracyjne źródła węgierskie. Pisarze z wieku XI-XIV (kroniki, rocznik, hagiografia).
Materiał źródłowy podano w formie ekscerptów w wersji oryginalnej z równoległym tłumaczeniem polskim. Podzielono go na dwie części: dziejopisarstwo oraz hagiografię. Nowość stanowi umieszczenie „Kroniki węgiersko-polskiej” w obu jej redakcjach w dziale hagiograficznym, co być może pozwoli na zobaczenie tego dzieła w nowym, nieoczywistym kontekście. Tom źródłowy kończy pierwsze polskie tłumaczenie pierwszego ciągłego tekstu węgierskiego – „Halotti beszéd és könyörgés” [Mowy pogrzebowej i błagania].
W tomie drugim wydawcy zamieścili komentarze w postaci leksykonu, w którym objaśnili postaci, miejsca i inne nazwy topograficzne oraz wybrane terminy ustrojowe z dziejów Węgier, nawiązując tym samym do badawczych tradycji zespołu, który przygotował niniejszą publikację – tradycji „Słownika starożytności słowiańskich”.
Zeszyt 1b: Narracyjne źródła węgierskie. Pisarze z wieku XI-XIV (słownik).
Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2017–2024, nr projektu 11H 16 0195 84.
Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria łacińska. Tom. 3: Średniowiecze, wydali: Barbara Grunwald-Hajdasz, Ryszard Grzesik, Anna Kotłowska, Wojciech Mądry, Adrien Quéret-Podesta; Zeszyt 1a: Narracyjne źródła węgierskie. Pisarze z wieku XI-XIV (kroniki, rocznik, hagiografia), e-ISBN: 978-83-66369-68-9, ISBN: 978-83-66369-69-6; Zeszyt 1b: Narracyjne źródła węgierskie. Pisarze z wieku XI-XIV (słownik), e-ISBN: 978-83-66369-70-2 ISBN: 978-83-66369-71-9; Seria: Prace Slawistyczne. Slavica 157. Handle: https://ispan.waw.pl/ireteslaw/handle/20.500.12528/1974
Zapraszamy do nadsyłania tekstów w języku polskim lub angielskim do 22. tomu czasopisma „Adeptus”.
Główny temat tego numeru „Rocznice i ich znaczenie w kulturach i językach Słowian w przeszłości i teraźniejszości” („Anniversaries and their Significance in the Cultures and Languages of the Slavs in the Past and Present”), otwiera przestrzeń do dyskusji nad znaczeniem kultury pamięci w przeszłości, a także teraz, w szczególnym momencie, gdy – indywidualnie lub zbiorowo – minione wydarzenia upamiętniane są w rocznicę.
Wydanie tomu 48. „Acta Baltico-Slavica” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Polecamy Państwa uwadze nową książkę dr Ewy Wróblewskiej-Trochimiuk „Naszego nie damy. Spory i obrazy polityczne w Serbii i Chorwacji po roku 2000”, która ukazała się jako tom 18 serii wydawniczej IS PAN „Kultura na Pograniczach”.
Badaczka analizuje imaginarium oporu politycznego trzech dużych grup społecznych w Serbii i Chorwacji, które pojawiły się na scenie politycznej w wyniku splotu procesów społecznych, kulturowych i ekonomicznych dokonujących się od roku 2000 w obu postjugosłowiańskich krajach. Poddane analizie zostają znaki wizualne: serbskich i chorwackich weteranów wojennych – uczestników wojen lat dziewięćdziesiątych XX wieku; tzw. strażników wartości konserwatywnych (w przypadku chorwackim – środowisk antyaborcyjnych, w przypadku serbskim – środowiska prawicowego i nacjonalistycznego), jak też tzw. ruchów antykapitalistycznych, czyli ruchów miejskich.
Na podstawie analizy Autorka wnioskuje, że świat obrazowy wcale nie uwalnia się z ram, konwencji i reżimów, szczególnie podczas „karnawałowych” protestów. Wręcz przeciwnie – manifestacje o całkowicie odmiennych afiliacjach politycznych i o różnych sposobach artykulacji swojej politycznej podmiotowości wytwarzają i stosują obrazy skonstruowane zgodnie z taką samą logiką. Nazywa je obrazami konserwatywnymi, ponieważ – jak pisze – ich wewnętrzna struktura oraz kulturowe konteksty funkcjonowania sprawiają, że można je odczytać jako obrazy na wielu poziomach przeniknięte hybrydyczną logiką konserwatywną. Autorka dzieli je na kilka kategorii: obrazy permanentnego kryzysu, obrazy moralne, ocalające, zakorzenione i sprawujące władzę.
