W dniach 11–15 grudnia 2023 r. w ramach programu Erasmus+ dr Angelika Zanki uczestniczyła w wyjeździe szkoleniowym na Uniwersytecie Zagrzebskim w Chorwacji. W czasie pobytu dr Zanki spotkała się ze studentami i studentkami Wydziału Humanistycznego oraz rozmawiała z osobami zajmującymi się badawczo tematyką wyjazdów Chorwatów i Chorwatek do Ameryki Południowej. Temat ten należy do głównych zainteresowań dr Zanki. Wizyta w Zagrzebiu była też okazją do zaplanowania dalszej współpracy dydaktyczno-badawczej.
Z dumą informujemy, że Instytut Slawistyki PAN jest jedną z sześciu wiodących polskich jednostek naukowych, które w dniu 29 listopada 2023 r. powołały konsorcjum PLLuM (Polish Large Language Universal Model). Jego celem będzie stworzenie pierwszego polskojęzycznego otwartego, darmowego modelu językowego oraz opracowanie bazującego na nim inteligentnego asystenta.
W skład konsorcjum, którego liderem jest Politechnika Wrocławska, oprócz IS PAN wchodzą również: Państwowy Instytut Badawczy NASK (PIB NASK), Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB), Instytut Podstaw Informatyki PAN oraz Uniwersytet Łódzki.
PLLuM ma stanowić polską odpowiedź na istniejące już wielkie językowe modele generatywne (LLMs), takie jak ChatGPT czy Google Bard. Projekt ma być prowadzony zgodnie z dobrymi praktykami odpowiedzialnej i etycznej sztucznej inteligencji, w tym przy zachowaniu reprezentatywności, przejrzystości i sprawiedliwości przetwarzanych danych językowych.
Odbiorcami innowacyjnych rozwiązań opartych na PLLuM mają być nie tylko naukowcy i przedsiębiorcy, ale przede wszystkim – polskie społeczeństwo. Bazujący na modelu inteligentny asystent, oferujący możliwość formułowania zapytań w języku naturalnym, będzie miał na celu zwiększenie dostępności usług publicznych.
Szczegółowe informacje znaleźć można na stronach OPI PIB i NASK:
W dniach 20–24 listopada 2023 r. prof. dr hab. Joanna Goszczyńska przebywała w ramach programu Erasmus+ w Katedrze Literatury Słowackiej i Teorii Literatury Uniwersytetu Komenskiego w Bratysławie.
Podczas pobytu prof. Goszczyńska miała okazję zapoznać się z metodami przygotowywania projektów międzynarodowych, ich zakresem i profilem oraz sposobami upowszechniania ich rezultatów. Miała też możliwość śledzenia metod angażowania studentów studiów doktoranckich w życie naukowe uczelni: obserwowała, między innymi, zaprezentowanie przez nich posterów (poddanych szerszej dyskusji) na międzynarodowej konferencji Varianty modernizmu.
Prof. Goszczyńska odbyła też szereg spotkań ze słowackimi partnerami, wymieniając doświadczenia związane z podejmowaniem wspólnych tematów i uzgadniając plan dalszej współpracy. Uczestniczyła również w dyskusji na temat aktualnej sytuacji w światowej słowacystyce.
W dniach 19–20 października 2023 r. reprezentacja Instytutu Slawistyki PAN wzięła udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Slovanské dialekty v době digitálních technologií. Nářeční prameny a jejich současné zpracování”, organizowanej przez Instytut Slawistyki Czeskiej Akademii Nauk. Konferencja odbyła się w Pradze, a uczestnikami byli przedstawiciele 14 państw.
Dr Gabriela Augustyniak-Żmuda w sekcji „Dialekty i języki mniejszościowe w Internecie – możliwości dla ich badań” przedstawiła referat pt. „Technologie cyfrowe w komunikacji werbalnej oraz ich wpływ na rozwój i popularyzację pisanych wariantów mowy Podlasia”. Wystąpienie było efektem badań nad wpływem technologii cyfrowych w kontekście możliwości rozwoju i popularyzacji funkcjonowania mówienia „po swojemu” w formie pisanej, przy wykorzystaniu alfabetu łacińskiego.
Gabriela Augustyniak-Żmuda podczas wystąpienia w Pradze. Fot. archiwum prywatne.
