Wydarzenia

Serdecznie zapraszamy na otwarte zebranie naukowe Zakładu Badań Narodowościowych IS PAN, które odbędzie się w środę 29 października 2025 r. o godz. 14.00 w trybie hybrydowym − w Instytucie Slawistyki PAN przy ul. Jaracza 1 (V piętro) oraz online na platformie Zoom.

Osoby spoza Instytutu Slawistyki PAN, które chciałyby uczestniczyć w zebraniu, mogą otrzymać link do spotkania za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Podczas spotkania prof. dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska wygłosi referat pt. „Badania w działaniu [Action Research] na Górnych Łużycach. Jak badania mogą wspomóc proces rewitalizacji językowej?”.

Opis:

Badania w działaniu [action research] to metoda badawcza łącząca diagnozę z aktywną interwencją w badanej rzeczywistości w celu wprowadzenia i oceny pozytywnych zmian. Jest to proces cykliczny, w którym badaczka nie jest bierną obserwatorką, ale współtwórczynią zmiany, przechodząc przez etapy planowania, działania, obserwacji i refleksji, by zrozumieć dynamikę badanych zjawisk i ich skuteczność.

W 2022 roku rozpoczęła się realizacja projektu „ZARI – syć za serbsku rěč a regionalnu identitu” (ZARI – sieć dla języka łużyckiego i tożsamości regionalnej), którego celem jest rewitalizacja języka górnołużyckiego. Choć polityka językowa de jure na Łużycach od pewnego czasu uwzględnia w działaniach na rzecz języka obszary, które uległy znacznej asymilacji językowej w XX i XXI wieku, a więc i osoby niemieckojęzyczne, politykę językową de facto wyznacza przede wszystkim dążenie do zachowania języka na obszarze katolickich Górnych Łużyc, a więc tam, gdzie przekaz międzypokoleniowy języka został do pewnego stopnia zachowany.

Tymczasem projekt rewitalizacji językowej wymaga działań kompleksowych, obejmujących nie tylko wspólnotę natywnych mówców i mówczyń, ale skierowanych na wszystkie osoby mieszkające na Górnych Łużycach i postrzegania ich jako potencjalnych użytkowników języka górnołużyckiego. Takie podejście uruchamia jednak liczne ideologie językowe (m.in. dotyczące prawomocnego użytkownika/użytkowniczki języka, autentyczności, własności językowej, normę subordynacji językowej), zderza się z także ze związanymi z przeżytą traumą językową negatywnymi postawami wobec języka osób z terenów zasymilowanych językowo.

Prowadzone w projekcie ZARI badania socjolingwistyczne służą bezpośrednio wsparciu praktycznych działań motywatorów i motywatorek językowych, a także wypracowywaniu „planu działań” w obszarze języka na kolejne lata. Chodzi o identyfikację najważniejszych obszarów wymagających konkretnych działań i zaproponowanie rozwiązań, które mogą pomóc w poprawie sytuacji językowej. Ani taki plan, ani żaden program rewitalizacji języka nie zostanie jednak zrealizowany z powodzeniem, jeśli nie włączą się weń i nie uznają za ważny i swój wszyscy aktorzy i aktorki sceny łużyckiej. Dlatego też zaproponowany plan jest dyskutowany i przepracowywany w regionach z osobami tam działającymi. W ten sposób realizowane są badania w działaniu, o których prof. Nicole Dołowy-Rybińska opowie na seminarium.

14 października 2025 roku w Instytucie Slawistyki PAN odbyło się wydarzenie z cyklu „W kręgu kaszubo- i pomorzoznawczych badań w ośrodku warszawskim”, zorganizowane wspólnie z Instytutem Kaszubskim oraz Komisją Kaszubską Polskiej Akademii Umiejętności w Gdańsku.

Na początku spotkania prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński przedstawił działalność prowadzoną w ramach projektu Etnotank.pl, którego celem jest tworzenie wiedzy publicznie użytecznej  –  w postaci raportów i analiz, organizowania debat i warsztatów, udzielania porad i opiniowania ważnych dokumentów publicznych – dotyczących Kaszub, Kaszubów i Pomorza.

Druga część spotkania poświęcona była mocnym i słabym stronom żywotności etnolingwistycznej Kaszubów. Prof. dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska przedstawiła na niej wyniki badań odnoszące się do tej wspólnoty, przeprowadzone w ramach grantu „Różnorodność językowa w Polsce” (NCN Sonata Bis, 2020/38/E/HS2/00006).

W trakcie dyskusji publiczność odniosła się zarówno do kwestii związanych z żywotnością etnolingwistyczną, metodologią badań, jak i do potrzeby przekładania wyników badań naukowych na konkretne rozwiązania i rekomendacje.

Serdecznie zapraszamy na zebranie naukowe Zakładu Językoznawstwa IS PAN, które odbędzie się w środę, 29 października 2025 r., w godz. 12:00−13:30. Na zebraniu wystąpi dr hab. Lucyna Agnieszka Jankowiak, prof. IS PAN, która przedstawi referat pt. „Dziewiętnastowieczne (słownikowe) związki terminologii weterynaryjnej z terminologią medyczną”.

Spotkanie odbędzie się online na platformie Zoom. Dla osób spoza IS PAN chcących uczestniczyć w zebraniu link do wydarzenia dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Streszczenie:

W drugiej połowie XIX wieku weterynaria jest już samodzielną dyscypliną naukową, w dodatku bliższą naukom rolniczym niż medycznym, z których się wywodzi. Jednak nadal polscy lekarze przygotowujący słowniki z polską terminologią medyczną uwzględniają w nich terminologię weterynaryjną. Celem wystąpienia będzie przedstawienie przykładów takich słowników.