Bogato ilustrowana książka dr Ewy Wróblewskiej-Trochimiuk podejmuje problematykę „nowatorską i poszerzającą naszą wiedzę w zakresie zarówno nauk humanistycznych, jak i społecznych, a w szczególności w obszarze tematyki postjugosłowiańskiej i wizualnych reprezentacji oporu społecznego” (Agata Domachowska).
Publikacja finansowana ze środków Narodowego Centrum Nauki w programie SONATA (nr 2018/31/D/HS2/03127).
Ewa Wróblewska-Trochimiuk, Naszego nie damy. Spory i obrazy polityczne w Serbii i Chorwacji po roku 2000, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN 2024 [Kultura na Pograniczach, t. 18], handle: https://hdl.handle.net/20.500.12528/1994.
W repozytorium iReteslaw jako 156 tom serii „Prace Slawistyczne. Slavica” została opublikowana książka dr Magdaleny Grupy-Dolińskiej „Frazeologia rosyjskiej gwary staroobrzędowców w Polsce”.
Autorka postawiła sobie za cel analizę wielojęzycznego materiału frazeologicznego odnotowanego w mowie staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Stara się ustalić możliwe pochodzenie poszczególnych jednostek frazeologicznych, tj. wskazać, z którego języka zostały z największym prawdopodobieństwem zaczerpnięte: rosyjskiego, polskiego, białoruskiego, niemieckiego czy litewskiego. Zgromadzone jednostki przeanalizowała także pod kątem ich semantyki i struktury. Jak wnioskuje ze zmian, jakie zachodzą w ostatnich latach, język polski stopniowo zastępuje rosyjską gwarę praktycznie w każdej sferze komunikacji (dotyczy to zwłaszcza zasobów leksykalnych i frazeologicznych).
Serdecznie zapraszamy do lektury!
Publikacja powstała w ramach realizacji projektu pt. „Zasób frazeologiczny gwary staroobrzędowców w Polsce”, sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki na podstawie decyzji DEC-2018/29/N/HS2/01903.
Grupa-Dolińska, Magdalena. (2024). Фразеология русского говора старообрядцев в Польше. Warszawa: Instytut Slawistyki PAN. (Prace Slawistyczne. Slavica 156), handle: https://hdl.handle.net/20.500.12528/1997.
Tom siódmy „Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów” zatytułowany „DEMOKRACJA” pod redakcją Jerzego Bartmińskiego, Moniki Grzeszczak i Aleny Rudenki został opublikowany niedawno w repozytorium dziedzinowym iReteslaw Instytutu Slawistyki PAN. Został przygotowany w ramach programu badawczego EUROJOS (Europejski językowy obraz świata), afiliowanego przy Komisji Etnolingwistycznej Międzynarodowego Komitetu Slawistów, Instytucie Slawistyki PAN i Instytucie Językoznawstwa i Literaturoznawstwa UMCS i realizowanego od 2001 roku. Pięć pierwszych tomów LASiS poświęcono następującym konceptom aksjologicznym przebadanym na podstawie danych z 15 do 20 języków: DOM (2015), PRACA (2016), HONOR (2017), EUROPA (2018) i WOLNOŚĆ (2019).
Omawiany tom zawiera paralelne opisy semantyczne konceptu DEMOKRACJA w 14 kulturach i językach, w tym siedmiu słowiańskich (białoruski, bułgarski, chorwacki, czeski, polski, rosyjski, serbski) oraz siedmiu innych europejskich (starogrecki, duński, francuski, litewski, niemiecki) i pozaeuropejskich (angielski amerykański, afrykański język hausa). Zgodnie z założeniami Leksykonu tomowi przyświeca wspólna płaszczyzna teoretyczno-metodologiczna: operowanie wypracowanym systemem narzędzi pojęciowych oraz wspólną i spójną metodologią. Wspomniane opisy oparto na porównywalnym zestawie danych (źródeł): systemowych (w tym słownikowych), tzw. „wywołanych” (tj. uzyskanych metodą badań ankietowych) i tekstowych (w tym korpusowych). Materiał językowy do poszczególnych artykułów zbierano systematycznie do 2022 roku.