W sekcji „Technologie cyfrowe szansą na rewitalizację dialektów i języków mniejszościowych” wystąpiła dr Karina Stempel-Gancarczyk z prelekcją „Czy technologie cyfrowe sprzyjają standaryzacji języka? Funkcjonowanie gwary podhalańskiej w przestrzeni mediów społecznościowych”, podczas której zaprezentowała liczne przykłady funkcjonowania gwary podhalańskiej w telewizji, radiu, na YouTube i Facebooku.
Dr Maciej Mętrak przedstawił referat pt. „From dialect to language: digital technologies in service of Silesian standardisation efforts”, a mgr Kamil Czaiński – „Internetové slovníky slezského jazyka”.
Udział pracowników IS PAN w konferencji w Pradze odbył się w ramach projektu NCN „Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej”, realizowanego w IS PAN pod kierunkiem dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska, prof. IS PAN.
Uczestnicy konferencji w Pradze. Fot. G. Augustyniak-Żmuda.
W dniach 6–10 listopada 2023 r. prof. dr hab. Dorota K. Rembiszewska po raz kolejny gościła na Uniwersytecie Preszowskim. Dzięki programowi Erasmus+ miała możliwość wygłoszenia wykładów dla słowackich studentów oraz przeprowadzenia ekscerpcji materiałów dotyczących słownictwa kulinarnego w gwarach szariszskich.
Prof. Rembiszewska podczas wykładu na Uniwersytecie Preszowskim. Fot. archiwum prywatne.
Studenci Studiów Środkowoeuropejskich w Katedrze Studiów Środkowoeuropejskich (Katedra stredoeurópskych štúdií) mogli zapoznać się z problematyką kontaktów językowych na przykładzie jednego z kręgów tematycznych, jakim jest leksyka z zakresu żywienia. Prof. Rembiszewska mówiła m.in. o kulturowych motywacjach nazw potraw w mowie mieszkańców Polski północno-wschodniej. Zainteresowanie słuchaczy wzbudziły nieznane polszczyźnie ogólnej wyrazy, takie jak rejbak, cepeliny, ochładki, bonda.
Prof. Rembiszewska na Uniwersytecie Preszowskim. Fot. archiwum prywatne.
W preszowskiej bibliotece uniwersyteckiej prof. Dorota Rembiszewska zapoznała się też z najnowszymi publikacjami dotyczącymi dialektów słowackich i zagadnień językoznawczych. Odbyła także konsultacje z dialektolożką prof. Júlią Dudášovą-Kriššákovą, która w ostatnich latach zajmowała się opracowaniem i wydaniem wielotomowej pracy Štefana Tóbika na temat gwar gemerskich – Gemerské nárečia.
Prof. Krasowska w Bibliotece Uniwersyteckiej w Bukareszcie. Fot. archiwum prywatne.
W dniach 23–27 października 2023 r. prof. dr hab. Helena Krasowska przebywała w ramach programu Erasmus+ w Departamencie Języków i Literatur Słowiańskich Uniwersytetu w Bukareszcie. Wizyta miała na celu przede wszystkim zdobycie wiedzy w zakresie administracji publicznej, zarządzania zasobami ludzkimi i zarządzania projektami międzynarodowymi. Spotkania z rumuńskimi badaczami umożliwiły również prof. Krasowskiej pogłębienie wiedzy językowej w zakresie języka rumuńskiego.
Prof. Helena Krasowska w ramach wizyty odbyła ponadto spotkania z wybitnymi tłumaczami rumuńsko-polskiej literatury pięknej. Wspólnie określono plan dalszej współpracy.
Biblioteka Uniwersytecka w Bukareszcie. Fot. H. Krasowska.
We wrześniu br. dr Vadzim Shkliaryk z Białorusi rozpoczął w Instytucie Slawistyki PAN pracę nad projektem „Mało znane teksty polsko-białoruskie w rękopisach z XVIII wieku: opis językowy w kontekście dialektologii historycznej”. Jego realizacja odbywa się w ramach programu NAWA „Polonista”.
Część XVIII-wiecznych rękopisów, których teksty będą analizowane w ramach projektu, znajduje się w Warszawie. W związku z tym we wrześniu dr Shkliaryk pracował w Archiwum Głównym Akt Dawnych i gabinecie rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, przygotowując cyfrowe kopie interesujących go tekstów.