Serdecznie zapraszamy na otwarte zebranie naukowe, które odbędzie się 23 października 2025 r. o godz. 12.00 w sali seminaryjnej (II piętro) Pałacu Działyńskich w Poznaniu.

Na spotkaniu prof. dr hab. Ryszard Grzesik wraz z zespołem przedstawi referat pt. „Najnowszy, «węgierski» zeszyt «Testimoniów najdawniejszych dziejów Słowian», część 2”.

Dnia 8 października 2025 r. w Pracowni Duży Pokój odbyła się debata pt. „To, co zostało. Doświadczanie historii w post-migracyjnej Europie Środkowej”.

Punktem wyjścia do rozmowy był najnowszy numer czasopisma „Sprawy Narodowościowe. Seria nowa”, poświęcony pamięci, tożsamości i dziedzictwu w regionach doświadczonych przesiedleniami.

W debacie udział wzięli: Kamila Fiałkowska (Uniwersytet Warszawski), Agata Tumiłowicz-Mazur (New York University) oraz Dariusz Stola (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk). Dyskusję moderowała Karolina Ćwiek-Rogalska – kierowniczka projektu ERC StG Spectral Recycling i współredaktorka naczelna „Spraw Narodowościowych”.

Zaproszeni goście dyskutowali m.in. o tym, co to znaczy doświadczać historii i co z niej zostaje w nas na co dzień. O tym, czym naprawdę jest pamięć i jak osobiste biografie splatają się z historią zbiorową.

Dziękujemy wszystkim za obecność, pytania i inspirujące rozmowy!

Serdecznie zapraszamy na pierwsze powakacyjne seminarium z cyklu „Ukraińskie wtorki”, które odbędzie się 21 października 2025 r. w godz. 17.00–18.30 na platformie Zoom.

Link do spotkania dostępny jest za pośrednictwem sekretariatu: sekretariat@ispan.edu.pl.

Podczas seminarium referat pt. „Zrodzone ze wstrząsów: teksty kultury sieciowej jako świadectwa procesu katharsis w sztuce ukraińskiej (2022–2025)” wygłosi dr Yana Hladyr.

Projekt badawczy „Zrodzone ze wstrząsów: katharsis sztuki ukraińskiej w treściach mediów kulturalnych (2022–2025)”, w ramach którego zostanie wygłoszony referat, koncentruje się na analizie przemian we współczesnej sztuce ukraińskiej, dokonujących się w odpowiedzi na pełnoskalową inwazję Rosji rozpoczętą w 2022 roku. W obliczu agresji wojskowej i kulturowej ukraińska przestrzeń medialna została przekształcona w dynamiczne pole walki informacyjnej, a media kulturalne odegrały kluczową rolę w dokumentowaniu i promowaniu narodowej tożsamości artystycznej.

W ciągu ponad trzech lat wojny zaobserwowano pojawienie się licznych oryginalnych zjawisk artystycznych – nowych gatunków literackich, dzieł wizualnych, muzyki, performansów i projektów interdyscyplinarnych – które stanowią odpowiedź na rosyjską agresję i jednocześnie świadectwo odrodzenia ukraińskiej sztuki. Hipoteza badawcza zakłada, że wojna stała się katalizatorem głębokich przemian estetycznych i tożsamościowych, a powstałe dzieła sztuki reprezentują nową, autentyczną jakość kultury ukraińskiej, ukształtowaną w warunkach ekstremalnego konfliktu.

W proponowanym referacie prelegentka i autorka projektu skoncentruje się na wybranych koncepcjach teoretycznych, takich jak: katharsis sztuki ukraińskiej, konfliktogenność dzieł artystycznych, kultura sieciowa, a także pojęcia tekstu pierwotnego i wtórnego w ramach kultury sieciowej (tekst kultury w tekście kultury). Kategorie te są kluczowe dla ogólnego konceptualno-teoretycznego uchwycenia istoty analizowanych zjawisk i procesów.

W wystąpieniu zostaną przeanalizowane wybrane teksty kultury obecne w instagramowym przekazie ukraińskich mediów kulturalnych (@yourart, @liroomcomua, @moviegramua, @chytomo_books, @post.impreza, @yabl.ua, @sensormedia.ua, @shtukango, svobodadumky.ua, @suspilne.culture, @kultprostir, @esthetic.intelligence, @kyiv_art i in.), które dokumentują proces katharsis (odnowy, odrodzenia, oczyszczenia) ukraińskiej sztuki, a zarazem wykazują charakter konfliktogenny – ich pojawienie się, istota (zespół cech formalnych, znaczeniowych i funkcjonalnych) oraz specyfika są bezpośrednio związane z doświadczeniem wojny.

Ponadto autorka omówi różnorodne sieciowe formy reprezentacji i prezentacji zjawisk artystycznych poprzez teksty kultury sieciowej, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki instagramowych wizualizacji publikowanych przez ukraińskie platformy kulturalne.

Wystąpienie realizowane jest w ramach projektu grantowego „MINIATURA 9”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki: „Zrodzone ze wstrząsów: katharsis sztuki ukraińskiej w treściach mediów kulturalnych (2022–2025)”. Projekt realizowany jest Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.