Próbę syntezy studiów nad językową konceptualizacją DEMOKRACJI na podstawie materiału pochodzącego z różnych języków, zawierającą identyfikację specyficznego narodowo i uniwersalnego w treści i strukturze pojęcia zawiera artykuł pt. „Koncept DEMOKRACJA w lingwokulturach słowiańskich, europejskich niesłowiańskich i pozaeuropejskich” autorstwa Redaktorów tomu.
Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II – wsparcie monografii naukowych” w ramach projektu nr MONOG/SN/0076/2023/01.
Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 7. DEMOKRACJA pod red. Jerzego Bartmińskiego, Moniki Grzeszczak i Aleny Rudenki, Lublin–Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, Fundacja Slawistyczna & Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2024, handle: https://hdl.handle.net/20.500.12528/1992.
Z radością informujemy, że na wniosek kapituły Nagrody Komitetu Językoznawstwa PAN, działającej w tegorocznej edycji konkursu pod przewodnictwem prof. dr. hab. Macieja Raka, członkowie Komitetu na posiedzeniu plenarnym w dniu 14 października 2024 r. Nagrodę Komitetu Językoznawstwa PAN za wybitne osiągnięcia naukowe w zakresie językoznawstwa w roku 2023 przyznali w kategorii osiągnięcie naukowe prof. dr. hab. Piotrowi Sobotce za rozprawę „Etymologia a gramatyka. Perspektywa funkcjonalna w rekonstrukcji dziejów słów”.
W repozytorium iReteslaw, w kolekcji „Język na Pograniczach” dostępna jest nowa książka dr. Pawła Levchuka zatytułowana „Wielojęzyczność migrantów wojennych z Ukrainy w Polsce”.
Praca dr. Levchuka poświęcona jest badaniom zachowań i preferencji językowych Ukraińców, którzy przybyli do Polski po 24 lutego 2022 roku.
Część teoretyczna zarysowuje problematykę migracji Ukraińców do Polski w 2022 r. To nowa, szósta fala migracji, liczebnie przewyższająca wszystkie poprzednie. Dodatkowo uwzględniono aspekty społeczne i kulturowe przyjazdu i pobytu Ukraińców w Polsce.
Pierwszy rozdział poświęcono omówieniu aparatu badawczego zjawisk wielojęzyczności i kontaktów językowych, ich wpływu na obecną sytuację językową ogromnej grupy migrantów w Polsce. Przedstawiono metodologię badań oraz adaptacje poprzednich koncepcji badawczych. Drugi rozdział opisuje walkę carskiej Rosji, a potem ZSRR z językiem ukraińskim. W trzecim rozdziale przedstawiono sytuację polityczną i językową w latach 2019–2022 oraz współczesne badania wokół zagadnienia obecności Ukraińców w Polsce. Rozdziały czwarty, piąty i szósty poświęcono omówieniu wyników badań ankietowych z podziałem respondentów na trzy grupy badawcze (U – badani z językiem pierwszym ukraińskim; R – badani z językiem pierwszym rosyjskim; grupa UR – badani z dwoma pierwszymi językami, ukraińskim i rosyjskim). W badaniu wzięły udział 1503 osoby, przeprowadzano je od kwietnia do lipca 2022 roku. Zbadano następujące zagadnienia: tożsamość badanych, częstotliwość używania każdego z języków, stosunek emocjonalny do języków, osoby interlokutorów oraz miejsca interakcji w każdym z używanych języków. Ponadto zbadano stosunek do języka polskiego, plany związane z językiem polskim oraz Polską. W rozdziale siódmym na podstawie przeprowadzonych badań utworzono modele zachowań językowych migrantów wojennych, które zebrano w matrycę wielojęzyczności. Ósmy rozdział poświęcono biografiom językowym przesiedleńców i ukazaniu zmian, jakie zachodzą w ich stosunku do każdego z badanych języków przed agresją rosyjską i pod jej wpływem. Wnioski z badań mogą być wskazówką dla rządzących w zakresie ulepszenia współpracy polsko-ukraińskiej oraz polityki językowej Ukrainy.
Zapraszamy do lektury!
Publikacja finansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.
Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności
The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.
Informujemy, że termin nadsyłania tekstów do 22. tomu czasopisma „Adeptus” został wydłużony do 30 kwietnia 2025 r.