Dr Vadzim Shkliaryk przed biblioteką Uniwersytetu Wileńskiego. Fot. archiwum prywatne.
Z kolei w dniach 5–6 października dr Shkliaryk odbył podróż służbową na Litwę, gdzie odwiedził Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne i czytelnię rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego. To właśnie tam przechowywane są niektóre z XVIII-wiecznych rękopisów zawierających mało znane teksty polsko-białoruskie. W wyniku tej podróży badacz uzyskał cyfrowe kopie kolejnych materiałów. Teksty te są obecnie opracowywane i przygotowywane do druku.
Z opisu projektu:
Dr Vadzim Shkliaryk w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym. Fot. archiwum prywatne.
Historia XVIII-wiecznej Polski jest ściśle związana z historią Białorusi, gdyż poszczególne terytoria wchodziły w skład jednego państwa: Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jednak sytuacja językowa w regionie w tym okresie charakteryzowała się znaczącymi zmianami. Od 1696 roku, kiedy język polski stał się jedynym językiem państwowym, język starobiałoruski (zachodnio-rosyjski) stopniowo wychodził z użycia. Niemniej jednak na terenach zamieszkałych przez etnicznych Białorusinów nadal używany był białoruski język narodowy. I to nie tylko ustnie, ale także pisemnie. W ostatnich dziesięcioleciach w bibliotekach i archiwach Polski, Litwy i Ukrainy odkryto teksty to potwierdzające (dzieła literackie i religijne, dokumenty urzędowe). Ze względu na to, że w XVIII wieku język polski był szeroko rozpowszechniony w całej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, teksty tego typu często były mieszane pod względem językowym i pisane alfabetem łacińskim. Dlatego do ich scharakteryzowania zostało wybrane określenie „polsko-białoruskie”.
W dniu 5 października 2023 r. badaczki z Instytutu Slawistyki PAN – dr Gabriela Augustyniak-Żmuda, dr Nataliia Zaika i dr Karina Stempel-Gancarczyk – wzięły udział w II Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Język, kultura, społeczeństwo”. Organizatorami konferencji byli: Katedra Ukrainistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Zakład Ukrainistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Językoznawstwa oraz Katedra Języka Ukraińskiego im. I. Kovalyka Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana-Franki. W spotkaniu wzięli udział pracownicy nauki nie tylko z Polski i Ukrainy, ale także z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Luksemburga, Holandii i Japonii.
Wystąpienie dr Gabrieli Augustyniak-Żmudy. Fot. archiwum prywatne.
Reprezentantki IS PAN wystąpiły w sekcji pt. „Związki między językiem, kulturą i społeczeństwem w paradygmatycznych wymiarach współczesnej humanistyki”.
Dr Gabriela Augustyniak-Żmuda i dr Nataliia Zaika wygłosiły referat pt. „Wartość nauczania języka ukraińskiego i polskiego jako obcego w kontekście sytuacji społeczno-kulturowej Ukrainy i Polski”. Dr Augustyniak-Żmuda przedstawiła szczegółową strukturę kursów językowych IS PAN (cel, zespół, bazę materiałową) oraz trudności, z jakimi spotykają się uchodźcy z Ukrainy w nauczaniu języka polskiego. Dr Zaika zaprezentowała bazę materiałową, z której korzysta przy prowadzeniu kursów języka ukraińskiego jako obcego dla Polaków, m.in. słowniki internetowe, z których mogą korzystać Polacy biorący udział w kursach IS PAN.
Dr Nataliia Zaika podczas wystąpienia. Fot. archiwum prywatne.
Dr Karina Stempel-Gancarczyk wzięła udział w konferencji w ramach realizowanego w IS PAN projektu naukowego „Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej” pod kierownictwem dr hab. Nicole Dołowy-Rybińskiej, prof. IS PAN. Prelegentka wygłosiła referat pt. „Języki kolateralne w przestrzeni medialnej. Przykład Podhala”. Po przedstawieniu problematyki projektu naukowego, jego celu i zakresu badań, zaprezentowała występowanie gwary góralskiej w mediach, m.in. w telewizji, radiu czy w produkcjach filmowych, oraz opinie przedstawicieli społeczności podhalańskich na temat wykorzystywania gwary w mediach.
