Informujemy, że w dniach od soboty 19 (godz. 0:00) do poniedziałku 21 lipca (godz. 9.00) Platforma czasopism IS PAN będzie niedostępna zarówno dla Czytelniczek i Czytelników, jak i Redakcji z powodu niezbędnej aktualizacji systemu OJS. Uprzejmie przepraszamy za niedogodności.
III i IV część X Bukowińskiego Festiwalu Nauki
18 lipca 2025 roku w Muzeul „Arta Lemnului” w Câmpulung Moldovenesc w Rumunii odbędzie się III część X Bukowińskiego Festiwalu Nauki, natomiast 20 lipca – IV część w Domu Polskim w Pance na Bukowinie.
Poniżej prezentujemy programy obu spotkań.
Organizatorami i pomysłodawcami wydarzenia są prof. dr hab. Helena Krasowska z Instytutu Slawistyki PAN oraz dr Magdalena Pokrzyńska z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki w ramach Programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.
Uaktualnienie modeli PLLuM
16 lipca 2025 r. zostały opublikowane nowe warianty modelu językowego 𝐏𝐋𝐋𝐮𝐌-𝟏𝟐𝐁-𝐧𝐜-𝟐𝟓𝟎𝟕𝟏𝟓 (bazowy, instrukcyjny, czatowy). Jest to pierwszy szeroko dostępny rezultat prac konsorcjum HIVE AI (lider – NASK).
Nowe warianty modelu 12B wytrenowano na rozszerzonym zbiorze danych, zawierającym m.in. zasoby z domeny gov.pl, Biuletynu Informacji Publicznej, a także z Biblioteki Nauki. Dzięki temu model lepiej rozumie polski kontekst kulturowy i językowy, co pozwala mu precyzyjniej odpowiadać oraz generować mniej przypadkowych lub zbędnych treści.
Wszystkie warianty (wersje) 𝐏𝐋𝐋𝐮𝐌-𝟏𝟐𝐁-𝐧𝐜-𝟐𝟓𝟎𝟕𝟏𝟓 są dostępne na HuggingFace, po wypełnieniu formularza: https://huggingface.co/collections/CYFRAGOVPL/pllum-12b-nc-250715-68777715104865436244ae8d
Wersję konwersacyjną tego modelu można testować już teraz w aplikacji PLLuM chat: https://pllum.clarin-pl.eu/pllum_12b
Konsorcjum HIVE AI tworzą: Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy (lider), Akademickie Centrum Komputerowe Cyfronet AGH, Centralny Ośrodek Informatyki, Instytut Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy, Politechnika Wrocławska oraz Uniwersytet Łódzki.
Zadanie finansowane jest ze środków Ministerstwa Cyfryzacji – z części budżetowej 27 – Informatyzacja na rok 2025.
Międzynarodowa współpraca z uczonymi z Rumunii
W ramach wspólnego projektu „Cultural and Linguistic Minorities in Poland and Romania”, realizowanego przez Biuro Współpracy z Zagranicą PAN we współpracy z Rumuńską Akademią Nauk, w dniach 30 czerwca – 5 lipca 2025 r. z wizytą w Warszawie przebywała dr Andreea Radu-Bejenaru, natomiast w dniach 1–15 lipca 2025 r. gościł profesor Constanty Geambașu.
Dr Andreea Radu-Bejenaru prowadziła kwerendę dotyczącą specyfiki frazeologizmów bułgarskich w języku polskim w porównaniu z językiem rumuńskim. Zapoznała się z bogatym zbiorem prac o tematyce bułgarskiej powstałych w Instytucie Slawistyki PAN, w tym z czasopismem „Cognitive Studies – Etudes Cognitives” oraz serią wydawniczą „Studia gramatyczne bułgarsko-polskie”. Zebrane materiały posłużą badaczce do przygotowania artykułu naukowego oraz wygłoszenia referatu na konferencji naukowej. Ponadto dr Radu-Bejenaru wzięła udział w międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski.
Z kolei prof. Constanty Geambașu podczas swojego pobytu spotkał się z badaczkami z Instytutu Slawistyki PAN – prof. dr hab. Heleną Krasowską i prof. dr hab. Dorotą Rembiszewską – a także z prof. dr. hab. Mieczysławem Dąbrowskim z Uniwersytetu Warszawskiego w celu omówienia dalszej współpracy.
Prof. Geambașu przeprowadził również kwerendę w Domu Literatury w Warszawie oraz w Bibliotece Uniwersyteckiej. Korzystał także z bogatych zbiorów biblioteki Instytutu Slawistyki PAN. Jego wizyta przyczyni się do dalszego rozwoju polsko-rumuńskiej współpracy naukowej. Dzięki zaangażowaniu prof. Constatego Geambașu oraz prof. Heleny Krasowskiej współpraca ta trwa od ponad 15 lat.
Wizyta studyjna w Instytucie Slawistyki PAN
W dniach 8–13 lipca 2025 r. w Instytucie Slawistyki PAN przebywała z wizytą studyjną prof. Lilia Zabolotnaia z Narodowego Muzeum Historii Mołdawii oraz Mołdawskiej Akademii Nauk. W ramach pobytu prof. Lilia Zabolotnaia korzystała z archiwów (Archiwum Akt Dawnych) w celu przeprowadzenia kwerendy dotyczącej Polaków w Mołdawii. Pracowała również ze starodrukami oraz odbyła spotkania w Muzeum Narodowym, gdzie znajdują się zbiory dotyczące Radziwiłłów. Zebrane materiały zostaną wykorzystane do przygotowania artykułu naukowego. Badaczka zapoznała się także z materiałami dotyczącymi Polaków w Naddniestrzu.