Prezentacja dr Kariny Stempel-Gancarczyk. Fot. archiwum prywatne.
W dniach 5–9 września 2023 r. prof. dr hab. Alena Rudenka odwiedziła Uniwersytet Wileński w ramach programu wymiany akademickiej Erasmus+. Podczas wizyty wygłosiła następujące wykłady w języku angielskim: 1) „Stages of the Slavic languages’ development”; 2) „The Grand Duchy of Lithuania as a common homeland for the Ukrainians, Belarusians, and Lithuanians. Linguistic situation in the Grand Duchy of Lithuania”; 3) „Ethnolinguistics (linguistic anthropology) and methods of ethnolinguistic research; the Slavic mythology”; 4) „The mentality of Slavs according to their languages (concepts of freedom, democracy, motherland)”.
W czasie wolnym od realizacji głównego celu wizyty prof. Rudenka wzięła też udział w konferencji „Wartości w językowym obrazie świata Polaków i Litwinów: Kulturowe aspekty tekstologii. Tekst-tekstem-kontekst”. Fot. archiwum prywatne.
Nieplanowanym punktem programu była dyskusja na temat: „Litvins – are they Belarusians or Lithuanians?” z kolegami i koleżankami z Uniwersytetu Wileńskiego.
W trakcie wizyty w Wilnie prof. Rudenka miała możliwość podzielenia się swoją wiedzą i przemyśleniami, a także zdobycia cennych doświadczeń.
W dniach 24–25 sierpnia 2023 r. dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska, prof. IS PAN uczestniczyła w międzynarodowej konferencji SIMILA – Symposium on Indigenous Minority Languages Acquisition zorganizowanej przez Uniwersytet Helsiński w Finlandii.
Wykład plenarny. Fot. Csilla Horváth.
Prof. Dołowy-Rybińska została zaproszona do wygłoszenia na konferencji plenarnego wykładu. W swoim ponadgodzinnym wystąpieniu zatytułowanym „Bilingual education as a challenge for minority language revitalization and maintenance. The case of Upper Lusatia, Germany” badaczka opowiedziała o prowadzonych wspólnie z dr Cordulą Ratajczak badaniach w Górnołużyckim Gimnazjum w Budziszynie w Niemczech, koncentrując się przede wszystkim na sytuacji uczniów i uczennic z niemieckojęzycznych domów, próbujących nauczyć się języka górnołużyckiego.
Dyskusja panelowa. Fot. Csilla Horváth.
Prof. Nicole Dołowy-Rybińska wzięła także udział w plenarnym panelu łączącym Sympozjum SIMILA oraz organizowany także na Uniwersytecie Helsińskim NOS-HS Workshop Sustainable Linguistics: theories and methods. Do udziału w panelu „The role of scholars in supporting minority language education initiatives” zostały zaproszone plenarne wykładowczynie oraz wykładowca obu konferencji; obok badaczki z Instytutu Slawistyki PAN udział w panelu wzięli więc: Pigga Keskitalo (University of Lapland), Hilde Sollid (UiT the Arctic University of Norway) i Sami Honkasalo (University of Helsinki). Panel dotyczył tego, w jaki sposób naukowcy i naukowczynie mogą wspomagać nauczanie i zachowanie języków mniejszościowych, najważniejszych wyzwań współpracy między badaczkami a praktykami ze wspólnot mniejszościowych (przede wszystkim nauczycielami i nauczycielkami), oraz zagrożeń, jakie taka współpraca może powodować. Czworo uczestników panelu rozważało także aspekty etyczne pracy badawczej w szkołach i mniejszościowym środowisku edukacyjnym.
Korzystając z witryny wyrażasz zgodę na używanie tzw. ciasteczek (cookies), zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności
The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.
Podczas pobytu prof. Goszczyńska miała okazję zapoznać się z metodami przygotowywania projektów międzynarodowych, ich zakresem i profilem oraz sposobami upowszechniania ich rezultatów. Miała też możliwość śledzenia metod angażowania studentów studiów doktoranckich w życie naukowe uczelni: obserwowała, między innymi, zaprezentowanie przez nich posterów (poddanych szerszej dyskusji) na międzynarodowej konferencji Varianty modernizmu.