Prof. Lilia Zabolotnaia od wielu lat współpracuje z Instytutem Slawistyki PAN, zwłaszcza z prof. dr hab. Heleną Krasowską. Podczas wizyty określono plan dalszej współpracy między badaczkami, obejmujący wystąpienia konferencyjne, publikacje naukowe, wymianę doświadczeń, dalsze gromadzenie materiałów na temat Polaków w Mołdawii oraz przygotowanie wspólnej publikacji.
Dr Orest Semotiuk na konferencji ISHS w Krakowie
W dniach 7–11 lipca 2025 roku dr Orest Semotiuk bierze udział w 35. konferencji International Society for Humor Studies (ISHS).
Podczas panelu „Online Humor” badacz wygłosił wykład pt. „Grim Reaper Meme: in Armed Conflicts: Origin and Evolution”.
Więcej informacji o konferencji dostępnych jest pod linkiem: https://ishs2025.pl/.
Wyjazd stażowy Erasmus+ prof. Doroty Rembiszewskiej do Wilna
Prof. dr hab. Dorota K. Rembiszewska dzięki programowi Erasmus+ mogła przebywać w Litwie od 30 czerwca do 4 lipca 2025 roku. Wyjazd o charakterze szkoleniowym umożliwił wzięcie udziału w seminarium dialektologicznym, które poprowadziła prof. Krystyna Rutkovska z Centrum Polonistycznego Uniwersytetu Wileńskiego. Seminarium to okazało się bardzo interesującym spotkaniem naukowym, na którym językoznawczynie przedstawiły między innymi informacje o ostatnio wydanych publikacjach dotyczących badań dialektologicznych, wydań źródłowych tekstów gwarowych w Polsce i Litwie.
Prof. D. Rembiszewska zaplanowała wyjazd do Solecznik, miasteczka w większości zamieszkałego przez Polaków, oddalonego o kilkadziesiąt kilometrów od Wilna, w pobliżu granicy z Białorusią. Dzięki uprzejmości Leokadii Palewicz, dyrektor polskiego Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Solecznikach (Šalčininkų Jano Sniadeckio gimnazija), naukowczyni miała możliwość opowiedzenia o badaniach gwarowych i zaprezentowania nowego typu słownika gwarowego – typu frazowego (Teresa Drozd, „Słownik gwary wsi Rogi na Podkarpaciu”, opracowanie i redakcja naukowa Dorota K. Rembiszewska, Kazimierz Sikora). Prof. D. Rembiszewska zachęciła do opracowania takiego słownika dla Solecznik. Czas pokaże, czy uda się ten pomysł wcielić w życie.
Wizyta w Solecznikach była także interesującym doświadczeniem w związku z obecnością języka polskiego w przestrzeni publicznej miasteczka w Litwie.
Prof. Roman Roszko gościem Ambasady Republiki Litewskiej w Warszawie
3 lipca 2025 r. dr hab. Roman Roszko, prof. IS PAN, gościł w Ambasadzie Republiki Litewskiej na zaproszenie Ambasadora Republiki Litewskiej w RP Pana Valdemarasa Sarapinasa wraz z małżonką Panią Vytė Sarapinienė z okazji Święta Dnia Państwowości Litwy – 772. rocznicy koronacji Króla Mendoga (6 lipca 1253 r.).
Uroczystość Dnia Państwowości Litwy została połączona ze 150. rocznicą urodzin wybitnego litewskiego kompozytora, malarza i grafika Mikołaja Konstantego Czurlanisa (Mikalojus Konstantinas Čiurlionis). Ambasada Republiki Litewskiej w Warszawie przygotowała na tę okazję wystawę oraz program artystyczny.
Dr Olha Tkachenko na Warsaw East European Conference
W dniach 30 czerwca – 2 lipca 2025 roku dr Olha Tkachenko wzięła udział w 21st Warsaw East European Conference (WEEC), organizowanej przez Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.
Tegoroczna konferencja była zatytułowana „Time of Global Turbulence: Challenges for Central and Eastern Europe”. Dr Tkachenko zaprezentowała referat „Revealing and Counteracting Russian Narratives in Ukrainian Media. Case of YouTube” podczas panelu „Responding to Hybrid Threats: Disinformation and Democratic Resilience”.
Badania dr Tkachenko są realizowane w ramach projektu „Dekolonizacyjne procesy w ukraińskim segmencie YouTube po 24 lutego 2022 r.”, nr rej.: 2024/08/X/HS2/00066, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Miniatura).
Pobyt dr Angeliki Zanki w Zagrzebiu (Erasmus+)
W dniach 30 czerwca – 4 lipca 2025 roku dr Angelika Zanki uczestniczyła w wyjeździe szkoleniowym do Zagrzebia w Chorwacji, gdzie gościła na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Zagrzebiu. Wyjazd odbył się w ramach programu Erasmus+. Celem mobilności było doskonalenie kompetencji naukowych oraz rozwijanie międzynarodowej współpracy akademickiej.
Podczas pobytu badaczka prowadziła konsultacje naukowe, gromadziła materiały badawcze i uczestniczyła w wymianie doświadczeń międzyinstytucjonalnych. Szczególnym obszarem zainteresowania była metodologia badań nad emigracją chorwacką – zgromadzone materiały posłużą do przygotowywanych publikacji naukowych oraz indywidualnych projektów badawczych.
Dla obu instytucji była to cenna okazja do dzielenia się dobrymi praktykami i zacieśniania współpracy w zakresie badań humanistycznych.
